پرسش و پاسخ تساوی یا تشابه حقوق زن و مرد

پرسش:

آیا شارع مقدس در مسائل حقوقی اسلام بین زن و مرد تبعیض روا داشته است و مردان از حقوق بیشتری نسبت به زنان برخوردارند؟

پاسخ:

به طور کلی مکتب متعالی اسلام در رابطه با حقوق زن و مرد قائل به تساوی است. به بیان دیگر اسلام خصوصیات فیزیکی و روحی و روانی زن و مرد را به درستی در نظر گرفته است و متناسب با ساختارهای روحی و جسمی هر یک، وظایفی برعهده آنان نهاده و حقوقی متناسب شأن اعتبار کرده است. اینکه گاهی گمان می‌شود، در مسائل حقوقی، اسلام بین زن و مرد تبعیض روا داشته است، این مسئله ناشی از عدم توجه به مسئله فوق، و همچنین خلط بین تساوی و تشابه است.

اینکه در همه روبناهای حقوقی باید احکام مشابهی برای زن و مرد وجود داشته، در واقع نوعی گرایش به سوی تشابه است نه تساوی. در تشابه مسئله تفاوت‌های طبیعی زن و مرد و وظایف ویژه هر یک جداگانه ملاحظه نمی‌شود.

و این همان چیزی است که فرهنگ غرب آن را تبلیغ می‌کند و در نهایت نه به سود زن است و نه به نفع مرد. ولی ملاحظه شرایط فوق و هماهنگ‌سازی نظام حقوقی زن و مرد با ویژگی‌های وجودی و وظایفی که نظام خلقت برعهده هر یک قرار می‌دهد، در اسلام به خوبی رعایت گردیده است. به عنوان مثال چون زن به جهت ویژگی‌های برتر عاطفی برای پذیرش مسئولیت رشد و تربیت فرزند و مرد برای تأمین نیازهای اقتصادیخانواده مناسب‌تر است، از این سهم‌الارث مرد دو برابر زن قرار داده شده است. بدیهی است که زن هیچ مسئولیت اقتصادی در خانه ندارد و نفقه او برعهده مرد است و در مقابل خانه‌داری و حتی شیردادن فرزند هم می‌تواند درخواست اجرت نماید. علاوه بر آنکه از حقوقی همچون مهریه و جهیزیه نیز بهره‌مند می‌گردد. در حالی که در جوامع غربی زن باید مخارجش را خود تأمین کند و مهریه و جهیزیه هم به این شکل در فرهنگ غرب وجود ندارد. از طرف دیگر قانون خاصی در رابطه با تقسیم‌الارث نیست، بلکه مورث می‌تواند به دلخواه همه اموال خود را تنها به یکی از ورثه بدهد و یا حتی به شخص بیگانه‌ای ببخشد. در حالی که اسلام با نظام حقوقی خاصی سهم‌الارث را بین ورثه تقسیم می‌کند و از جهت رعایت حقوق بازماندگان کوچک‌ترین نقصی در قانون آن وجود ندارد.

شهید مطهری(ره) در این رابطه معتقد است: «زن و مرد در انسانیت برابرند، ولی دو گونه انسانند، با دو گونه خصلت‌ها و دو گونه روانشناسی و این اختلاف ناشی از عوامل جغرافیایی و یا تاریخی و اجتماعی نیست، بلکه طرح آن در متن آفرینش ریخته شده است. طبیعت از این دوگونگی‌ها هدف داشته است و هر گونه عملی بر ضد طبیعت و فطرت عوارض نامطلوبی به‌بار می‌آورد. (نظام حقوق زن در اسلام، ص 17)

بنابراین زن و مرد به لحاظ تفاوت‌های خلقتی و روانشناسی اگرچه از حقوق مساوی برخوردارند اما هیچ‌گاه از حقوق مشابه یکدیگر برخوردار نیستند.

روزنامه کیهان

تاریخ انتشار: یکشنبه 14 مرداد ماه 1397