سفر هاي خانوادگي

اعضاي خانواده که معمولاً در منزل تنها هستند بويژه در عصر ما که زندگي هاي شهري و ماشيني موجب شده افراد در خانه ها بمانند و کمتر به بيرون رفتن نياز پيدا مي کنند رفتن به سفرهاي زيارتي، صله ارحام و تفريحي به همراه خانواده از جمله ضروريات زندگي محسوب مي شود. اين امر آثار و برکات تربيتي و اخلاقي و آموزشي فراواني به همراه دارد.

شکوفا شدن روحيه تعاون و همياري در ميان اعضاي خانواده، کسب تجربه بويژه براي فرزندان، مشاهده اعجازانگيز و شگفت آور آثار طبيعي و معرفت بيشتر به قدرت الهي، ديدار بستگان و خويشاوندان، بدست آوردن پاداش هاي معنوي و از همه مهم تر تأليف قلوب و انس بيشتر اعضاي خانواده با همديگر از جمله ره آوردهاي سفرهاي خانوادگي است که در استحکام پيوستگي اعضاي خانواده مؤثر است. قرآن کريم نيز در لابلاي آيات آسماني خود به سفرهاي خانوادگي اشاره دارد. سفر حضرت ابراهيم به همراه خانواده به سرزمين وحي و کعبه معظمه، مسافرت حضرت موسي به همراه همسرش صفورا از مدائن به مصر، سفر خانوادگي حضرت يعقوب از کنعان به سوي مرکز حکومت يوسف(عليه السلام) نمونه هائي از سفرهاي خانوادگي است. در سيره اهل بيت (عليهم السلام) نيز از اين گونه موارد زياد گزارش شده است. آري سفرهاي خانوادگي فرح بخش، مسرت آور، و موجب سعادت و رفاه و تقويت بنيان خانواده است و اگر در مواردي مرد به تنهايي مسافرت کند شايسته است که سوغات سفر را فراموش ننمايد. پيامبر اکرم (صلي الله عليه وآ له) فرمود: هر گاه مردي به تنهايي مسافرت کند وقتي به جمع خانواده اش برمي گردد حتماً براي آنان سوغاتي و هديه نو و تازه اي بياورد هر چند کم ارزش باشد. اساساً قرآن کريم به گردش و سفر اهميت ويژه اي قائل است و در آيات متعددي انسان ها را به سير و سفر فراخوانده و عبرت گيري از سرنوشت اقوام ديگر را يادآور مي شود. و مسافرت با خانواده علاوه بر آثار و منافع فراوان عبرت گرفتن براي اعضاي خانواده نيز به همراه دارد.

مصالحه و مدارا

درزندگي مشترک ميان زن و شوهر اگر مصالحه و مدارا حکمفرما نباشد بدون ترديد نظام خانواده از هم گسيخته خواهد شد.

صائب مي گويد:

تارو پود عالم امکان به هم پيوستن است / عالمي را شاد کرد آن کس که يکدل شاد کرد

هر فردي نسبت به خودش عادات و رفتارهاي ويژه دارد و همچنين سليقه و افکار و انديشه هاي زن و شوهر ممکن است با هم متفاوت باشد. اگر يکي از زوجين براساس غرور و خودخواهي بخواهد سليقه و انديشه هاي فردي خود را برديگري تحميل کند مطمئنا راه بجايي نخواهد بود. اختلاف والدين با فرزندان نيز همين گونه است که نمي توان عادات متفاوت و انديشه هاي گوناگون را با زور و اجبار و تهديد به جدايي و امثال اين شيوه ها از ميان برداشت. براي ارتباط بيشتر وتعميق روابط زن و شوهر بهترين شيوه اي که قرآن پيشنهاد مي کند صلح و سازش و مدارا است. قرآن در اين زمينه مي فرمايد: «و ان امراه خافت من بعلها نشوزا او اعراضاً فلا جناح عليهما ان يصلحا ان يصلحا بينهما صلحا والصلح خير و احضرت الانفس الشح و ان تحسنوا و تتقوا فان الله کان بما تعملون خبيرا» (النساء / 128) اگر زني از ناسازگاري و رويگرداني شوهرش بيم داشته باشد مانعي ندارد که با هم صلح و سازش کنند زن يا مرد با چشم پوشي از پاره اي حقوق خود با همسرش مدارا کند و مصالحه و مدارا بهترين راه زندگي است. اگر نفس هاي خودخواه طبق غريزه حب ذات دراين گونه موارد از صلح و صرف نظر کردن از حقوق خودبخل مي ورزند و اگر به نيکي و پرهيزگاري روي آوريد و به خاطر خدا صلح و سازش کنيد)خداوند به اعمال شما آگاه است. ]و مي داند که چه بهره هاي سودمندي درانتظار شما وخانواده تان مي باشد. [

کوتاه آمدن در مسائل خانوادگي مانند خطاي همسر و فرزندان و يا حساس نشدن درمقابل عادات و سليقه هاي ناموزون اعضاي خانواده،سعادت دنيا و آخرت و عزت و سربلندي در پي دارد و بنيان خانواده را از تزلزل و سستي باز مي دارد که خداوند در توصيف انسان هاي مومن مي فرمايد: آنان خشم خود را فرو مي برند و از لغزش هاي مردم عفو مي کنند و خداوند نيکوکاران را دوست دارد. علي (عليه السلام) فرمود: درهرحال با همسرت مدارا کن و با او به شيوه اي نيکو رفتارنما تا زندگي با صفا و آرامي داشته باشي!

