دانشنامه پژوهه بزرگترین بانک مقالات علوم انسانی و اسلامی

پیوند "ایمان" و "عمل" از منظر آخرین پیامبر خدا

عنصر "ایمان" در روان‌شناسی شخصیت انسان بر اساس آموزهای دینی از جایگاه عالی برخوردار است.
پیوند "ایمان" و "عمل" از منظر آخرین پیامبر خدا
پیوند "ایمان" و "عمل" از منظر آخرین پیامبر خدا
نویسنده: دکتر محمد رضا جواهری

عنصر "ایمان" در روان‌شناسی شخصیت انسان بر اساس آموزهای دینی از جایگاه عالی برخوردار است. از این رو "ایمان شناسی" از مباحث بسیار مهم در فرهنگ اسلامی است. ایمان به خدا و فرستادگان خدا در زندگی انسان چه آثاری دارد؟ تعریف و ماهیت ایمان چیست؟ آیا ایمان صرفاً یک امر درونی و اعتقادی است یا با رفتار و گفتار انسان نیز پیوند دارد؟ حقیقت ایمان و حد و مرزها و امتیازات و ویژگی‌های ایمان کدام است؟ بهترین منبع و بالاترین مرجع برای درک حقیقت ایمان احادیث پیامبر اعظم حضرت محمد بن عبدالله صلی‌الله علیه وآله وسلم است. تعریف پیامبر خدا از ایمان محکم‌ترین و زیباترین تعریف است چون جامع و کامل است و از جانب خدای متعال و بر پایه وحی الهی استوار است و ارزش مطلق و جاویدان و جهانی دارد.

پیوند "ایمان" و "عمل"

در منطق اهل بیت علیهم السلام و احادیث نبوی، ایمان و عمل پیوند اساسی و ارتباط بنیادی و ماهوی دارند. ایمان و عمل تفکیک ناپذیرند و در تعامل با هم قرار دارند. بر اساس گزارش امام علی علیه السلام پیامبر خدا حضرت محمد صلی‌الله علیه وآله وسلم در تعریف ایمان فرموده‌اند:

الایمان معرفة بالقلب و قول باللسان و عمل بالارکان (کنز العمال فی سنن الاقوال والافعال، ج 1، ص 27، حدیث 2).

"ایمان شناخت با دل است و گفتن با زبان و عمل با ارکان بدن"

مطابق این حدیث نبوی "ایمان" دارای سه بعد قلبی و لسانی و عملی است. بنابراین ایمان تنها معرفت قلبی نیست بلکه باید در گفتار و رفتار نیز نمودار گردد. "ایمان" هم گرایش درونی و قلبی است و هم بیان و اظهار زبانی و هم عمل و رفتار است.

امام علی علیه السلام تفکیک ناپذیری ایمان و عمل را از قول پیامبر خدا صلی‌الله علیه وآله وسلم در حدیث دیگر چنین گزارش نموده‌اند:

الایمان والعمل اخوان شریکان فی قَرَنٍ، لایقبل‌الله احد هما الّا بصاحبه (کنز العمال فی سنن الاقوال والافعال، ج 1، ص 33، حدیث 59)

ایمان و عمل دو برادر شریک و به هم پیوسته‌اند، خداوند هیچ یک از آن دو را جز با صاحب و همراهش نمی‌پذیرد و قبول نمی‌کند.

بر اساس این حدیث نبوی قبولی ایمان قلبی در گرو رفتار و عمل خارجی است و ایمان و عمل دو شریک جدایی ناپذیرند.

پیامبر اسلام در حدیث دیگر فرموده‌اند:

لیس الایمان بالتحلّی ولابالتمنی و لکن الایمان ما خلص فی القلب و صَدَّقه الاعمال (بحار الانوار، ج 69، ص 72)

ایمان به ادعا و آرزو نیست بلکه ایمان آن است که در دل خالص باشد و عمل آن را تصدیق و تأیید کند.

