دعا؛ سلاحی در دست مومنان

از جمله وسایل ارتباط با خداوند، دعا و استغاثه به سوی پروردگار می‌باشد. دعا دارای اثرات تربیتی و روانی متعددی می‌باشد. دعا موجب انبساط خاطر وآرامش قلوب گشته، بذر امید به زندگی و سعادتمندی را در حیات بشری افشانده و انسان را با انگیزه‌ای مضاعف به تکاپو و تلاش وا می‌دارد. دعا علاوه بر اینکه در ذات خود نوعی عبادت و اظهار بندگی در برابر خداوند محسوب می‌گردد، موجب ارتباط با مبدا هستی گشته و روح معنویت را در زندگی انسان ساری و جاری می‌گرداند. دعا همچنین موجب تحریک انسان به تشریک مساعی و تلاش و مجاهدت می‌گردد.‌

دعا در واقع در خواست فراهم ساختن شرایط تحقق اعمالی است که از دایره اختیار وقدرت بشری فراتر است. لذا دعا نباید صرفاً در حدّ گفتار و زبان بوده بلکه می‌بایست از ته جان و روح و اعتقاد و باور صادر گشته و همراه با تلاش و همت باشد. دعا می‌بایست ترجمان واقعی و صحیح تمام ذرات وجود انسان و اعضا و جوارح وی باشد.

امام صادق(ع) می‌فرمایند:

«در نزد خداوند مقاماتی است که بدون دعا کسی به آن نمی رسد». دعا کلید پیروزی و رستگاری است. بهترین دعا، دعایی است که از قلب انسان پرهیزگار و خداپرست بر می‌خیزد.

دعا نیز مانند هر فعل دیگری دارای آداب و شرایط و مقدماتی می‌باشد. در روایت و احادیث برای اجابت دعا شرایط و مقدماتی ذکر گشته است. از جمله اینکه می‌بایست از گناهان توبه نموده و در پاکی قلب و روح کوشید. کسب خود را حلال و پاک نموده و امر به معروف و نهی از منکر را فراموش نکرده و با فساد تا حد امکان مقابله و مبارزه نماید. ایمان و اعتقاد راستین به ذات احدیت، اعتقاد نظری و عملی به پیامبران و اولیای وی، اطاعت از کتاب آسمانی و رهنمودهای فرستادگان خداوند در زندگی، شکرگزاری واقعی در مقابل نعمت های بی کران الهی و پرهیز از ایذاء و اذیت مردم و گذشت در مقابل اعمال ناشایست آنها از جمله ملزوماتی است که در روایات جهت پذیرش و استجابت دعا شرط گشته است.
حضرت علی (ع) می‌فرمایند:

«وعده خداوند به اجابت دعا یک وعده مشروط است نه مطلق. مشروط به آنکه شما به وعده ها و پیمانهای خویش عمل نمایید و این پیمان شکنی ها را ترک کنید، دعای شما نیز مستجاب می‌گردد».

لذا نخستین شرط پذیرش دعا، شناخت جایگاه خداوند و اعتقاد به قدرت بی منتهای اوست. شرط بعدی استجابت دعا، تلاش به التزام عملی به مبانی اخلاقی و کاربست اصول دینی در زندگانی است. و در درجه بعدی تلاش و همت در حد امکان می‌باشد. حضرت علی(ع) می‌فرمایند:

«کاری را که انسان خود می‌تواند انجام دهد اگر کوتاهی کند و به دعا متوسل شود دعایش مستجاب نمی شود».

در هنگام دعا انسان بایستی متوجه این باشد که می‌خواهد با خالق خویش ارتباط برقرار نماید. از این رو می‌بایست خود را آماده چنین ارتباط معنوی نموده و تن و جان از آلودگی های جسمی و روحی پاک نماید.

پیامبر اکرم(ص) دعا را به اسلحه مومن و ستون دین و نور آسمان ها و زمین تشبیه نموده است. بی تردید دعا وسیله‌ای است برای شناخت پروردگار و روشی است برای تطهیر قلب و روح. دعا عاملی است در راستای ترغیب انسان به امیدواری و پرهیز از بطالت و ناامیدی در زندگی. از این رو انسان برای تحقق اهداف خویش می‌بایست تا حدّ توان تلاش نموده و به صرف دعا به بطالت و کوتاهی مبادرت نورزد. در مواقع حساس و بحران های زندگی، دعا می‌تواند باعث آرامش خاطر و انبساط روح گشته و از افسردگی و خمودگی ذهنی جلوگیری نماید. استمرار بر دعا موجب تقویت باورهای دینی و اعتقاد به این اندیشه دینی است که در ورای تمامی اسباب ظاهری و مادی جهان آفرینش، قدرت بی بدلیل خداوند و اراده وی حکمفرماست.