راه‌های جلوگیری از تسلط شیطان

جرعه های معرفت - شرح حدیث معصومین(ع) در کلام رهبر انقلاب

قَالَ‌الصَّادِقُ جَعْفَرُ بْنُ مُحَمَّدٍ(ع): مَنْ لَمْ یَکُنْ لَهُ وَاعِظٌ مِنْ قَلْبِهِ وَ زَاجِرٌ مِنْ نَفْسِهِ وَ لَمْ یَکُنْ لَهُ قَرِینٌ مُرْشِدٌ اسْتَمْکَنَ عَدُوَّهُ مِنْ عُنُقِه؛ [کسی که قلبش او را اندرز نمی‌دهد و مانعی در انجام کار خلاف ندارد و همنشین راهنما و خیرخواه ندارد، دشمنش را بر خویش مسلط گردانده است(1).]

فی‌الفقیه،عن‌الصّادق(ع) [حضرت امام جعفر صادق(ع)فرمودند]: اولین چیزی که موجب می‌شود که انسان بتواند در مقابل دشمنش - که مراد، شیطان است - ایستادگی کند و مانع بشود از تصرف دشمن و تسلط دشمن، [این است که:] «واعظ من قلبه»؛ از قلب خود واعظی برای خود داشته باشد. قلب متذکر بیدار، انسان را نصیحت می‌کند، موعظه می‌کند. یکی از بهترین وسائل اینکه انسان قلب را وادار کند به موعظه‌ خود و فعال کند در موعظه‌ خود، همین دعاهاست، دعاهای مأثور - صحیفه‌ سجادیه و سایر دعاها - و سحرخیزی؛ اینها دل انسان را به عنوان یک ناصح برای انسان قرار می‌دهد. اول این است: «واعظ من قلبه».

[دوم اینکه:] «و زاجر من نفسه»؛ از درونِ خود یک زجرکننده‌ای، منع‌کننده‌ای، هشداردهنده‌ای داشته باشد. اگر این دو تا نبود، «و لم یکن له قرین مرشد»، یک دوستی، همراهی که او را ارشاد کند، به او کمک کند، راهنمائی کند، این را هم نداشته باشد - که این، سومی است - که اگر چنانچه از درون، انسان نتوانست خودش را هدایت کند و مهار نفسِ خودش را در دست بگیرد، [باید] دوستی داشته باشد، همراهی داشته باشد، همینی که فرمودند: «من یذکّرکم اللَّه رؤیته»، که دیدار او شما را به یاد خدا بیندازد؛ اگر این هم نبود، «استمکن عدوّه من عنقه»؛ خود را در مقابل دشمنِ خود مطیع کرده است؛ دشمنِ خود را مسلط کرده است بر خود و بر گردن خود، که سوار بشود. که [منظور از] دشمن، همان شیطان است. اینها لازم است که انسان از درون خود، خود را نصیحت کند. بهترین نصیحت‌کننده‌ انسان، خود انسان است؛ چون انسان از خودش گله‌مند نمی‌شود. هر کسی انسان را نصیحت کند، اگر قدری لحن او تند باشد، انسان از او گله‌مند می‌شود؛ اما خود انسان، خودش را نصیحت کند؛ دشنام بدهد به خودش، ملامت کند، سرزنش کند خودش را؛ اینها خیلی مؤثر است. موعظه کند، زجر(سرزنش) کند. در کنار اینها، یا به جای اینها اگر نبود، آن وقت (نوبت) دوست و رفیق است که انسان را دستگیری کند.

* شرح حدیث در ابتدای درس خارج؛ 26/10/1389.

پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت‌الله خامنه‌ای

ــــــــــــــــــــــــــــــــ

[1. من لایحضره‌الفقیه، ج 4، ص 402]

روزنامه کیهان

تاریخ انتشار: 21 مرداد ماه 1397