23 بهمن 1389, 0:0
انقلاب اسلامي و احياي دين در جهان
عباس خسروانی
انقلاب اسلامی ایران یک انقلاب متاثر از مذهب بود.اگر چه بسیاری از مخالفان انقلاب اسلامی ایران سعی کردند این انقلاب را غیر دینی معرفی کنند اما دینی بودن آن به قدری واضح است که هر استدلالی در طرح این ادعا با شکست مواجه خواهد شد. اساسا دشمنان مذهب و همه کسانی که مدعی هستند دین در دنیای امروز هیچ جایگاهی ندارد و همواره بر طرد دین تاکید میکنند علاقه دارند هر نوع حرکتی را که به تاسی از دین صورت میگیرد وارونه معرفی کنند.امروز ما همان ادعا هایی که در اوایل انقلاب اسلامی ایران مطرح میشد و سعی میکرد تا انقلاب را از هر گونه رنگ و بوی مذهبی بودن مبرا بداند را در مورد حرکت انقلاب مردم تونس و مصر میبینیم. برخی رسانهها به نقل از صاحب نظران غربی به دنبال القای این دروغ بزرگ هستند که حرکت مردم تونس و مصر حرکتی مذهبی نیست. اما به هیچ وجه نمی توان منکر واقعیت هاییشد که در جهان امروز در حال رخ دادن است.حرکتیهای اسلامی مردم در کشور های عربی متاثر از همان انقلاب اسلامی است که غربی هامدعی بودند مذهبی نیست. با پیروزی انقلاب اسلامی مردم ایران در بهمن 57، اسلام تولدی دوباره یافت و به حادثهای عظیم و تاریخ ساز که مسیرها را تغییر داد تبدیل شد. اندیشه معنوی و پاکی که از طریق انقلاب اسلامی در قلب تاریخ رسوخ کرد، منظری روشن به روی حیات بشری گشود که در چشم انداز آن به ظهور منجی جهانی متصل میشود.پیروزی انقلاب اسلامی ایران در سال 1979 میلادی، اسلام را به عنوان یک قدرت سیاسی جدید در عرصه معادلات بین المللی وارد نمود و مبانی هستی شناسی ،معرفت شناسی و ارزشی آن در دنیا مطرح گردید.انقلاب اسلامی ایران در دهههای پایانی قرن بیستم ،در شرایطی به وقوع پیوست که غرب با بحران معنویت و سر در گمی در تفسیر هستی و حقیقت فلسفه زندگی ر وبه رو شده و کم کم آثار شکست ایدئولوژیهای ساخته بشر در حال آشکار شدن بود. از سوی دیگر رشد سریع تکنولوژی ارتباطات در نیمه دوم قرن بیستم،دنیا را به یک دهکده جهانی تبدیل نموده و موجب آشنایی بیشتر مردم دنیا با فرهنگهای مختلف را فراهم آورده بود.در چنین شرایطی پشتوانه معرفتی انقلاب اسلامی ایران که نشات گرفته از وحی الهی و پرورش یافته در فرهنگ تشیع بود؛ توانست صحنه دنیای علم و معرفت را به نفع علم و معرفت دینی تغییر دهد.
به همین دلیل پروفسور یاس اوس استاد دانشکده فنی دانشگاه برمن آلمان میگوید: «در این وادی سرگردانی جمهوری اسلامی ایران یک نظام ارزشی به جهانیان ارائه کرده است.» (مصاحبه با نشریه صبح در تاریخ 27/7/1374). بر این اساس یکی از دستاوردهای بزرگ انقلاب اسلامی احیا دوباره تفکر اسلامی و نگاه دینی در جهان بود که سالها توسط اندیشمندان سکولار و لائیک به فراموشی سپرده شده بود.تفکر دینی، نوعی اندیشه مبتنی بر ارزشهای معنوی و الهی است و احیای تفکر دینی درواقع، به چرخش درآوردن منظومه فکری و عملی انسان در مدار اصول ثابت دینی است. شهید مطهری در این زمینه میفرمایند: «از جمله خصوصیات انقلاب ما، یکی این است که چون بر پایه ایدئولوژی اسلامی قرار گرفته، به معنویت واقعی متکی است». این پدیده طی سه دهه گذشته، توجه محققان و جامعه شناسان جهان ازجمله دنیای غرب را به خود معطوف کرده است. اندیشه پاک انقلاب که از آیین اسلام نشات گرفته، به مذهب جانی تازه بخشید و ایده تسلیم و همسویی انسان با اراده خداوند را دوباره در جهان منتشر ساخت.