آری ایمان و عمل توأمان‌اند. جایگاه اصلی ایمان قلب است و زمانی که ایمان خالص در قلب نهادینه و پایدار شد رفتار انسان با آن انطباق خواهد داشت و تعارض و تضادی بین ایمان و عمل مشاهده نمی‌گردد. ایمان آن حقیقتی است که در دل جای می‌گیرد و رفتار انسان آن را تصدیق می‌کند مردم "انسان مؤمن" را افزون بر شعار و گفتار باید با رفتار و اعمال بشناسند. نقش ایمان در زندگی انسان مؤمن باید آشکار گردد.

حقیقت ایمان

در احادیث نبوی "حقیقت ایمان" توصیف گردیده است و در همین احادیث ارتباطات ایمان و رفتار نشان داده می‌شود. پیامبر اسلام فرموده‌اند:

لایحق العبد حقیقة الایمان حتی یغضب لله و یرضی لله فاذا فعل ذلک فقد استحق حقیقة الایمان (کنز العمال فی سنن الاقوال و الافعال، ج 1، ص 36، حدیث 99).

بنده به حقیقت ایمان نمی‌رسد مگر آن که برای خدا به خشم آید و برای خدا خشنود شود. پس هر گاه چنین کند سزامند ایمان حقیقی گشته است و استحقاق حقیقت ایمان را یافته است.

آری خشنودی برای خدا و تولّی، خشم برای خدا و تبری در ماهیت ایمان جای دارد و این خشنودی و غضب برای خدا باید به فعلیت و عینیت در خارج برسد و در گفتار و رفتار هویدا گردد.

انس بن مالک گفته است پیامبر خدا فرموده‌اند:

لایؤمن عبد حتی یحب للناس ما یحب لنفسه من الخیر (کنز العمال فی سنن الاقوال و الافعال، ج 1، ص 36، حدیث 95).

هیچ بنده‌ای مؤمن نیست مگر آن که هر خوبی برای خود می‌خواهد برای مردم نیز بخواهد.

در حدیث نبوی دیگر آمده است:

لایبلغ عبد حقیقة الایمان حتی یحب للناس ما یحب لنفسه (کنز العمال فی سنن الاقوال و الافعال، ج 1، ص 37، حدیث 104).

هیچ بنده‌ای به حقیقت ایمان نرسد مگر آن که برای مردم دوست بدارد آن چه را برای خودش می‌خواهد.

در این دو حدیث نبوی درس‌ها و پیام‌های اخلاقی بزرگی نهفته است. در حقیقت ایمان، مهرورزی نسبت به مردم نهفته است هر آن چه انسان مؤمن برای خود می‌پسندد و به آن علاقه دارد و دوست می‌دارد دیگران در ارتباطات با وی به آن عمل کنند، باید در روابط اجتماعی خویش با دیگران به آن پای‌بند باشد.

پیامبر اسلام در این احادیث مربوط به ایمان به همه مؤمنان هشدار داده‌اندکه باید گفتار و رفتارشان مطابق منطق دین و ایمان قلبی آنان باشد. پذیرش اصل پیوند ایمان و عمل در گفتار و رفتار اهل ایمان تأثیرگذار است و منافع بسیاری دارد. باور این که در حقیقت ایمان، عمل انسان سهم زیادی دارد خودش سازنده اخلاق مؤمنان است. این احادیث نبوی تکلیف پیروان پیامبر خدا را آشکار می‌نماید. گفتار و رفتار مسلمانان نباید با اسلام زاویه داشته باشد، چون اسلام و ایمان هر فرد را باید در عمل اسلامی او جستجو کرد.

مقاله

نویسنده دکتر محمد رضا جواهری

این موضوعات را نیز بررسی کنید:

مطلب مکمل

سلسله کتب موسوعه كلمات الرسول الاعظم (ص) ⠕ جلدي)

سلسله کتب موسوعه كلمات الرسول الاعظم (ص) (15 جلدي)

پيامبر اعظم (صلي الله عليه و آله) روح همه انبياء اولياء و شهدا بوده و جان اين جهان است. شريعت او كامل ترين و جامع ترين شريعت ها و در بردارندة همة جنبه هاي فردي و اجتماعي آنان مي باشد، از اين رو چون خود، اعظم رسولان است شريعت او نيز اعظم شرايع است و سيره هاي رفتاري و سلوك هاي فردي و اجتماعي او آيينة تمام نماي انبياي الهي است و سخنان او پيام رسان عظيم ترين مفاهيم الهي و راهنماي كمال و سعادت براي انسان ها است؛ فهم سخنانش انسان ها را از ظلمت ها جهل به نور هدايت مي كشاند و فرموده هايش با فطرت انسان ها هموار بوده و به دل و جان آنها روح عبوديت و ذكر حق القا مي كند.

