27 دی 1395, 7:51
پرسش: هويت اجتماعي انسان براساس چه عوامل و مولفه هايي شکل مي گيرد؟
پاسخ: هويت انساني، مقوله اي اجتماعي است. همه انسانها به هنگام تولد، فارغ از اينکه در کجاي زمين به دنيا مي آيند و يا از چه تعلق قومي و قبيله اي برخوردارند، داراي ويژگي هاي يکسان نوع انساني، در ميان انواع موجودات زنده هستند و هيچ گونه تفاوت ماهوي با يکديگر ندارند؛ بنابراين، مقوله هويت انساني که در دوران رشد و تکوين انسان در جامعه شکل مي گيرد، کاملااجتماعي و جامعه شناسانه است و ربطي به خون و نژاد و رنگ پوست و... ندارد.
هويت اجتماعي از عوامل و مولفه هايي تشکيل مي شود که هر کدام به نوعي بر تکوين شخصيت اجتماعي انسان تاثيرگذار است.
مجموعه اين مولفه هاي تاثيرگذار به پنج قسم به شرح زير طبقه بندي مي شوند:
1- عوامل جغرافيايي و اقليمي
2- عوامل سياسي و تاريخي
3- عوامل اقتصادي و معيشتي
4- عوامل فرهنگي (زبان و ادبيات و هنر، سنن و آداب، اعتقادات و آيين ها و رسوم و يادمانها)
5- عوامل تربيتي
الف) عوامل جغرافيایی و اقليمی
به مجموعه عواملي گفته مي شود که برگرفته از ويژگي هاي مربوط به اقليم، طبيعت و آب و هواست، که در قرون و هزاره ها، مي تواند بر نوع رفتار زيست محيطي افراد تاثير گذاشته و هويتي اجتماعي خاص، يا احساس تعلقي به خصوص را در يک گروه انساني، از گذر زندگي تاريخي، ايجاد کند؛ بنابراين، بايد ريشه بخشي از احساسات مربوط به تعلق سرزميني را در اين عامل، جستجو کرد.
اما وجه تشابه در ميان يک گروه انساني که تنها برگرفته از اين عامل باشند، قادر به ايجاد هويت اجتماعي نيست، بلکه اين عامل تنها مي تواند يکي از عوامل گسترده ايجاد هويت و احساس تعلق به يک گروه خاص انساني باشد.
ب) عوامل سياسی و تاريخی
به مجموعه عواملي گفته مي شود که متاثر از سرنوشت سياسي و تاريخي مشترک يک گروه خاص از انسان ها هستند. دقت شود که وقتي مي گوييم: «يک گروه خاص از انسان ها»، منظورمان همزمان، آن گروهي از انسان ها هستند که مي توانند در ميان خود، شامل گروه ها و دسته هاي متعدد انساني در حوزه هاي گوناگون جغرافيايي باشند. يادماند ه هاي تاريخي، شادي ها، غم ها و نبردها و شکست ها و پيروزي هاي مشترک، از جمله عواملي هستند که از منظر تحمل نوع نظام هاي سياسي خاص و رخدادهاي مشابه، مي توانند تاثيرات ماندگاري بر احساس هويت مشترک بگذارند.
ج) عوامل اقتصادی و معيشتی
عوامل اقتصادي در احراز هويت مشترک عبارتند از: شيوه توليد اقتصادي، روابط توليد، سطح و نوع توليد، ابزار خاص توليد و امکانات توليدي يک گروه به خصوص از انسان ها که در يک اقليم مشخص تاريخي، زندگي کرده و مي کنند.
بسته به اينکه اين گروه انساني مفروض، از گذر يک جريان (پروسه) تاريخي، در هر يک از عوامل نامبرده، متأثر از چگونه نظامي بوده اند، داراي ويژگي هاي مشترکي مي شوند، که اين ويژگي ها، نوعي خاص از احساس مشترک و تعلق تاريخي را ايجاد مي کنند؛ براي نمونه، قرنها حاکميت نظام زمينداري (فئوداليسم) در بين ملل اروپايي و يا حاکميت نظام ارباب و رعيتي در ايران، منجر به ايجاد دو نوع متفاوت از احساس مشترک، نسبت به روابط توليدي و رابطه انسان با انسان و انسان با زمين، در بين اين دو گروه انساني شده اند. تفاوت نوع نگاه به اشرافيت در جوامع اروپايي و فرهنگ برگرفته از آن، با نوع نگاه مردم ايران به همين مقوله، برخاسته از همين تنوع توليد، روابط و ابزار توليدي متفاوت است. ادامه دارد
روزنامه كيهان، شماره 21122 به تاريخ 13/5/94، صفحه 8 (معارف)
کتابخانه هادی
پژوهه تبلیغ
ارتباطات دینی
اطلاع رسانی
فرهیختگان