لزوم توجه به بافت عمیق مذهبی جامعه ایرانی زوال سکولاریسم در ایران

لزوم توجه به بافت عميق مذهبي جامعه ايراني زوال سكولاريسم در ايران

م.سعیدزاده

یکی از نکات مهم جامعه شناختی که از تحلیل حوادث پس از انتخابات استفاده می گردد این است که علی رغم وجود تنوعات قومی، کلیت جامعه ایرانی بافتی عمیقاً مذهبی و ارزشمدار دارد. به گونه‌ای که ایرانیان در طول سده‌های اخیر مقدسات اسلام را در زمره اساسی‌ترین منافع ملی خود قلمداد کرده و همواره نشان داده‌اند که هرگاه ارزش‌ها و باورهای دینیشان مورد هجمه قرار گیرد، حاضر به مماشات با هیچ گروه یا جریان سیاسی نیستند.‌

این نکته‌ای بود که جریان اصلاحات چه در دوران جلوس بر اریکه قدرت و چه در دوران حاشیه نشینی هرگز به درک صحیح آن نایل نشد و همین برداشت نادرستِ جامعه شناسانه زمینه بروز خطاهای فاحش محاسباتی را در عملکرد سیاسی اصلاح طلبان فراهم ساخت. جالب است که بسیاری از رهبران و مهره‌های کلیدی اصلاحات پیوسته دچار عارضه استقرای ناقص بوده‌اند تا جایی که به مجرد دریافت تعدادی بازخورد مثبت از سوی اقشار خاصی از جامعه ـ معمولاً نخبگان، دانشجویان و فرهنگیان نو اندیش و طبقات مرفه ـ ناخودآگاه یک استقرای ناقص برقرار کرده و در این توهم مطبوع غرق می‌شدند که آرمانهای مطلوب آنها ریشه در بطن و متن کل جامعه ایرانی دارد و هواخواه ایشان نه فقط طیفی از دانشجویان و روشنفکران بلکه قاطبه ملت ایران هستند.‌در آستانه انتخابات ریاست جمهوری نیز ابتلا به عارضه استقرای ناقص بود که منجر به تحلیلهای غلط و خلاف واقعِ جریان اصلاحات از وضعیت سیاسی ـ اجتماعی کشور گردید و آنان را مُجاب ساخت که بلاشک پیروزمندانه از میدان انتخابات خارج خواهند شد.

رویایی که چون تحقق نیافت، جای خود را به کابوس آشوبها و فتنه گریها سپرد. اگر رهبران اصلاحات درک واقعبینانه‌ای از بافت مذهبی جامعه ایرانی داشتند، هیچگاه اشتباه فاحش و نابخشودنی کشاندن هواخواهانشان به خیابانها در ظهر عاشورای حسینی برای هتک حرمت یکی از مقدسترین شعایر شیعیان را مرتکب نمی‌شدند. اشتباهی که آتش در انبار باروت ملت ایران انداخت و به خروش سراسری آنان در حماسه نهم دی انجامید. جریان فتنه بسیار ناشیانه خیلی زود ماهیت غیرمذهبی و سکولار خود را نمایان ساخت و در کمال ناباوری با عکس العمل قاطع و کوبنده ملت روبرو گردید لذا پس از نهم دی به دلیل وقوف یافتن بر قلّت جمعیت خود مجبور به انفعال و عقب نشینی شد.

درنتیجه شاهد بودیم که بار دیگر در معادلات سیاسی ـ اجتماعی ایران عنصر مذهب در نقش شاخص تعیین کننده ظهور یافت و از این حیث می‌توان بحران پس از انتخابات را به ما قبل و ما بعد حرمت شکنی عاشورا تقسیم نمود.‌ پیش بینی می شود که در آینده نیز وضع به همین منوال تداوم خواهد یافت و مذهب را باید همواره معیاری کلیدی در رفتارشناسی جامعه ایرانی قلمداد کرد. لذا جریانهای سکولار و لائیک بخت چندانی برای موفقیت در عرصه سیاسی ایران نخواهند داشت و هر جناح و حزبی که از لحاظ نمودن باورهای عمیقاً مذهبی ملت ایران در محاسبات خود غفلت ورزد و در شعارهایش از نفی و طرد مقدسات دینی دم زند، همچون اصلاح طلبان محکوم به زوال و حاشیه نشینی خواهد بود.