27 دی 1395, 8:20
زهرا اجلال
يكي از مكانهاي مهم جامعه كه اسلام به آن توجه زيادي كرده خانه است، چرا كه اكثر فضايل و رذايل اخلاقي از همين محيط به وجود ميآيد. محيط خانه مكاني است امن، اعضاي اين خانه را پدر و مادر و فرزندان تشكيل ميدهند و احترام هر كدام واجب است و هر كدام از آنها مسئوليت خاصي نسبت به همديگر دارند. براي سالم ماندن خانه و آرامش افراد آن، بايستي روح معنويت و ياد خدا به وسيله نماز و ذكر او در فضاي آن ايجاد شود و فضايل اخلاقي در هر كدام از اعضای خانواده ايجاد شود و رذايل اخلاقي از روح تك تك افراد آن زدوده شود. نيازهاي معنوي خانه و ايجاد فضايل اخلاقي و پاك نمودن روح از رذايل اخلاقي است و اگر معنويت در خانه نباشد، آن خانه به فرمایش قرآن کریم تاريك است. يكي از عوامل به وجود آورنده معنويت، نماز است. نمازي كه جزو برنامههاي ديني تمام پيامبران الهي و در تمام اديان و شريعتهاي آسماني وارد شده است و پيامبران الهي به انجام آن ماموريت داشتهاند.اهميت دادن والدين به نماز اول وقت باعث ميشود كه روح معنوي نماز در بين فرزندان به رشد و شكوفايي برسد. پدر و مادر در نماز خواندن الگوي مناسب و بجايي هستند و والديني كه نماز نخوانند چگونه ميتوانند به فرزندشان بگويند نماز بخوان و وقتي فرزندان بينماز شدند و فردا سر از گمراهي برداشتند، چه ميكنند؟ قطعا كسي كه نماز نخواند و خداوند دست عنايت خود را از او برداشته و به گمراهي ميرسند كه امروزه مصاديق زيادي را مشاهده ميكنيم. والدين بايد خود اهل نماز باشند و با شيوههاي مختلف فرزندان خود را تمرين نماز دهند، آن هم از زمانی که فرزندانشان کوچک هستند.به تجربه ثابت شده كه اگر فرزندمان به مسجد نرود، اگر در جمع نباشد و نماز خواندن جمع را نبيند به اين كار تشويق نخواهد شد. چون حضور در جمع مشوق انسان است، آدم بزرگ هم وقتي خودش را در جمع اهل عبادت ميبيند روح عبادت بيشتري پيدا ميكند. اين را بايد توجه داشته باشيم كه ياد دادن و وادار كردن با زور هيچ نتيجهاي ندارد و كوشش نماييم كه فرزندمان از اول به نماز خواندن رغبت داشته باشد و به اين كار تشويق بشود. به هر شكلي كه ميتوانيم موجبات تشويق فرزندمان را فراهم كنيم كه با ذوق و شوق نماز بخواند، جايزه بدهيم، اظهار محبت كنيم كه بفهمد وقتي نماز ميخواند بر محبت ما نسبت به او افزوده ميشود. ديگر اينكه فرزندمان را بايد در محيط مشوق نماز خواندن ببریم. به تجربه ثابت شده كه اگر فرزندمان به مسجد نرود، اگر در جمع نباشد و نماز خواندن جمع را نبيند به اين كار تشويق نخواهد شد. چون حضور در جمع مشوق انسان است، آدم بزرگ هم وقتي خودش را در جمع اهل عبادت ميبيند روح عبادت بيشتري پيدا ميكند.
اگر والدين در حضور كودك و نوجوان، مسائل و معارف مربوط به نماز را طرح و درباره آن گفتوگو كنند، بهطور غيرمستقيم بر آنها تاثير خواهد گذاشت، صحبت و گفتوگو درباره نماز ميتواند در قالب شعر و سرود، قصه و حكايت، توضيح مطالب مربوط به نماز و مانند آن انجام شود تا در ذهن و روان كودك و نوجوان، اثر گذاشته و با توجه به حس كنجكاوياي كه دارند، خود به فعاليت فكري و عملي در اين موضوع ترغیب شوند.
والدين سعي كنند با خانوادهها و افراد متدين، ارتباط و رفت و آمد داشته باشند، چرا كه چنين خانوادههايي، فرزندان متدين و نمازخواني دارند كه ميتوانند بر افكار و اعمال كودك آنان، اثر مثبت و سازنده بگذارند.
يكي از عواملي كه ميتواند باعث شوق و علاقه به نماز و آداب الهي در كودك و نوجوان شود، آموزش بصري است، زيرا اينگونه آموزشها به دليل اثربخشي و تاثير بيشتر، موجب يادگيري، تغيير رفتار يا ايجاد رفتار تازه ميشود. علاوه بر اين، آموزش بصري عميقتر بوده و ديرتر فراموش ميشود و زودتر از آموزشهاي ديگر تاثير ميگذارد. والديني كه هر چند وقت يكبار، كودك و نوجوان خود را با اخلاق حسنه و دعوت محبتآميز به مساجد و اماكن مذهبي ميبرند، در علاقهمند كردن فرزندان خود به نماز، موفقتر از ديگرانند.
كودكان و نوجوانان باید به نماز عادت كنند و با میل و رغبت نماز بخوانند.در حقيقت بايد به آنها كمك كنيم؛ چگونه است كه در درس كمك ميكنيم، خانه و مدرسه دست به دست هم ميدهند، تشويق ميكنند، جديت به خرج ميدهند، گاهی سخت ميگيرند تا بچه درسخوان شود. آن وقت كه راه افتاد و لذت درس خواندن را فهميد، درس برايش لذتبخش و آسان ميشود. نماز هم همين است. بايد فرزندان را كمك كنيم، تشويق كنيم تا این فرضیه الهی را به خوبی به جا بیاورند. عدهاي از پدر و مادرها گلایه ميكنند كه چه كنيم فرزندمان نماز بخواند؟ و وقتي ميپرسيم از چه موقع براي نماز با فرزندتان كار كردهايد و شروع نمودهايد؟ مي گويند از سن تكليف... براي شروع، سن تكليف دير است... از سني كه حالت تربیتپذیری در فرزند است و حرف پدر و مادر براي بچه حجت است بايد كار را شروع كرد... «وأْمُرْ أهْلك بِالصّلاهِ واصْطبِرْ عليها« (132، طه)؛ ... به پيامبر اكرم (ص) ميفرمايند: كه اهلت را به نماز امر كن. بعد داريم باز كه ميفرمايد: «وإِنّها لكبِيرةٌ إِلاّ على الْخاشِعِين» (45، بقره). بايد يك حالت خضوع و خشوعي پيش آيد كه نماز بخواند و اين حالت هم پيش نخواهد آمد تا وقتي انسان نماز بخواند. با نماز است كه دل كمكم نرم ميشود و تحولي براي او به وجود ميآيد و حال آنكه وقتي كسي نماز نخواند اين حالت پيش نميآيد. اين موضوع درباره نماز شب خواندن هم صدق ميكند... عدهاي ميگويند كه براي نماز شب بلند ميشويم اما برايمان سخت است، در نتيجه رها ميكنند. در حالي كه اين اشتباه است... بايد نماز را بخوانيم... خلوت با خدا را داشته باشيم تا آن حال خلوت به ما داده شود... زمان ميبرد و نيازمند تكرار و تمرين است.
کتابخانه هادی
پژوهه تبلیغ
ارتباطات دینی
اطلاع رسانی
فرهیختگان