چگونه ماه رمضان را تعظیم کنیم؟

آموزه‌های قرآنی بر تعظیم برخی از امور از جمله شعائر الهی تأکید دارد. از آن جمله می‌فرماید:

ذلک و من یعظم حرمات الله فهو خیرله عند ربه و و احلت لکم الانعام الاما یتلی علیکم فاجتنبوا الرجس من الاوثان و اجتنبوا قول الزور

این است که آنچه مقرر شده و هر کس مقررات خدا را بزرگ دارد، آن برای او نزد پروردگارش بهتر است و برای شما چهارپایان حلال شده است، مگر آنچه بر شما خوانده می‌شود. پس، از پلیدی بتها دوری کنید و از گفتار باطل اجتناب ورزید. (حج، آیه 30)

در این آیه سخن از تعظیم و بزرگداشت مقررات و قوانین الهی است که در شکل احکام پنج گانه بیان شده است. تعظیم مقررات و قوانین آن است که به درستی براساس آن، سبک زندگی خویش را سامان دهیم و از آن مقررات و قوانین سرپیچی نکنیم.

اگر شخص کسی را دوست می‌دارد این دوستی را با اطاعت به نمایش می‌گذارد، تعظیم شعایر نیز به این است که درچارچوب آن زندگی کنیم؛ و از محدوده آن خارج نشویم. این کار هم تعظیم آن امر است و هم فواید آن به خود ما باز می‌گردد از این رو قرآن تعظیم قوانین و مراعات آن را امر خیر برای انسان دانسته و بر آن تاکید نموده است.

خداوند همچنین می‌فرماید:

ذلک و من تعظیم شعائر الله فانها من تقوی القلوب؛

این است فرایض خدا و هر کس شعایر خدا را بزرگ دارد درحقیقت، آن حاکی از پاکی دلهاست. (حج، آیه 32)

بنابراین تعظیم شعایر و فرائض الهی نشانه‌ای از تقوای دل است. دلی که درگرو اطاعت و ولایت است هرگز سرپیچی نمی‌کند و هر آنچه محبوب گفت اطاعت کرده و از آن پیروی می‌کند. (آل عمران، آیه 31).

بنابراین اگر بخواهیم شعائر الهی و فرائض و قوانین او را بزرگ داریم باید زندگی خود را درچارچوب آن سامان دهیم و در باطن و ظاهر و درجوانح و جوارح اطاعت و پیروی خود را نشان دهیم.

تعظیم و بزرگداشت ماه رمضان نیز به آن است که همه آنچه که درباره آن ماه از سوی خداوند بیان شده بشناسیم و قدر و منزلت آن را در حد ظرفیت وجودی و وسعت معنوی خود بدانیم و در تکریم و تعظیم آن بکوشیم.

بزرگداشت این ماه به این است که با روح و جسم در انجام فرائض و مستحباتی که در این ماه وارد شده و در ترک محرمات و مکروهاتی که گفته شده کوشا باشیم و در چارچوب آن عمل کنیم.

خداوند این ماه را چنان که در دعای ماثور آمده تکریم و تعظیم کرده است: و هو شهر عظمته و کرمته و شرفته؛ پس برماست که آن را بزرگ و شریف و محترم شماریم. در عظمت این ماه رسول خدا(ص) فرموده است:

لو یعلم العبد ما فی رمضان لود ان یکون رمضان السنه

اگر بنده «خدا» می‌دانست که در ماه رمضان چه برکتی وجود دارد دوست می‌داشت که تمام سال، رمضان باشد. (بحارالانوار، ج 39، ص 346)

ضرورت خواندن قرآن

از جمله کارهایی که می‌توان در تعظیم این ماه انجام داد، افزون بر روزه گرفتن، قرائت قرآن است. امام رضا(ع) فرمود: من قرا فی شهر رمضان آیه من کتاب الله کان کمن ختم القرآن فی غیره من الشهور؛ هر کس ماه رمضان یک آیه از کتاب خدا را قرائت کند مثل اینست که در ماه‌های دیگر تمام قرآن را بخواند. (بحارالانوار ج 39، ص 643)

آن حضرت همچنین در جایی دیگر فرمود:

