6 اسفند 1396, 12:26
درماتریالیسم و جهان بینی مادی، زندگانی انسان محدود به همین دنیا است و لیبرال دمکراسی غربی منهای وحی الهی نیز در همین راه گام برمی‌دارد. بنابر این درنگاه ماتریالیسم شرقی و لیبرالیسم غربی حدود اساسی زندگی هر انسان ولادت و مرگ او است وحیات جزحیات دنیوی نیست. در این نگاه بردنیا، حیات اخروی هیچ جایگاهی ندارد و زندگی هر انسان با مرگ او پایان می‌یابد و دنیا هدف و مقصد نهایی اوست. در این رویکرد به دنیا تسلط بر طبیعت و بهره‌برداری و رفاه و برخورداری هرچه بیشتر و لذت مادی فراوان‌تر و تأمین تمامی تمایلات و شهوات دنیوی و فرمان‌برداری از هوای نفس و شکم پرستی ارزش است. فقر و ظلم و تبعیض و قتل و غارت و جنگ و فساد و خیانت و تباهی دستاورد همین دنیاگرایی است.
در جهان بینی الهی و در منطق قرآن و اهل‌بیت علیهم السلام، مرگ پایان یک زندگی کوتاه و آغاز زندگانی بی‌پایان است. در اندیشه و اعتقاد اسلامی دنیا مزرعه آخرت است. آن چه در دنیا کاشته شود در آخرت اثر دارد. این اعتقاد دینی به سعی و کوشش انسان‌ها در دنیا جهت و کیفیت می‌دهد. مومن شبانه روز در دنیا برای آخرت کار می‌کند و با کار او هم دنیا آباد می‌گردد و هم آخرت او سامان می‌یابد.
دراحادیث امام دهم امام هادی(ع) دنیا "آزمایشگاه" و"بازار" نام‌گذاری شده است. براساس این احادیث دنیا وسیله و مقدمه است.
امام هادی علیه السلام فرمودهاند: ان‌الله جعل الدنیا داربلوی و الآخره دارعقبی وجعل بلوی الدنیا لثواب الآخره سببا و ثواب الآخره من بلوی الدنیا عوضا.[1] خداوند دنیا را جای آزمایش و گرفتاری و آخرت را سرای نهایی و پیامد دنیا قرار داده است، و آزمایش و رویدادهای دنیا را سبب پاداش اخروی و ثواب آخرت را عوض آزمایش و گرفتاری دنیا قرار داده است.
در این حدیث دنیا آزمایشگاهی است که در آن انسان آزمایش می‌شود. هیچ گاه آزمایشگاه هدف و پایان کار نیست این آزمایش‌ها برای پیشرفت و تکامل و تقرب به سوی پروردگار است. در آزمایش‌ها است که انسان ورزیده و توانمند و با برنامه و دارای اندیشه و آرمان الهی و همت و اراده و کار مضاعف می‌گردد و روز به روزسهم او در رشد و کمال جامعه بیشتر می‌شود. گرچه اجر و پاداش کامل گرفتاری‌ها و آزمون‌های دنیوی در آخرت به انسان‌ها می‌رسد ولی دنیا نیز در پرتو آزمایش‌های بی‌پایان انسان‌ها در تحرک و پویایی و رشد دائمی قرار خواهد داشت. بر اساس جهان بینی اسلامی، جهان ابدی و جاویدان در دنبال این جهان می‌آید و سعادت و شقاوت انسان درآن جهان محصول آزمایش‌ها و کارهای نیک و بد او در این جهان است. در جهان بینی الهی خداوند عادل است و قطعاً اثر آزمایش‌هایی که انسان‌ها از آن سربلند بیرون می‌آیند و با گرفتاری‌ها و سختی‌های فراوان در صراط مستقیم گام بر می‌دارند، ثواب و پاداش بی‌نظیر الهی و بهره‌برداری از نعمت‌های بی‌پایان اخروی است. هیچ گرفتاری و مصیبت دنیوی بی‌اثر نیست. آن جا که انسان با حادثه و مصیبت ناگواری آزمایش می‌گردد و در راه حق پایدار می‌ماند عوض آن ثواب اخروی خواهد بود.
درحدیث دیگر امام هادی(ع) فرمودهاند: الدنیا سوق ربح فیها قوم وخسرآخرون.[2] دنیا بازاری است که قومی در آن سود می‌برند و گروهی زیان می‌بینند.
دنیا بر اساس این حدیث "بازار" است. بدیهی است خود بازارهیچ گاه نباید هدف شود. انسان‌ها در بازار در صدد سود و منفعت‌اند. گروهی از بازاریان سود می‌برند و برخی زیان می‌کنند. سود و زیان بازارهای مادی دنیا بستگی به عوامل و شرایط متعددی دارد. دنیا بازاری برای سرای آخرت است و دراین ارتباط دنیا و آخرت؛ تنها آنان که در بازار دنیا با الگو قرار دادن پیامبرخدا و اهل بیت در راه بندگی خدا گام بردارند و با تدبیر و تلاش بر اساس قوانین و احکام اسلامی کار کنند در دنیا و آخرت به سعادت می‌رسند و در آخرت سود خواهند برد. آنان که در دنیا اسیر هوای نفس و فرمانبردار شیطان شوند و دنیا هدف آنان گردد با گناهان خویش در بازار دنیا سرانجام ضررمی کنند ودرآخرت به عذاب الهی درجهنم گرفتار خواهند شد.
در حدیث دیگر نیز امام هادی(ع) فرمودهاند: الناس فی الدنیا بالاموال و فی‌الآخره بالاعمال.[3] مردم در دنیا با مال و ثروت خویش و در آخرت با اعمال خویش‌اند و با آن ارزیابی می‌شوند.
دراین رهنمود الهی امام دهم(ع) نیز نظریه اسلام پیرامون دنیا و آخرت تبیین شده است. در عرف دنیاگرایان ملاک و محک ارزیابی و برتری تنها مال و ثروت است و خود "پول" زیربنای محاسبات است و در چشم مادی گرایان، فقط زرداران و سرمایه‌داران در جایگاه برترند. اما در منطق دین گرایان ثروت اگر از راه حلال به دست آید و حق محرومان پرداخت گردد و در راه حلال هزینه شود جهاد در راه خدا و عمل صالح خواهد بود. چون جایگاه انسان‌ها بر اساس اعمال آنان تعیین خواهد شد. "عمل" معیار سنجش است. عمل صالح برتری حقیقی است و عمل فاسد باعث نابودی و سقوط و عذاب الهی است.
در منطق الهی امام هادی(ع)، دنیا نباید هدف شود، دنیا پرستی و وابستگی به دنیا زیان بار است زیرا دنیا پرستی مانع رشد و توسعه اقتصادی است. زیربنای اقتصاد پویا، مزرعه شمردن دنیاست. دنیا می‌تواند تجارت گاه بندگان خدا و بازار اولیای خدا و مسجد و عبادتگاه دوستان خدا و میدان مسابقه برای عمل صالح و خدمت به بندگان خداگردد.
کتابخانه هادی
پژوهه تبلیغ
ارتباطات دینی
اطلاع رسانی
فرهیختگان