برخی «ابن سینا » را یک خردستیز می‌دانند

شنبه چهارم شهریور ماه 1396

پژوهشگر فلسفه اسلامی در نشست شرح افکار سینوی

حبیبی پژوهشگر فلسفه اسلامی از تصحیح کتاب قانون ابن سینا خبر داد و گفت: در حال حاضر تصحیح دو کتاب از پنج کتاب قانون را تمام کردم و مشغول کتاب سوم که مفصل ترین کتاب است هستم.

به گزارش مهر، نشست شرح افکار سینوی، بزرگداشت مقام ابن سینا با حضور اساتید و بزرگان فلسفه در انجمن آثار و مفاخر فرهنگی برگزار شد. در ابتدای این نشست، حسن بلخاری رئیس انجمن آثار و مفاخر فرهنگی ضمن خیرمقدم به میهمانان و اساتید گفت: در ابتدای سخنانم می‌خواهم عذر تقصیر بخواهم از شیخ الرئیس که جهانی‌ترین مرد ایران است نه از این جهت که بسیاری از آثار او مغفول مانده و در ایران چاپ نشده بلکه بخاطر اینکه در ایران کتابی منتشر می‌شود که در آن ابن سینا را یک خردستیز می‌نامند و بدو بیراه‌های ناروا و نادرست به او نسبت می‌دهند آن هم ابن سینایی که جهان، بهتر از ما او را می‌شناسد. وی افزود: در دانشگاه ییل آمریکا گروهی داریم که به طورخاص درباره ابن سینا کار می‌کنند یا در دانشنامه استنفورد آمده که ترجمه لاتین قانون بنیاد و پایه تحصیلات دانشگاه های اروپا بوده است. در دانشنامه معروف دیگری ابن سینا را یکی از مهم‌ترین فیلسوفان جهان قبل از مدرنیته می‌دانند. امام خمینی هم در مصباحُ الهِدایَه الی الخِلافَه و الوِلایَه ابن سینا را فیلسوف نابغه و بزرگ می‌نامد. مهدی محقق رئیس هئیت مدیره انجمن آثار و مفاخرفرهنگی گفت: ابن سینا نابغه‌ای بود که هنوز سنش به ۲۰ سال نرسیده بسیاری از کتاب های فلسفه و منطق را مطالعه کرده بود. کتاب «شفا»‌ی او دائره المعارفی از همه علوم الهیات، طبیعیات، ریاضیات، هندسه، حساب و موسیقی است. بسیاری از آثار او در میان اروپائیان شناخته وبه زبان لاتین ترجمه و تا قرن نوزدهم دردانشگاه‌های بزرگ شناخته شده تدریس شده است. وی افزود: بعضی‌ها گفتند که چرا ابن سینا نام «شفا» را که متناسب با علم پزشکی است روی کتاب فلسفی و نام «قانون» که اصطلاحی در حوزه منطق است را روی کتاب پزشکی گذاشته است. من فکر می کنم دلیلش این است که خواننده به این موضوع توجه کند که فلسفه و سایر علوم از هم جدا نیستند و دیگر اینکه فلسفه، طب پزشکی فکر است. جالینوس، پزشک بلند مرتبه کتابی دارد که در آن می‌گوید طبیب فاضل باید فیلسوف هم باشد. ابن سینا جامع همه علوم زمان خودش بوده و آثار خود را هم به زبان فارسی و هم به زبان عربی می‌نوشته است. این پژوهشگرتاریخ پزشکی اسلامی ادامه داد: ابن سینا علی رغم اینکه آثارش غرب و شرق عالم را گرفته دشمنانی هم داشت. به عنوان مثال کتابی به نام «حدوث العالم» منتشر شده که در آن از ابن سینا به بدی یاد کرده و این کتاب پس از کتاب امام غزالی دومین ضربه را به فلسفه اسلامی زده است. در میان عرب‌ها هم دشمنان زیادی داشت ولی باید این را دانست که علم و عالم درخشش و تابشی دارد که با گفتار معاندین ضعیف نمی‌شود و از بین نمی‌رود.

