26 فروردین 1395, 11:46
همه متفكران به این نتیجه رسیده‌اند كه تفریحات سالم، و شادى‌ها براى تقویت روح آدمى یك ضرورت است. خندیدن و خنداندن، شادى كردن و شادى آفریدن، دلشاد و مسرور بودن، بشّاش و خنده‌رو بودن، لبخند بر لب داشتن، همه اینها به عنوان یك ضرورت در زندگى انسان نقش تعیین‌كنندای دارد. در این میان گروهى اعتقاد دارند كه شادى و شادمانى مطلق است، با هر وسیله‌اى، با هر ابزار و شیوه‌اى، مى‌توان به شادى و شادمانى دست یافت. از این رو به انواع مسكرات، انواع مواد اعتیادآور، انواع قصّه‌ها و قصّه‌پردازى‌ها روى مى‌آورند. آبروى دیگران را مى‌برند تا شادى كنند. دیگران را زجر و شكنجه مى‌دهند تا خود شاد باشند. در مقابل گروهى دیگر شادى و تفریحات را قانونمند مى‌دانند و در مرز حلال و بایدها تفسیر مى‌كنند، هر نوع شادى و تفریحى را مجاز نمى‌شمارند، و در یك كلمه، تفریحات سالم را باور دارند تا مرز حرمت و آبروى دیگران محفوظ بماند و شادى و خنده و تفریحات ما به دیگران صدمه و ضربه‌اى، وارد نسازد.اصلِ تفریحات سالم و شادمانى براى روح آدمى یك ضرورت است. مهمّ آن است كه در فرهنگ كاربُردى امّت اسلامى درست تفسیر شود و جایگاه ارزشى خود را بازیابد. امام على(علیه السلام) در حكمت 257 سفارش مى‌كند كه سعى كنید تا دل‌ها را شادمان سازید، شادى‌ها را به خانه‌ها ببرید كه فرمود: «اى كمیل! خانواده‌ات را فرمان ده كه روزها در به دست آوردن بزرگوارى، و شب‌ها در رفع نیاز خفتگان بكوشند، سوگند به خدایى كه تمام صداها را مى‌شنود، هر كس دلى را شاد كند، خداوند از آن شادى لطفى براى او قرار دهد كه هنگام مصیبت چون آب زلالى بر او باریدن گرفته و تلخى مصیبت را بزداید چنانكه شتر غریبه را از چراگاه دور سازند». آنگاه به اعتدال و میانه‌روى در شادى‌ها اشاره كرده نسبت به خنده‌هاى انسان پرهیزكار مى‌فرماید: «اگر مى‌خندد، صداى او به خنده بلند نمى‌شود». روح آدمى داراى نیازمندی‌هاى گوناگونى است. حضرت امیرالمومنین(علیه السلام) در این رابطه فرمود: «این دل‌ها همانند تنها خسته مى‌شوند، براى نشاط آن به سخنان تازه حكیمانه روى بیاورید».
روح آدمى به شادابى و تفریحات سالم نیازمند است، و غذاى روحى و روانى همواره در كنار غذاى جسم مطرح بوده است. با بررسى سیره عملى حضرت امیرالمؤمنین(علیه السلام) این حقیقت را به روشنى مشاهده مى‌كنیم: 1ـ تماشاى آب گودال‌ها پس از باران: حضرت امیرالمؤمنین(علیه السلام) نقل فرمود كه: شبى در مدینه باران فراوانى بارید و بیابان‌ها و گودال‌ها پُر از آب شد. صبح آن روز رسول خدا (صلى الله علیه و آله و سلم) به من فرمود: بیا تا به صحراى عقیق برویم و طراوت و صفاى آب‌هاى جمع شده در گودال‌ها و درّه‌ها را تماشا كنیم. همراه پیامبر به تماشاى بیابان رفتیم و منظره‌هاى زیباى طبیعت را تماشا كردیم.2ـ استفاده از زیبایى‌هاى طبیعت: حضرت امیرالمؤمنین(علیه السلام) وقتى به سوى صفّین حركت مى‌فرمود به سرزمین بلیخ رسید كه جاى خوش آب و هوایى بود، و رودخانه بزرگ و پُر آبى داشت، مناظر زیباى آن سرزمین، امام على(علیه السلام) را به خود مشغول كرد. آن حضرت دستور داد تا سپاهیان در آنجا مدّتى بمانند و از آب و هواى دلنشین آن سامان بهرمند گردند، و استراحت كنند.
