اهل بيت(ع)، ريشه هاي كرامت
اكرم اسلامی
اول ذیقعده ولادت حضرت فاطمه معصومه(س) تا یازدهم ذیقعده میلاد مسعود امام هشتم امام رضا(ع) با نام دهه کرامت نام گرفته است. از میلاد مسعود کریمه اهل بیت(ع) تا تولد ثامن الائمه به تعبیر امام موسی کاظم(ع) بهترین لطف و کرامت خدای تعالی می‌باشد. نامگذاری این دهه به نام دهه کرامت باعث گردید تا با نگاهی گذرا به شرح زیارت جامعه کبیره به بررسی مفهوم کرامت بپردازیم.
در زیارت جامعه می‌خوانیم (... منتهی الحلم و اصول الکرم). سلام می‌کنیم بر اهل بیت عصمت به عنوان اصول کرم. اصول جمع اصل به معنای پایه، ریشه و اساس است. هرچیزی پایه و اصلی دارد که روی آن فرعی نهاده می‌شود. ریشه درخت، اصل و ساقه و شاخه‌هایش فرعند. اگر ریشه نباشد طبیعی است که درخت و ساقه و شاخه‌ای هم نخواهد بود. در قرآن کریم موجودات خبیث و طیب به درخت خبیث و طیب تشبیه شده‌اند:
الم تر کیف ضرب ا... مثلاکلمه طیبه کشجره طیبه اصلها ثابت و فرعها فی السماء. توتی اکلها کل حین باذن ربها.
آیا ندیدی که چگونه خدا مثل زده است موجود پاک همچون درختی پاک که ریشه‌اش در زمین ثابت و شاخه‌اش در آسمان است و در هر زمان به اذن خدایش میوهاش را می‌دهد. (ابراهیم/24)
اگر چه کرم در لسان مردم به معنای جود و بخشش معنا می‌شود و در مورد شخص بخشنده و دست و دلباز می‌گویند آدم کریمی است و شاعر نیز کرم را به همین معنا به کار برده است:
کرم داران عالم را درم نیست
درم داران عالم را کرم نیست
اما آنچه از گفتار دانشمندان عرب به دست می‌آید این است که سخاوت معنای کرم نیست بلکه از لوازم و مظاهر کرم است، کرم ،مطلق ارزشمندی و پسندیدگی است و هرچه که در نوع خود دارای عزت و احترام باشد کریم نامیده می‌شود. بنابراین همه موجودات عالم کریم و غیرکریم دارند. در قرآن از گیاهان زیبا تعبیر به کریم شده «انبتنا فیها من کل زوج کریم» (شعراء/7) در جای دیگر نیز به نامه خوش مضمون و متین و رسا، کتاب کریم می‌گویند: قرآن نامه جناب سلیمان را که به ملکه سبا نوشته است کتاب کریم معرفی کرده و می‌فرماید: «قالت یا ایها الملاء انی القی الی کتاب کریم» (نحل، 29)
همچنین از گفتار مودبانه فرزند نسبت به والدین تعبیر به قول کریم فرموده است: «و قل لهما قولا کریما» (اسراء/23)
وجه کریم، مقام کریم، اجر کریم، رزق کریم و... تعابیری است که در آیات قرآن بکار رفته است.
ذات اقدس پروردگار درباره خودش فرموده است:
«یا ایها الانسان ما غرک بربک الکریم» (انفطار/ 6)
و درباره رسول اکرم(ص):
«انه لقول رسول کریم» (تکویر/19)
و درباره قرآن: «انه لقرآن کریم» (واقعه/77)
البته جود و سخاوت و بخشش از مظاهر کرم است اما نه هر عطا و بخششی، بلکه آن عطایی که به انگیزه نگرفتن هیچگونه عوضی اعم از ظاهری و باطنی، مادی و معنوی باشد و عطای درمقابل عوض کرم نیست.
بنابراین کرم به معنای واقعی اش مختص و منحصر به ذات اقدس حضرت اکرم الاکرمین است و بس، یعنی آن کسی که همه چیز می‌دهد و هیچ عوض نمی‌خواهد کریم مطلق است:
یا ایهاالانسان، ما عزک بربک الکریم، الذی خلقک فسواک فعدلک، فی ای صوره ما شاء رکبک.
دانی کرم کدام بود آن که هر چه هست
بدهی به هر که هست و نخواهی سزای خویش
اهل بیت(ع) اصول کرم هستند، زیرا آنها مظاهر صفات خدا هستند از جمله صفت کرم چرا که به هر که هر چه می‌دهند عوض نمی‌خواهند.
خاندان رسالت مظهر صفت اکرم الاکرمیند و در عالم خلق اصول و ریشه‌های اصلی آن صفتند. یعنی در عالم امکان هرچه زیبایی هر چه پسندیدگی، هر چه شایستگی و هر جمال جلال از هر موجودی صادر شود از جمادات، نباتات، انسانها، زمین، آسمان و از هر جا هر چه برسد ریشه‌اش خاندان عصمت می‌باشند زیرا مقام ولایت مطلقه به اذن خدا منبع همه جلال ها و جمال هاست و خوان احسانشان برای تمام کائنات گسترده است. جبرییل امین و دیگر فرشتگان مقرب نیز در کنار سفره آنها نشسته اند وحتی دشمنانشان نیز از خوان کرم آنان ارتزاق می‌کنند.
رفتار ائمه(ع) دربخشش باعث نزول سوره «هل اتی» گردیدو مفهوم کرم را به صورت عینی به انسانها نشان داد.