رابطه حافظه و تغذیه از دیدگاه طب سنتی ایران

احتمالابا دانش آموزان با هوش و زرنگی که به هنگام امتحانات دچار فراموشی می شوند و هرچه را که خوانده اند از یاد می برند، برخورد کرده اید. شیوه های گوناگونی برای تقویت حافظه وجود دارد. کارشناسان تغذیه نیز رژیم های غذایی مختلفی را برای تقویت حافظه پیشنهاد می کنند.
طب سنتی ایران نیز با نگاهی عمیق به این موضوع پرداخته و ثابت کرده است که رابطه مستقیمی بین نوع تغذیه و حافظه آدمی وجود دارد. روانشناسان و پزشکان آلوپاتیک استرس را عامل اصلی این عارضه عنوان می کنند، در حالی که درمان استرس به تنهایی به بهبود شرایط کمک نمی کند.
پیشینیان می پنداشتند که مواد غذایی در اثر ترشحات دهان، معده، روده ها، کبد و لوزالمعده دچار تغییرات و استحالاتی شده و سرانجام به صورت کشکاب درمی آید. کشکاب از راه روده ها جذب و به وسیله عروق به کبد می رود. کبد در اثر اعمال طبیعی خود آن را پخته و یا تغییراتی به 4شکل متفاوت درمی آورد.
بدن انسان از 4خلط تشکیل شده که هر یک به نوبه خود وظایفی در بدن دارند که به شرح زیر است:
1- گونه اول که مانند گل کدر، تار و سنگین است سودا نامیده می شود. سودا طبعی سرد و خشک دارد. افزایش سودا در بدن لاغری، تیرگی رنگ پوست (متمایل به سیاهی)، غلظت خون، سوزش معده، اشتهای کاذب و فزونی فکر و خیال را به همراه دارد. و رویاهای شخص در خواب توأم با وحشت و تاریکی است.
2- بلغم، ماده لزج سفید رنگی است که نسبتاً سبک تر بوده و روی سودا قرارمی گیرد. افزایش بلغم موجب سپیدی، نرمی و سستی پوست، ضعف گوارش، آروغ ترش، خواب بسیار، کندی حواس، ریزش لعاب دهان و آب بینی رقیق و غیر سوزان می شود. شخص درخواب و رویا باران، برف و آب می بیند. قدما طبیعت چنین فردی را سرد و تر می نامیدند.
3- خلط سوم ماده قرمز رنگی است که خون نامیده می شود. خون بدون هیچ تغییری و بلاواسطه صرف تغذیه بدن می شود. چنانچه اندازه این خلط در بدن بیش از حد طبیعی باشد؛ رنگ بدن به سرخی گراییده و شخص احساس می کند زبانش سنگین تر شده است. سستی و کاهلی اعضا، دهان دره و خمیازه، کندی حواس، بروز برخی جوش ها در بدن، گاهی خون ریزی لثه ها و بینی از عوارض افزایش خلط خون در بدن است. در این حالت رویاهای شخص سرخ و خونین است و طبیعت بیمار گرم و تر.
4- خلط چهارم ماده زردرنگی است که از دیگر خلط ها سبکتر بوده و صفرا نام دارد. اگر صفرا از حد خود تجاوز کند رنگ بدن و چشم ها به زردی گراییده، بینی خشک و زبان نیز زبر و خشک می شود. تشنگی، تهوع، قی، سوزش معده و بی میلی به غذا از سایر عوارض افزایش خلط صفرا در بدن است. خواب شخص نیز با مناظری از گرما و آتش توأم است. در چنین حالتی طبیعت بیمار گرم و خشک است.
اثرات بلغم در مغز
همان طور که گفته شد قدما معتقد بودند افزایش رطوبت و سردی در مغز باعث سستی و تنبلی دماغ، کندی ذهن، تفکر و حواس شده شخص را به فراموشی دچار می کند. هر قدر رطوبت و خلط بلغم درسر بیشتر جمع شود، به همان نسبت فراموشی افزایش، تیزهوشی و قوه اراک کاهش می یابد به طوری که شخص کاملافاقد هرگونه فهم و شعور می گردد. در این حالت فراموشی با سنگینی سر و ترشحات بینی همراه است.
به علاوه وجود رطوبت در سر موجب سرگیجه، تشنج، سکته، صرع و... می گردد. طبیعی است از بین بردن رطوبت، عوارض گفته شده را از بین می برد.
خوردن بعضی از غذاها که اصطلاحا سرد و تر نامیده می شوند، موجب تولید رطوبت و بلغم در بدن می شود. برخی از غذهای سرد و تر عبارتند از: ماست، خیار، هندوانه، کاهو، آلو، اسفناج، نارنج، پرتقال، برنج، گوشت گاو، گوشت بز، گوشت خروس.
افرادی که طبیعت معتدل دارند با خوردن غذاهای سرد و تر، طبیعتشان به سردی و تری متمایل می شود و اگر خوردن غذاهای سرد و تر چند روز ادامه داشته باشد سستی، تنبلی و ضعف قوه تفکر در آن ها پدیدار شده، به فراموشی دچار می شوند.
گاهی دانش آموزان زرنگ، یک روز پس از درس معلم، علی رغم آن که به اندازه کافی تمرین کرده و به حافظه خود نیز اطمینان دارند، آموخته هایشان را از یاد می برند. بررسی ها نشان داده، این دانش آموزان شب قبل، برنج و ماست مصرف کرده اند.
در این حالت ماست و برنج در بدن رطوبت و سردی ایجاد کرده، در کلاس درس به واسطه هیجان عصبی، رطوبت به مغز روی آورده، رابطه مراکز حافظه و تکلم را کند و سپس قطع نموده است. هنگام سکته مغزی نیز همین اتفاق می افتد با این تفاوت که در این جا رطوبت دور مراکز حافظه و تکلم را گرفته، مانع جریان ارتباطی بین آن ها شده ولی خرابی ایجاد نکرده است.
شایسته است اولیای دانش آموزان به طبیعت فرزندانشان و تأثیر غذاهای گوناگون در جسم، روحیه و جان آن ها توجه داشته باشند. همچنین باید بدانند که غذاهای مختلف اثرات متفاوتی به روی ترشحات غدد درونی و کارکرد آن ها دارند.

جدیدترین ها در این موضوع

رفتار و منش امام خمینی (ره) با دختران

در همۀ جوامع بشری، تربیت فرزندان، به ویژه فرزند دختر ارزش و اهمیت زیادی دارد. ارزش‌های اسلامی و زوایای زندگی ائمه معصومین علیهم‌السلام و بزرگان، جایگاه تربیتی پدر در قبال دختران مورد تأکید قرار گرفته است. از آنجا که دشمنان فرهنگ اسلامی به این امر واقف شده‌اند با تلاش‌های خود سعی بر بی‌ارزش نمودن جایگاه پدر داشته واز سویی با استحاله اعتقادی و فرهنگی دختران و زنان (به عنوان ارکان اصلی خانواده اسلامی) به اهداف شوم خود که نابودی اسلام است دست یابند. 30 خرداد 1403, 15:48