قال الإمام الرضا عن آبائه عن الإمام علیّ علیهم‌السلام: إنَّ رَسولَ الله صلى‌الله‌علیه‌و‌آله خَطَبَنا ذاتَ یَومٍ فَقالَ:
«أیُّهَا النّاسُ، إنَّهُ قَد أقبَلَ إلَیکُم شَهرُ الله‌ِ بِالبَرَکَةِ وَالرَّحمَةِ وَالمَغفِرَةِ، شَهرٌ هُوَ عِندَ الله‌ِ أفضَلُ الشُّهورِ، وَ أیّامُهُ أفضَلُ الأَیّامِ، و لَیالیهِ أفضَلُ اللَّیالی، و ساعاتُهُ أفضَلُ السّاعاتِ .
هُوَ شَهرٌ دُعیتُم فیهِ إلى ضِیافَةِ الله، و جُعِلتُم فیهِ مِن أهلِ کَرامَةِ الله، أنفاسُکُم فیهِ تَسبیحٌ، و نَومُکُم فیهِ عِبادَةٌ، و عَمَلُکُم فیهِ مَقبولٌ، و دُعاؤُکُم فیهِ مُستَجابٌ .
فَاسأَلُوا الله‌َ رَبَّکُم بِنِیّاتٍ صادِقَةٍ و قُلوبٍ طاهِرَةٍ أن یُوَفِّقَکُم لِصِیامِهِ و تِلاوَةِ کِتابِهِ؛ فَإِنَّ الشَّقِیَّ مَن حُرِمَ غُفرانَ الله‌ِ فی هذَا الشَّهرِ العَظیمِ... (1)
امام رضا علیه‌السلام به نقل از پدرانش علیهم‌السلام، از امام على علیه‌السلام روایت می‌کند: روزى، پیامبر خدا براى ما خطبه خواند و فرمود:
«اى مردم! همانا ماه خدا، همراه با برکت و رحمت و آمرزش، به شما روى آورده است؛ ماهى که نزد خدا برترینِ ماه‌هاست و روزهایش برترینِ روزها، شب‌هایش برترینِ شب‌ها و ساعاتش برترینِ ساعات است .
ماهى است که در آن به میهمانى خدا دعوت شده‌اید و از شایستگانِ کرامت الهى قرار داده شده‌اید . نَفَس‌هایتان در آن، تسبیح است، خوابتان در آن، عبادت، عملتان در آن، پذیرفته و دعایتان در آن، مورد اجابت است . پس با نیّت‌هاى راست و دل‌هاى پاک، از پروردگارتان بخواهید تا براى روزه‌دارىِ آن و تلاوت کتاب خویش، توفیقتان دهد؛ چرا که بدبخت، کسى است که در این ماه بزرگ، از آمرزش الهى محروم بماند .
با گرسنگى و تشنگى خود در این ماه، گرسنگى و تشنگىِ روز قیامت را یاد کنید؛ به نیازمندان و بینوایانتان صدقه بدهید؛ به بزرگان خود احترام، و بر کوچک‌هایتان ترحّم، و به بستگانتان نیکى کنید. زبانتان را نگه دارید؛ چشم‌هایتان را از آنچه نگاه به آن حلال نیست، بپوشانید؛ گوش‌هایتان را از آنچه شنیدنش حلال نیست، فرو بندید؛ به یتیمان مردم، محبّت کنید تا بر یتیمان شما محبّت ورزند؛ از گناهانتان به پیشگاه خداوند توبه کنید؛
در هنگام نمازها، دستانتان را بر آستان او به دعا بلند کنید، که آن هنگام (وقت نماز)، برترینِ ساعت‌هاست و خداوند با نظر رحمت به بندگانش مى‌نگرد و هر گاه با او مناجات کنند، پاسخشان مى‌دهد و چون او را صدا بزنند، جوابشان مى‌گوید و چون او را بخوانند، اجابتشان مى‌کند .
پس با نیّت‌هاى راست و دل‌هاى پاک، از پروردگارتان بخواهید تا براى روزه‌دارىِ آن و تلاوت کتاب خویش، توفیقتان دهد؛ چرا که بدبخت، کسى است که در این ماه بزرگ، از آمرزش الهى محروم بماند .
اى مردم! جان‌هاى شما در گرو کارهاى شماست، پس با آمرزش‌خواهى خود، آنها را آزاد سازید؛ و پشت‌هاى شما از بار گناهانتان سنگین است، پس با طول دادن سجده‌هاى خود، آنها را سبک کنید، و بدانید که خداوند ـ که یادش والاست ـ به عزّت خود، سوگند خورده است که نمازگزاران و سجده‌کنندگان را عذاب نمى‌کند و در روزى که مردم در پیشگاه پروردگار جهانیان [براى حساب ]مى‌ایستند، آنان را با آتش، هراسان نمى‌سازد .
اى مردم! هر کس از شما در این ماه، روزه‌دارى را افطار دهد، پاداش او براى آن، نزد خدا، آزاد کردن یک برده و آمرزش گناهان گذشته اوست.»
