گوهرکار

گوهرکار على جوادى مدرس دانشگاه gmail.com؛110Alijavadi ارزش واهمیت کار وکارگر در کلام امام خمینی(ره) اقتصاد در زندگى فردى واجتماعى بشر نقشى بسیار اساسى ومهم دارد. این اهمیت تابدان جاست که برخى از دانشمندان آن را زیربناى زندگى بشر دانسته وجایگاه ویژه‌اى به ‌آن بخشیده‌اند. از این‌رو نقش اقتصاد حتى دردیدگاه ومنظر انبیا(ع) و ادیان الهى هم مورد توجه بوده است و به آن پرداخته‌اند. یکى از عمده‌ترین عوامل اقتصاد «کار» مى‌باشد که اگر «کارگر و کارآفرینان وکارکنان » نبودند یقینا هیچ کدام از پیشرفت‌هاى کنونى حاصل نمى‌گردید. امام خمینی(ره) بنیانگذار نظام مقدس جمهورى اسلامى و معمار تواناى آن از همان روزهاى اول حرکت خویش توجه خاص خود را به امر «کارو تلاش کارگران وزحمتکشان »معطوف داشته و با حمایت‌هایى که از قشر «کارگر» داشته‌اند جایگاهى ویژه براى «کارگران» مومن ومسلمان ترسیم نمودند که در این باره متعاقبا به برخى از سخنان وبیانات ارزشمند آن امام راحل اشاره خواهد شد. از آنجایى که آن بزرگوار یکى از فلاسفه و متفکران بسیار عمیق و توانمند معاصر بود و بهره‌هاى بسیار کافى و وافى از فلسفه اسلامى برده بود در یک نگاه دقیق ونافذ فلسفى به امر «کار و کارگر» از آن تعبیر به «جلوه حق تعالی» نموده و فرموده است:« کار مثل جلوه حق تعالى مى‌ماند که در تمام موجودات سرایت کرده است. همه موجودات کار در آنها هست و با کار درست شده‌اند . همه ذرات وجود کارگرند . حتى ذرات اتمى که دراین عالم طبیعت هست اینها کارگر هستند با هوشیارى همه ذرات عالم فعالند وهوشیارند لکن ما گمان مى‌کنیم که هوشیارنیستند همه مسبح حقند. همه کارگران حق هستند. همه مطیع حق تعالى هستند و کار در همه جا هست و عالم سرتاسر روز کارگر است و سرتاسر عالم کار است. یعنى ذرات وجودى که انسان و دیگر حیوانات را- به اراده الله تعالی- موجود مى‌کنند کارگرند وانسان کار است اثر کار آنهاست تمام این موجوداتى که در عالم ملاحظه مى‌کنید اثر کار فعالانه جنود الهى است جندالله همه کارگر هستند، خدا تبارک وتعالى مبدا کار است.(1) امام(ره) در کلمات دیگرى به ضرورت ولزوم «داشتن انگیزه الهی» در انجام کارها و جنبه و جهت عبادى دادن به کارها تاکید مى‌ورزد تا ضمن برخوردارى از آثار وتبعات دنیوى از اجر وثواب اخروى آن نیز غفلت نشود.«آنى (آنچه ) که براى انسان ارزش دارد... ارزش الهى دارد این است که این انگیزه را حفظش بکند که براى خدا این کار را بکند.»(2) و «اگر یک ملتى نخواهد آسیب ببیند باید این ملت اولا با هم متحد باشد وثانیا در هر کارى که اشتغال دارد آن را خوب انجام دهد . امروز کشور محتاج به کار است یک کشورى که فقیر است یک کشورى که همه چیزش را غارت کردند وبردندو شما هم مى‌خواهید که محتاج به اجانب نباشید محتاج دشمنانتان نباشید باید کار بکنید... و براى خدا هم این کار را بکنید. یک نحو «عبادتی» است براى شما و آنهایى که در کشاورزى مشغول هستند آنها همه کار بکنند که در کشاورزى در ارزاقمان خودکفا باشیم... شما برادرها الان « عبادتتان » این است که کار بکنید.»