انقلاب اسلامی با زدودن اندیشههای الحادی ،تعریفی نوین از انسان ارائه داد، مبنی بر اینکه انسان نه به عنوان یک ابزار، بلکه به مثابه موجودی متعالی، شایسته تکریم و سرافرازی است. پشتوانه معرفتی انقلاب اسلامی ایران که نشات گرفته از وحی الهی و پرورش یافته در دامن فرهنگ تشیع بود؛ توانست صحنه دنیای معرفت را به نفع علم و معرفت دینی و ارزشهای معنوی تغییر دهد. مقام معظم رهبری حضرت آیت اللّه خامنهای ـ مدظله العالی ـ، هدف تشکیل جمهوری اسلامی را حیات طیبه اسلامی خوانده، میفرمایند: «هدف از مبارزاتی که ملت مسلمان ایران به رهبری امام بزرگوار و با همّت و اراده نیرومند آن شخصیت عظیم انجام داد، تشکیل حیات طیبه اسلامی برای سعادت و کمال انسانها بوده است و دشمنان و طواغیت نیز، همواره بر دور ساختن بشر از این حیات طیبه اهتمام داشته اند». این انقلاب را اگر از منظر برخی از اندیشمندان غربی مورد مطالعه قرار دهیم به خوبی اثرات این انقلاب را در تفکر قرن جدید خواهیم دید. به عنوان مثال دانیل پایپس(Daniel Pipes) رئیس انجمن سیاست خارجی آمریکا گفته بود: « باید اعتراف کنیم پیش از پیروزی انقلاب اسلامی، ما برای افکار دینی هیچ جایی باز نکرده بودیم. ولی از این پس برای ما آمریکاییها ضروری است که زمینهای جهت مطالعه و تحقیق پیرامون مذهب فراهم آوریم». (روزنامه جمهوری اسلامی، 20/9/1368، به نقل از مجله العالم). لذا میتوان ادعا کرد که یکی از پیامدهای تاریخ ساز انقلاب اسلامی اقبال مردم جهان به اسلام و دین است، رواج اندیشههای اسلامخواهی در بین مسلمانان، تقویت و تعمیق بیداری اسلامی، پدید آمدن جنبشهای اسلامی در کشورهای عربی و خاورمیانه و رشد اسلام گرایی در غرب و شرق دور، همه از کارکردها و رهاوردهای انقلاب اسلامی در حوزه اندیشه و تحولاتی است که در تفکرات مردمان و فراتر ازجغرافیای سیاسی این انقلاب رخ دادهاند.
« میشل فوکو » اندیشمند فرانسوی در این باره معتقد است: «محور و قطب اصلی انقلاب اسلامی ایران،معنویت گرایی است. این انقلاب به جای آنکه بازگشت به ارزشهای کهن باشد، درصدد ارائه تعریف جدیدی از عقلانیت است.عقلانیتی که در آن معنویت، جایگاه ویژهای دارد. این ویژگی، انقلاب اسلامی را از سایر انقلابها متمایز کرد و آن را به الگویی جدید تبدیل نمود». فوکو که به انقلاب اسلامی علاقه مند است، از انقلاب اسلامی به عنوان «نخستین انقلاب فرا مدرن» و در تعبیر دیگر، «مدرن ترین شکل قیام» یاد کرده است. علاوه بر او «آنتونی گیدنز» جامعه شناس مشهور انگلیسی میگوید: «غولهای فکری جامعه شناسی، یعنی مارکس، دورکیم و ماکس وبر، با کم و بیش اختلافاتی، روند حرکت عمومی جهان را به سمت سکولاریزیشن و به حاشیه رفتن دین میدیدند. ولی از آغاز دهه هشتاد و با انقلاب اسلامی ایران، شاهد تحقق عکس این قضیه هستیم. یعنی سیر تطور عمومی جهان، روندی معکوس را آغاز کرده و به سمت دینی شدن و معنویت گرایی به پیش میرود». «محمد لنسل»، رئیس مرکز فرهنگی تجدید حیات اسلام در اتریش، طی مقاله ای تاثیر انقلاب اسلامی بر اروپا را چنین بیان میکند: «بی تردید، انقلاب اسلامی امام خمینی(ره)نه تنها تصویر تازهای از اسلام را در اروپا ارائه کرد، بلکه حتی زندگی غیرمسلمانان را هم دگرگون ساخت. به عبارت دیگر، امروز حتی در اروپا نیز مذهبی بودن، ارزش و معنای نوینی یافته است.
این عبارت را رئیس جمهوری سابق اتریش در یک سخنرانی این گونه بیان کرد که انقلاب اسلامی به تمامی افراد مذهبی، اعتبار و اتکاء به نفس تازه ای ارزانی داشت».پس از انقلاب اسلامی، گرایش به دین و معنویت در سطحی وسیعتر نیز در کشورهای مختلف جهان مشاهده میشود. به دنبال روشنگریهای امام خمینی، در برخی از کشورهای آمریکای لاتین، دهها کشیش خواستار تجدید نظر در آیین کلیسایی واتیکان با هدف ترویج و تقویت الهیات رهایی بخش شدند.
تحرکاتی دیگر از این دست در سایر کشورها نیز مشاهده شد. به تدریچ صدها کتاب با موضوع نقش مذهب در صحنه سیاست و اجتماع، وارد بازارهای نشر شد و بسیاری از دانشگاهها و محافل علمی به تحقیق درباره دین پرداختند. طنین انقلاب اسلامی، به دلیل دارا بودن مایه دینی و زیربنای غنی فرهنگی آن، همراه با آهنگ موزون و جان بخش امام خمینی رحمه الله ،به سرعت گوشها را در گستره جهان نوازش داد و قلوب انسانهای مشتاق حقیقت و تشنه معنویت را به زلال تفکر اسلامی رهنمون شد. این انقلاب کم نظیر، در اندک زمان با وارد کردن اسلام در صحنه سیاست بین الملل، توانست معادلات قدرت را در جهان تغییر دهد و خود را به عنوان نیروی سیاسی و فرهنگی جدید، در مرکز توجهات جهانی قرار دهد. واقعیت است که انقلاب اسلامی، خیلی زود روحهای تشنه معنویت را جذب کرد و راه جدیدی مبتنی بر ارزشها و فضیلتهای انسانی را نمایاند. این خود، کارآمدی انقلاب اسلامی را در عرصه جهانی روشن میکند.
کتابخانه هادی
پژوهه تبلیغ
ارتباطات دینی
اطلاع رسانی
فرهیختگان