پس گفتند: اى پیامبر خدا ! همه ما توانایىِ این کار را نداریم!
پیامبر صلى‌الله‌علیه‌و‌آله فرمود: «خود را از آتش نگه دارید، هر چند با یک دانه خرما؛ خود را از آتش نگه دارید، هر چند با یک جرعه آب .
اى مردم! هر کس اخلاقش را در این ماه، نیکو سازد، براى او وسیله عبور از صراط خواهد بود، در آن روز که گام‌ها بر صراط مى‌لغزد؛ و هر کس در این ماه بر بردگان خود آسان بگیرد، خداوند حساب او را سبک خواهد گرفت؛ و هر کس در این ماه، شرّ خود را [از دیگران] باز دارد، خداوند در روز دیدارش، غضب خویش را از او باز خواهد داشت؛ و هر کس در این ماه، یتیمى را گرامى بدارد، در روز دیدار، خداوند، گرامى‌اش خواهد داشت؛ و هر کس در آن به خویشاوند خود نیکى کند، در روز دیدار، خداوند با رحمتش به او نیکى خواهد کرد؛ و هر کس در آن از خویشان خود ببُرد، خداوند در روز دیدار، رحمتش را از او قطع خواهد نمود؛ و هر کس در آن، نماز مستحبّى بخواند، براى او دورى از آتش، نوشته مى‌شود؛ و هر کس واجبى را در آن ادا کند، پاداش کسى را دارد که هفتاد واجب را در ماه‌هاى دیگر، ادا کرده است؛ و هر کس در آن بر من زیاد صلوات بفرستد، خداوند در روزى که وزنه اعمال، سبک مى‌شود، وزنه اعمال او را بیفزاید؛ و هر کس در آن، آیه‌اى از قرآن تلاوت کند، پاداش کسى را دارد که در ماه‌هاى دیگر ، ختم قرآن کرده است .
اى مردم! در این ماه، درهاى بهشت، بازند. پس، از پروردگارتان بخواهید که آنها را بر شما نبندد؛ و درهاى دوزخ، بسته‌اند. پس، از پروردگارتان بخواهید که آنها را بر شما نگشاید؛ و شیطان‌ها در بندند. پس، از پروردگارتان بخواهید که آنها را بر شما مسلّط نسازد.»
من برخاستم و گفتم: اى پیامبر خدا! برترینِ کارها در این ماه چیست؟
فرمود: «اى ابوالحسن! برترینِ کارها در این ماه، پرهیز از حرام‌هاى الهى است.» سپس گریست.
مقام حضرت علی علیه السلام
گفتم: اى پیامبر خدا! سبب گریه شما چیست؟
فرمود: «اى على! بر این مى‌گریم که حرمت تو را در این ماه مى‌شکنند. گویا مى‌بینم تو در حال نماز براى پروردگار خویشى، که نگون‌بخت‌ترینِ اوّلین و آخرین، همو که برادر پى‌کننده ناقه قوم ثمود است، برمى‌خیزد و بر فرق سرت ضربتى مى‌زند و محاسنت، از خون سرت، رنگین مى‌شود.»
گفتم: اى پیامبر خدا! آیا در آن حالت، دینم سالم است؟
فرمود: «دینت، سالم است.»
سپس فرمود: «اى على! هر کس تو را بکشد، مرا کشته است و هر کس تو را دشمن بدارد، مرا دشمن داشته است و هر کس تو را ناسزا گوید، مرا ناسزا گفته است؛ چرا که تو از من هستى، همچون جان من . روح تو، از روح من است و سرشت تو، از سرشت من . خداى متعال، من و تو را آفرید و من و تو را برگزید و مرا براى پیامبرى، و تو را براى امامت، انتخاب کرد. هر کس امامت تو را انکار کند، نبوّت مرا انکار کرده است.
من برخاستم و گفتم: اى پیامبر خدا! برترینِ کارها در این ماه چیست؟
فرمود: «اى ابوالحسن! برترینِ کارها در این ماه، پرهیز از حرام‌هاى الهى است.» سپس گریست.
اى على! تو وصىّ من، پدر فرزندان من، همسر دختر من و جانشین من بر امّتم هستى، در حال حیاتم و پس از مرگم. فرمان تو، فرمان من است و نهى تو، نهى من است. سوگند به خدایى که مرا به نبوّت برانگیخت و مرا بهترینِ آفریدگان قرار داد، تو حجّت پروردگار بر خلق اویى و امین او بر رازش و جانشین او بر بندگانش.»
پی‌نوشت:
- 1- فضائل الأشهر الثلاثة: 77/61، الأمالی للصدوق: 154/149، عیون أخبار الرضا علیه‌السلام: 1/ 295/ 53، الإقبال: 1/26، بحارالأنوار: 96/356/25 .
منبع:
- کتاب ماه خدا، محمدی ری شهری، ج 1، ص 160.