(3) به راستى آن پیرفرزانه به خوبى دریافته بود که تنها و یگانه راه مصون ماندن ملت و کشور از آسیب‌ها ورفع فقر و نیاز از جامعه وبى‌نیازى از دشمنان درگرو انجام بهینه کارها به صورت مستمر ، متحد،‌منسجم و جنبه و جهت عبادى دادن به آنهاست. و باز امام (ره) درگفتار وکلام دیگرى صحبت از مقایسه به ظاهر عجیب و غریب برابرى «قطرات عرق بدن کارگران » با «قطرات خون شهداى در راه خدا » دربعضى از روایات مى‌کند که این مقایسه حقیقتا حکایت از لزوم وضرورت «کار وتلاش» وارزش واهمیت آن برای« گسستن زنجیرهاى وابستگى‌» و «حفظ استقلال همه جانبه واحیاى کشور » مى‌کند. «دربعضى روایات فرموده‌اند که قطره عرقى که از بدن کارگر مى‌آید مثل قطره خونى است که از شهداى در راه خدا بیاید چقدراین ارزش داردآنهایى که الان در جبهه‌ها جنگ مى‌کنند ... این چقدر ارزش دارد عرق شما هم که در کارخانه‌ها مى‌ریزد همان ارزش را دارد. براى اینکه شما هم براى احیاى یک کشور براى وابسته نبودن یک کشور به خارج براى استقلال کشور اسلامى زحمت مى‌کشید آنها هم براى دفاع از یک کشور اسلامى دفاع از اسلام زحمت مى‌کشند آنها کارگر از مثل شما و شما مجاهدید مثل ‌آنها .»(4) در نگاه امام (ره) همه «کارها» ارزش و اهمیت دارد و اما « کار تعلیم وتربیت» ، «کار فرهنگى »و «شغل معلمى » ارزش واعتبار وجایگاه خاص و ویژه‌اى دارد واز آن با عبارات « شغل عظیم» و « مسئولیت عظیم » یاد مى‌کند. ... « انبیا هم معلم بشر بودند شغل معلمى یک شغل عمومى است... شغل بسیار بزرگى است شغل آدم سازى ،دیگر شغل‌ها به این درجه نمى‌رسند براى اینکه مربوط به جهات دیگر است. درعالم هیچ موجودى به پایه انسان نمى‌رسد و هیچ شغلى به پایه انسان‌سازى نمى‌رسد... لکن براى فرهنگى‌ها مسئولیت بسیار است هر چه شغل عظیم باشد مسئولیت به همان مقدار بزرگ و عظیم است.»(5) درباره اهمیت وارزش«کار وتلاش» در کلام و بیانات امام خمینی(ره) بسیار مى‌توان سخن گفت و شاهد مثال آورد و اما به لحاظ رعایت اختصار به موارد ذیل بسنده مى‌شود: - نجات کشور از وابستگى درسایه کار : « امروز اگر شما کار بکنید و فعال درکار کردن باشید . ارزش (کارشما ) این است که علاوه برآن ارزش‌هاى معنوى ومادى که براى شخص خود شما دارد علاوه بر این یک کشور را نجات مى‌دهید از وابستگى .»(6) - روز کارگر ، روز نور و خورشید: « اختصاص یک روز به کارگران شاید به لحاظ تشریفات وتعظیم باشد والا هر روز، روز کارگرى وکارگران است بلکه عالم از کار وکارگر تشکیل شده است اینکه ما یک روز اختصاص بدهیم به کارگر مثل ا ین است که یک روز را اختصاص بدهیم به نور یک روز را اختصاص بدهیم به خورشید هر روز نور هست و روز نور است. هرروز، روز خورشید است.»(7) - حق تعالى مبدا کارگری: « از اول با کار عالم موجود شده است وکارگر مبدا همه موجودات است حق تعالى مبدا کارگرى است و کارگر است وفعال است.»(8) - کار مبدا بهشت و دوزخ: « بهشت و دوزخ از کار انسان پیدا شده است در کار انسان است که یاعمل صالح است که مبدا تحقق بهشت است یا اعمال غیر صالح وفاسداست که مبدا دوزخ است.»(9) - بوسه زدن پیامبر اعظم (ص) بر دست کارگر‌: ... « پیامبر اسلام که اولین فرد انسان‌هاست وبزرگترین انسان کامل است نسبت به کارگر آن طور تواضع بکند و کف دست او را ،علامت کار است ببوسد این نکته دارد که کف دست را بوسیده نه پشت دست را کف دست آثار کار است . مى‌خواهد ارزش کار را به عالمیان اعلام کند به مسلمین اعلام کند که ارزش کار این است که آنجایى که کارگر کار کرده است در اثر کار یک نشانه‌اى پیدا کرده است من آنجا را مى‌بوسم که ملت‌هاى اسلامى و بشر ارزش این کارگر را بداند.»(10) پى‌نوشتها: 1- صحیفه امام ، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره)، 1378، ج 7،صص173و 172 2- صحیفه امام ،‌ج 19، صفحه 446 3- صحیفه امام ، ج 12،صفحه 2 4- صحیفه امام (ره)، ج 16، صفحه 235 5- همان ، ج 7، صفحه 428 6- صحیفه امام ، ج 16، صفحه 235 7- همان ، جلد 7، صفحه 171 8- همان ،ج 7، صفحه 172 9- همان 10- همان ، ، ج 16، صفحه 234

روزنامه رسالت