سازمان کنفرانس اسلامی Organization of Islamic Conference (O.I.C)l

سازمان، سازمان كنفرانس اسلامي، كشورهاي اسلامي، دادگاه بين المللي عدل اسلامي

نویسنده : شعبانعلی جباری

در خطّۀ کشورهای عربی اسلامی که از سواحل آفریقای شمالی در اقیانونس اطلس تا شرق اندنوزی امتداد دارد، وجود بیش از یک میلیارد مسلمان در این کشورها، لزوم این سازمان و بحث از صلاحیت‌ها و ارکان آن را ضروری می‌سازد چرا که این سازمان مبنای همبستگی در بین کشورهای اسلامی است.

فکر اولیه تشکیل این سازمان را می‌توان در دهۀ1950 جستجو کرد چرا که از طرفی رژیم پهلوی درصدد تحکیم موقعیت خود در منطقه خاورمیانه به عنوان کمربند حفاظتی در برابر کمونیزم بود و از طرفی سیاست عربستان سعودی در مقابله با تز وحدت عربی ناصریسم، فکر تشکیل چنین اتحادیه‌ای را بیش از پیش گسترش داد.

اعضای سازمان:

سازمان کنفرانس اسلامی دارای 56 عضو می‌باشد که از لحاظ جغرافیایی به سه گروه آسیایی و آفریقایی و عرب تقسیم می‌شوند که عبارتند از:

کشورهای آسیایی: که شامل 12 کشور می‌باشد: جمهوری آذربایجان، افغانستان، اندونزی، ایران، برونئی، بنگلادش، پاکستان، تاجیکستان، ترکمنستان، قرقیزستان، ترکیه و مالزی.

گروههای آفریقایی: که شامل 17 کشور می‌باشد که عبارتند از: اوگاندا، بورکنیافاسو، توگو، چاد، تانزانیا، سنگال، سیرالئون، کامرون، کومور، گابن، گامبیا، گینۀ بیسائو، مالدیو، مالی، موریتانی، موزامبیک، نیجر و نیجریه.

گروه کشورهای عربی: که شامل 21 کشور می‌باشد که عبارتند از: اردن، الجزایر، امارات متحد عربی، بحرین، تونس، جیبوتی، سودان، سوریه، سومالی، عراق، عربستان سعودی، عمان، دولت فلسطین، قطر، کویت، لبنان، لیبی، مراکش، مصر، مورتیانی و یمن. کشور آلبانی تنها کشور اروپایی است که در سال 1993 به سازمان کنفرانس اسلامی ملحق شد. و سورنیام از قارۀ آمریکا نیز در سال 1996 به سازمان کنفرانس اسلامی پیوسته است.

ارکان سازمان:

ساختار این سازمان نسبت به سازمان‌های دیگر ساده است و رکن عالی آن، پادشاهان و رؤسای کشورها و سران دولت‌هاست که هر سه سال یکبار در پایتخت یکی از کشورهای عضو سازمان برگزار می‌شود. علاوه بر اجلاس کشورهای اسلامی، یک اجلاس دیگری توسط وزرای خارجه کشورهای اسلامی هر سال یکبار و در صورت لزوم چند بار تشکیل می‌گردد.

دبیرخانه:

یکی از ارکان این سازمان دبیرخانه سازمان است که مسئولیت پیگیری و اجرای تصمیمات متخذه در کنفرانس سران و اجلاس وزرای خارجه را برعهده دارد. دبیر کل این سازمان، به عنوان رئیس دبیرخانه که با اکثریت آراء و به مدت 4 سال انتخاب می‌شود.

مقر دبیرخانه بر اساس منشور کنفرانس اسلامی، شهر بیت المقدس می‌باشد و تا زمان رفع اشغال صهیونیست‌ها، جده به طور موفت مقر دبیرخانه می‌باشد.

دادگاه بین المللی عدل اسلامی:

در اجلاس پنجم سران کنفرانس اسلامی در کویت 1987، با تصویب قطعنامه‌ای، دادگاه بین‌المللی عدل اسلامی، نیز یکی از ارکان این سازمان، اعلام شد. که مقر آن در کویت و متشکل از 7 قاضی برای مدت 4 سال می‌باشد که حوزۀ اقتدار آن در مورد مسائلی که دولتهای عضو متفقاً به دادگاه احاله داده باشند و مسائلی که در معاهدات لازم الأجرا مطرح می‌شود و تفسیر معاهدات دو یا چند جانبه و تحقیق در هر موضوعی از موضوعات حقوق بین‌الملل و تحقیق در مورد واقعه‌ای که موجب تزلزل در تعهدات بین‌المللی است. اگر چه عملاً این نهاد رسمیت نیافته است.

کمیته‌های تخصصی سازمان:

برای پیگیری و اجرای مصوبات اجلاسیه های سازمان، کمیته‌های تخصصی تشکیل می‌گردند که به دو گروه کمیته های دائمی و کمیته های موقت تقسیم می‌شوند؛ مثل کمیته‌های همکاری اطلاعاتی و فرهنگی و کمیته همکاری‌های تجاری و اقتصادی و کمیته همکاری‌های علمی و تکنولوژیک و کمیته‌های موقت نیز که به تناسب ضرورت و نیاز جهان اسلام تأسیس می‌شوند مثل کمیته اسلامی صلح و کمیته ویژه افغانستان.

البته این سازمان دارای ارگان‌های فرعی نیز می‌باشد که دولتهای عضو سازمان، عضو این ارگان‌ها نیز هستند مثل مجمع فقه اسلامی و بانک توسعه اسلامی و مرکز اسلامی توسعه تجارت.