تأثير رفتارهاي زن

برخي از عوامل استحکام بنيان خانواده را مي توان در رفتار و برخوردهاي بانوان مسلمان جستجو کرد. آنان اگر وظايف خود را به نحو شايسته اي انجام دهند و در رعايت حقوق شوهران خود کمال تلاش را به عمل آورند بخش عظيمي از مشکلات خانواده ها حل خواهد شد. ما در اينجا چند مورد از وظايف زنان را در ارتباط با همسرانشان از زبان وحي مرور مي کنيم.

اطاعت از همسر

مديريت خانواده بر عهده مرد است و آنان طبق فطرت و قانون الهي وظيفه هدايت و راهنمائي ساير اعضاي خانواده را برعهده دارند. خداوند متعال در آيات متعددي اين حقيقت را يادآور شده و به زنان مسلمان سفارش کرده است که از شوهران خود که مديرخانواده هستند، اطاعت کنند. درآیه 228 سوره بقره مي فرمايد: «للرجال عليهن درجه؛ مردان بر زنان برتري دارند.» و درآیه 34 سوره نساء مي فرمايد: «الرجال قوامون علي النساء بما فضل الله بعضهم علي بعض و بما انفقوا من امولهم فالصا لحا ت قا نتا ت؛مردان سرپرست زنان هستند و اين به جهت برخي برتري هائيست که خداوند (براي حفظ نظام جامعه) به بعضي نسبت به برخي ديگر قرار داده است و نيز به خاطر انفاق برخي از اموالشان در مورد زنانشان مي باشد و زنان صالح و شايسته نيز آنهائي هستند که مطيع بوده و تواضع دارند. براساس اين رهنمود اطاعت زنان از شوهران خود- البته در مواردي که معصيت خدا نباشد- مي تواند پيوند زناشويي را محکمتر و به قوام خانواده ياري کند. پيامبر فرمود: بهترين زنان شما زني است که فرزند به دنيا بياورد مهربان و پاکدامن باشد در ميان خانواده اش عزيز و نسبت به شوهرش خاضع و فروتن باشد.

حفظ عفت و حريم خانواده

پاسداري از حريم خانواده بر زن و مرد لازم است. داشتن عفت و حجاب نيز بر هر دو ضروري است. قرآن مي فرمايد: به مردان مؤمن بگو چشمان خود را از نامحرم فرو بندند و دامن خود را از گناه باز دارند... و به زنان مؤمن نيز بگو چشمان خود را از نگاه هاي هوس آلود بازگيرند و دامن خود را از گناه حفظ کنند و زينت هاي خود را در مقابل نامحرمان نمايان نسازند.

اما حفظ عفت و رعايت حجاب در مورد زنان ويژگي هاي خاصي دارد که شايسته است آنان براي پاسداري از حريم خانواده ها حتماً در پوشش حجاب و عفاف باشند. از منظر آيات وحي حفظ حجاب براي زنان آنچنان اهميت دارد که حتي نوع پوشش، آهنگ صدا، آرايش هاي او و نکات ريز ديگري نيز به صراحت در قرآن آمده است.

امام صادق (عليه السلام) فرمود: بهترين زنان شما آن زني است که چون با همسرش خلوت کند زره حيا را از خود دور سازد و چون از خلوت شوهرش بيرون آيد زره حيا را بر تن کند و حجاب و عفت خود را که نشانه حياي اوست کاملا رعايت نمايد. رسول خدا(صلي الله عليه و آله) در مورد بانوان شايسته صفاتي را برشمرده که از جمله آنها آرايش براي همسر و پوشش کامل از ديگران است.

جلب رضايت شوهر

براي گرم کردن روابط خانواده يک بانوي مسلمان مي تواند علاوه بر موارد فوق رضايت مرد را که مدير خانواده محسوب مي شود جلب کند و ناراحتي هاي او را رفع نموده و به اين ترتيب در مقابل مشکلات و سختي هايي که مرد در بيرون منزل با آنها دست به گريبان است کدورت و تيرگي هايش را از دل او بزدايد. مردي به پيامبر(صلي الله عليه و آله) عرضه داشت. يا رسول الله! من همسري دارم که هرگاه وارد خانه مي شوم به استقبالم مي آيد و چون مي خواهم از منزل بيرون روم مرا بدرقه مي کند. هرگاه اندوهگين شوم از من دلجويي مي کند و دلداريم مي دهد.

پيامبر اکرم(صلي الله عليه و آله) فرمود: خداوند در روي زمين کارگزاراني دارد و اين زن يکي از آنهاست براي او نصف پاداش شهيد مي باشد.»