جدیدترین ها در این موضوع

رفتار و منش امام خمینی (ره) با دختران

رفتار و منش امام خمینی (ره) با دختران

در همۀ جوامع بشری، تربیت فرزندان، به ویژه فرزند دختر ارزش و اهمیت زیادی دارد. ارزش‌های اسلامی و زوایای زندگی ائمه معصومین علیهم‌السلام و بزرگان، جایگاه تربیتی پدر در قبال دختران مورد تأکید قرار گرفته است. از آنجا که دشمنان فرهنگ اسلامی به این امر واقف شده‌اند با تلاش‌های خود سعی بر بی‌ارزش نمودن جایگاه پدر داشته واز سویی با استحاله اعتقادی و فرهنگی دختران و زنان (به عنوان ارکان اصلی خانواده اسلامی) به اهداف شوم خود که نابودی اسلام است دست یابند.
تبیین و ضرورت‌شناسی مساله تعامل مؤثر پدری-دختری

تبیین و ضرورت‌شناسی مساله تعامل مؤثر پدری-دختری

در این نوشتار تلاش شده با تدقیق به اضلاع مسئله، یعنی خانواده، جایگاه پدری و دختری ضمن تبیین و ابهام زدایی از مساله‌ی «تعامل موثر پدری-دختری»، ضرورت آن بیش از پیش هویدا گردد.
فرصت و تهدید رابطه پدر-دختری

فرصت و تهدید رابطه پدر-دختری

در این نوشتار سعی شده است نقش پدر در خانواده به خصوص در رابطه پدری- دختری مورد تدقیق قرار گرفته و راهبردهای موثر عملی پیشنهاد گردد.
دختر در آینه تعامل با پدر

دختر در آینه تعامل با پدر

یهود از پیامبری حضرت موسی علیه‌السلام نشأت گرفت... کسی که چگونه دل کندن مادر از او در قرآن آمده است.. مسیحیت بعد از حضرت عیسی علیه‌السلام شکل گرفت که متولد شدن از مادری تنها بدون پدر، در قرآن کریم ذکر شده است.
رابطه پدر - دختری، پرهیز از تحمیل

رابطه پدر - دختری، پرهیز از تحمیل

با اینکه سعی کرده بودم، طوری که پدر دوست دارد لباس بپوشم، اما انگار جلب رضایتش غیر ممکن بود! من فقط سکوت کرده بودم و پدر پشت سر هم شروع کرد به سرزنش و پرخاش به من! تا اینکه به نزدیکی خانه رسیدیم.

پر بازدیدترین ها

راههای رسیدن به آرامش روانی از نگاه قرآن

راههای رسیدن به آرامش روانی از نگاه قرآن

قرآن کریم که بزرگترین معجزه پیامبراکرم(ص) است و تمام آنچه را که بشر برای هدایت نیاز داشته ودر آن آمده است، کاملترین نسخه برای آرامش روح است.
تعامل اعراب مسلمان و ایرانیان ʆ) نقش امام حسن(ع) و امام حسین(ع) در فتح ایران

تعامل اعراب مسلمان و ایرانیان (6) نقش امام حسن(ع) و امام حسین(ع) در فتح ایران

این نوشتار در نقد سلسله مقالاتی است که فتح ایران توسط اعراب مسلمان را یکی از مقاطع تلخ تاریخ معرفی نموده‌اند.
No image

نحوه های مختلف شـروع کلاس توسط مربی

در این بخش "شـروع ها" در جهت آموزش کلاسداری مطرح می شود.
Powered by TayaCMS