بیعت عقبه

كلمات كليدي : بيعت عقبه، بيعةالنساء، بيعةالحرب، سال يازدهم هجري،سال دوازدهم هجري

نویسنده : (تليخص)هیئت تحریریه سایت پژوه

نام دو بیعت مردم یثرب(مدینه) با رسول خدا صلّی‌الله‌علیه‌وسلم است. عقبه به معنای راهی است که از آن به بالای کوه می‌روند. محل وقوع دو بیعت، گردنه‌ای است میان منی و مکه، که فاصلۀ آن با مکه حدود پنج کیلومتر است.

هنگامی که ابوطالب و خدیجه در سال دهم بعثت از دنیا رفتند، رسول خدا صلّی‌الله‌علیه‌وسلم از یک سو کسی را که از او حمایت کند، نداشت و از سوی دیگر سخت‌گیری مشرکان بر او بیشتر شده بود. در سال یازدهم بعثت، آن حضرت با شش تن از مردم یثرب روبرو شد. محل این ملاقات نزدیک عقبه فوق بوده است. رسول خدا از هویت آنان سؤال کرد و آنها خود را از مردم خزرج معرفی کردند. پیامبر پرسید که شما از هم‌پیمانان و دوستان یهود هستید و پاسخ مثبت شنید. سپس با ایشان به گفتگو نشست، اسلام را بر آنان عرضه داشت و بر ایشان قرآن خواند.

اطلاعات پراکنده‌ای که مردم یثرب از یهودیان دربارۀ ظهور پیامبری در مکّه به دست آورده بودند، موجب توجه آنان به حضرت محمّد شد و این امید را ایجاد کرد که با حضور ایشان در یثرب بتوانند از ادامۀ دشمنی و جنگ بین دو قبیلۀ اوس و خزرج پیش‌گیری کنند. اینان چون به مدینه بازگشتند، داستان ظهور پیغمبر را به مردم گفتند.

در سال دوازدهم بعثت، در موسم حجّ، دوازده تن از هفت خانواده از دو قبیلۀ اوس و خزرج در عقبه با پیغمبر صلّی‌الله‌علیه‌وسلم دیدار کردند، اسلام آوردند و با رسول خدا بیعت نمودند. مضمون بیعت این بود که در پرستش خدا شریکی برای او نگیرند، دزدی و زنا نکنند، فرزندان خود را نکشند، بهتان نزنند و رسول خدا را در آن‌چه به خیر و صلاح است نافرمانی نکنند. اگر بدین بیعت وفا کردند، بهشت از آن آنان خواهد بود و اگر خلاف نمودند، با خداست که آنان را ببخشد یا عذاب کند. این بیعت را بیعةالنساء گفته‌اند. پس از این بیعت بود که رسول خدا مُصعب، پسر عُمیر، را همراه آنان فرستاد تا قرآن را به آنها تعلیم دهد.

در موسم حجّ سال سیزدهم بعثت، هفتاد مرد یا هفتاد و دو مرد و دو زن در عقبه فراهم آمدند، و از آن سو عباس، عموی پیغمبر، نیز با رسول خدا حاضر شد. عباس به حاضران گفت: محمد از ماست و تا آن‌جا که توانسته‌ایم از او حمایت کرده‌ایم. اکنون او می‌خواهد نزد شما بیاید. اگر توان حمایت او را دارید، چه بهتر، و گرنه او را نزد ما رها کنید. گفتند: با او بیعت می‌کنیم که با هر که جنگ کند، بجنگیم و با هر که آشتی کند، در آشتی باشیم. از ‌این‌رو این بیعت، بیعةالحرب نام گرفت. پس از این بیعت بود که رسول خدا دوازده تن از آنان را انتخاب و نقیب مردم کرد. این بیعت، مقدمۀ هجرت حضرت محمد به یثرب شد.