و اکثر فی هذا الشهر المبارک من قراءه القرآن و الصلاه علی رسول الله-ص- و کثره الصدقه و ذکرالله فی آناء اللیل و النهار و بر الاخوان و افطارهم معک بما یمکنک؛

در این ماه با برکت (رمضان)، بسیار قرآن تلاوت کن و بر رسول خدا-ص- درود بسیار فرست و صدقه فراوان بده. همچنین در شبانه روز بسیار به یاد خدا باش و از نیکی به برادران و افطاری دادن به ایشان تا حد ممکن کوتاهی مکن که البته در آن عمل، پاداشی بزرگ می‌باشد. (مستدرک الوسائل، ج 7، ص 534)

امام باقر-ع- نیز فرمود:

لکل شیء ربیع و ربیع القرآن شهر رمضان

هر چیزی بهاری دارد و بهار قرآن، ماه رمضان است. (الکافی، ج 2، ص630)

کار نیک در شب‌های ماه رمضان به ویژه شب قدر خیلی مهم است که با این کارهای نیک می‌توانیم در تکریم و تعظیم و تشریف این ماه بکوشیم. از امام صادق(ع) سوال شد:

کیف تکون لیله القدر خیرا من الف شهر؟ قال: العمل الصالح فیها خیر من العمل فی الف شهر لیس فیها لیله القدر

چگونه شب قدر از هزار ماه بهتر است؟ حضرت فرمود: کار نیک در آن شب از کار در هزار ماه که در آنها شب قدر نباشد بهتر است. (وسائل الشیعه، ج 7 ص 652، ح 2)

برای تعظیم این ماه باید به کارهای نیکی چون دعا که مغز عبادت است تمسک جست و در این میان با استغفار، راه را برای ورود به کلاس تقوای ماه رمضان باز کرد. از این رو امیرالمومنین-ع- فرمود:

علیکم فی شهر رمضان بکثره الاستغفار و الدعا؛، فاما الدعاء فیدفع البلاء عنکم و اما الاستغفار فتمحی به ذنوبکم

در ماه رمضان زیاد دعا و استغفار کنید که دعا بلا را از شما دور می‌سازد و طلب مغفرت و آمرزش، گناهان شما را پاک می‌گرداند. (وسائل الشیعه،، ج 7، ص220)

همچنین پیامبر اکرم-ص- شش چیز را برای تعظیم ماه رمضان مطرح می‌کند که می‌توان به بزرگداشت این ماه با این اعمال اقدام کرد. ایشان فرموده است:

ان من تمسک فی شهر رمضان بست خصال، غفرالله له ذنوبه: ان یحفظ دینه و یصون نفسه و یصل رحمه و لایوذی جاره و یرعی اخوانه و یخزن لسانه، اما الصیام فلایعلم ثواب عامله الاالله؛

همان کسی که به شش ویژگی در ماه رمضان چنگ زند، خداوند گناهانش را می‌بخشد: 1- دینش را حفظ کند. 2- نفسش را نگاه دارد. 3- با بستگانش پیوند برقرار کند. 4- همسایه‌اش را آزار نرساند. 5- رعایت (حقوق) برادرانش بنماید. 6-زبانش را (از ناروا) باز دارد. اما روزه، پس هیچ کس جز خدا پاداش عمل کننده اش را نمی‌داند. (مستدرک الوسائل، ج 7، ص370)

اینها تنها نمونه‌هایی از کارهایی است که می‌توانیم در این ماه انجام دهیم و با آن، ماه رمضان را تکریم و تعظیم نمائیم. البته انجام همین امور خود گامی بلند برای درک مقام و منزلت ماه رمضان و به ویژه شب قدر است. باشد با تعظیم و بزرگداشت این ماه و شب‌های مبارک آن بتوانیم مسیر کمالی را به درستی تحت ولایت اهل بیت(ع) بپیماییم و مسیر صعود و بازگشت را به مقام عز و صعق فنای الهی با انوار طیب و نورانی اهل بیت(ع) طی کرده و حجاب‌های نوری را بشکافیم و به حقیقت محض و شب عزت و عظمت الهی برسیم.