1ـ شناگرى و تیراندازى: جوان و نوجوان براى رشد و كمال روحى و جسمى هم به فعّالیّت‌هاى بدنى نیاز دارد، و هم به طراوت و شادابى روح. باید تفریحات سالم را به گونه‌اى براى جوانان فراهم كرد كه هم وقت آنها را پُر كند، و بیكار و سرگردان نمانند، و هم در رشد جسمى و روانى آنان تأثیر داشته باشد كه امام على (علیه السلام) به دو نوع از سرگرمى‌هاى خوب اشاره مى‌فرماید: «به كودكان و نوجوانان خود شناگرى و تیراندازى بیاموزید».
2ـ شوخى‌هاى متواضعانه : خندیدن و خنداندن درست و دور از رفتارها و الفاظ زشت مانعى ندارد. فرق است بین دروغ گفتن، مسخره كردن، بازى كردن با آبروى مردم و فروتن و متواضع بودن. حضرت امیرالمؤمنین(علیه السلام) لبخند بر لبان مباركش بود، و در برخورد با كوچك و بزرگ شاد و داراى چهره‌اى شاداب و خندان بود. امام على(علیه السلام) همواره از شوخى‌هاى زشت و بى‌معنا پرهیز مى‌كرد.
آرامش حکم کیمیا دارد
«آگاه باشید که با یاد خدا دل‌ها آرامش می‌یابد» (سورە رعد،آیه 28). در عصری که بسیاری آن را عصر اضطراب می‌نامند، آرامش گمشده انسان است و به عبارتی؛ برای آدمی که در عصر آهن و ماشین زندگی می‌کند، آرامش حکم کیمیا دارد؛ کیمیایی که دست‌یافتنی است؛ اما نگهداری آن، توانایی و تلاش می‌خواهد. انسان امروزی که غرق در تجملات و مادیات بوده و در ازدحام شهرهای بزرگ و کوچک خود را گم کرده سلامت روح و جسم را از دست داده است. آرامش، تنها دارویی است که می‌تواند دردهای انسان را تسکین دهد و روح و جسم‌شان را سلامت بخشد. راستی آرامش یعنی چه؟ آرامش، یعنی تشویش و اضطراب و دلهره نداشتن. آرامش، یعنی رهایی از حزن و غم و اندوه و هراس. حال جای این سؤال است که چگونه می‌توان کیمیای آرامش را به دست آورد؟ در میان ناراحتی‌ها، تنها با داشتن نیروی نهانی اعتقاد به مبدأ حقیقی است که می‌توان بر مشکلات زندگی چیره شد. فقط آن نیرو و قدرت است که می‌تواند بر تشویش و اضطراب و نگرانی آدمی فائق آید. این نیرو، جز با تربیت اخلاقی و تزکیه نفس و همچنین رعایت اصول و تعلیمات پیشوایان دین و دانش به دست نمی‌آید. با نیروی ایمان و خداپرستی و پیروی از تعالیم انبیای حق می‌توان بر تمام مشکلات روحی و دغدغه‌های زندگی چیره شد. از نظر قرآن، دستیابی به آرامش، فقط از یک راه ممکن بوده و آن یاد خداست. «با یاد خدا دل‌ها آرامش می‌یابد» (سورە رعد،آیه 28). «خدا»، خالق و برپا دارنده نظام هستی بوده و فقط یاد او می‌تواند برای انسان آرامش و اطمینان را فراهم آورد. یاد خدا، محصول ایمان به خداست. یعنی، باید خدا را باور داشت تا بتوان از ثمره اطمینان و آرامش برخوردار شد. یاد خدا، به این معناست که دائماً متوجه باشیم که عالم طبیعت مالکی دارد و هدفی، و انسان در محضر خدای حکیم، قادر، مهربان و خیرخواهی است که در سخت ترین شرایط، بنده خود را تنها نمی‌گذارد و همیشه و همه جا با اوست. او خدایی است که بر بندگان خویش از پدر و مادر مهربان تر است و دوست دارد که همه به کمال و فلاح برسند. امام علی(ع) فرمود: (بحار الانوار، ج94،ص151) «یاد خدا، روشنی بخش سینه‌ها و آرامش بخش دل‌هاست.»
کتابخانه هادی
پژوهه تبلیغ
ارتباطات دینی
اطلاع رسانی
فرهیختگان