عقلانیت در دنیای امروز زیر سؤال رفته است

آیت الله غیاث الدین طه محمدی، نماینده ولی فقیه و امام جمعه شهر همدان از دیگر سخنرانان این نشست بود که برای سخنرانی در این مراسم از همدان به تهران آمده بود. وی گفت: در یک جلسه ای که در محضر رهبر بزرگوار انقلاب بودیم ایشان از برگزاری مراسم برای بزرگان بسیار استقبال کردند و گفتند که این بزرگان خورشیدند. تعبیر ایشان دقیقاً درست است. بوعلی سینا و امثال او خورشیدهایی هستند که برتفکر و عقل انسان ها می تابند به همین دلیل هم ما وظیفه داریم یاد و خاطر آنها را زنده نگه داریم. وی افزود: در دنیای امروز عقلانیت زیر سؤال رفته و شما که امروز مهمان نشست هستید به احترام عقلانیت حضور دارید. شیخ الرئیس در دنیا به خوبی شناخته شده است البته فقط او را در حوزه طب می‌شناسند و از تسلط او بر سایر علوم بی‌خبرند که دلیلش هم کم کاری ما در این حوزه است. علامه حسن زاده آملی درباره نمط نهم اشارات و تنبیهات (مقامات العارفین) ابن سینا می‌گوید: اگر کسی در عرفان عملی مراحلی که ابن سینا ذکر کرده را طی نکرده باشد در عرفان نظری هم موفق نیست. در یک سمیناری در کشوری مثل بلاروس که سرجمع ۱۰۰ هزار نفر جمعیت مسلمان دارد، ۱۱۰ مقاله درباره ابن سینا نوشته شده بود و این یعنی اینکه کشورهای دیگر در شناخت ابن سینا از ما جلو افتاده‌اند. غلامرضا اعوانی، چهره ماندگار فلسفه در ادامه این نشست گفت: سخن گفتن راجع به ابن سینا کار دشواری است. آثار او پس از گذشت این همه سال هنوز آنطور که باید و شاید شناخته شده نیست و هنوز ۴۰ درصد آثارش چاپ نشده است. من همه شما را تشویق می کنم که شرح حال ابن سینا را چندین بار بخوانید. خود من حدود ۱۰-۱۵ دفعه شرح حال ابن سینا را خواندم و هربار از آن مطالب زیادی آموختم. ابن سینا شارح نبوده اما در علوم زمان خودش استاد بوده است. وی افزود: یک اشتباه بزرگی که راجع به ابن سینا می‌شود و غربی ها هم آن را تکرار می‌کنند و در کتب درسی‌مان هم آمده اینکه او را فیلسوف نوافلاطونی می‌نامند و می‌گویند حرف تازه‌ای نزده و حرف هایش تکرار ارسطوست؛ در حالیکه اصلاً اینطور نیست. ابن سینا در هر رشته ای که واردشده بسیار تخصصی راجع به آن نوشته است. وقتی منطق ابن سینا را با منطق ارسطو مقایسه می کنیم به تفاوت نظریات این دو بیشتر پی می‌بریم.

ابن سینا در الهیات کاری کرده کارستان

اعوانی در ادامه به مقایسه بحث قضایا از منظر ارسطو و ابن سینا پرداخت و توضیح داد: در نوشته‌های ارسطو منطق شرحی وجود ندارد ولی ابن سینا به این بحث به صورت مفصل پرداخته است. علاوه براین ابن سینا در الهیات کاری کرده کارستان؛ یکی از دستاوردهای او در این حوزه اینکه الهیات را برمبنای وجود و ماهیت دسته بندی کرده است. از دیگر دستاوردهای بزرگ او بحث راجع به برهان وجود و امکان است به این معنا که تمام اشیاء ممکن الوجودند و اقتضای وجود ندارند. در میان برهان های علمی هم محکم ترین برهان همین نوع برهان است. با اینکه کتاب «شفا» ی او تام وتمام است ولی در ابتدای آن می نویسد؛ این فلسفه من نیست و کامل شده فلسفه مشاء ست فلسفه من را می توانید در حکمت المشرقیه بخوانید. این چهره ماندگار فلسفه در پایان گفت: ابن سینا کتاب هایی در چند جلد درباره داوری فلاسفه مغرب و مشرق نوشته ولی به دست مسعود غزنوی طالبانی از بین رفت. نکته آخر هم اینکه غربی ها در شناخت ابن سینا از ما جلو افتاده اند. یادم هست چندسال پیش کتابی ۴۰۰ صفحه ای نوشته شده بود که در آن همه مقالات و نوشته های ابن سینا جمع آوری شده بود. نجفقلی حبیبی، پژوهشگر فلسفه اسلامی به عنوان آخرین سخنران این مراسم گفت: در حال حاضر مشغول تصحیح کتاب «قانون» ابن سینا هستم چرا که این کتاب بارها در سراسر دنیا به خصوص بیروت تجدید چاپ شده است. من کار تصحیح را از روی نسخ خطی کشورهای مختلف انجام داده ام. در حال حاضر تصحیح کتاب اول و دوم تمام شده و مشغول تصحیح کتاب سوم هستم که مفصل ترین کتاب از پنج کتاب اوست. بیشترین استفاده در تصحیح را هم از شرح قطب الدین شیرازی کردم.

تصحیح «قانون» ابن سینا در دست انتشار

وی افزود: قطب الدین شیرازی در شرح خود از شیوه استناد علمی استفاده کرده و نظر همه دانشمندان را آورده و در آخر هم نظر خود را بیان کرده است.

کاری که کتاب قانون کرد اینکه با انتشار آن بساط جادوگری برچیده و طب طبیعی جایگزین آن شد. ابن سینا در کتاب دوم شفا کلیاتی درباره دارو بیان و آنها را سه دسته می کند؛ داروهای گیاهی، حیوانی و جمادات. سپس در ادامه خواص و شیوه نگهداری آنها را بیان می کند. امروزه در کشور ما هم طب سنتی خیلی جاافتاده ولی به اینگونه مسائل آن که چگونه نگهداری و یا حتی کوبیده و مخلوط شوند توجه نمی شود. حبیبی در ادامه سخنان خود به تعدادی از موعظه‌های مفیده ابن سینا که متناسب با زندگی روزمره است اشاره کرد؛ این توصیه ها عبارتند از؛ از نظر ابن سینا ورزش، حرکتی است ارادی، تند و پیوسته که ضربان قلب را بالا ببرد و فرد را به عرق بیندازد. باید توجه داشت که برای هر فردی یک گونه از ورزش مناسب است و هر عضوی از بدن ورزش خاص خود را دارد. برای ابن سینا ورزش خیلی اهمیت دارد. او به داشتن یک جامعه سالم تأکید بسیاری می کند. به عقیده ابن سینا، آدم‌های سالم باید خواب مرتب و معتدل داشته باشند. همچنین ابن سینا افراد را از خوابیدن در طول روز نهی می کند و معتقد است که خواب در طول روز امراض مختلفی را ایجاد می کند و رنگ و روی آدم را به هم می‌زند. ضمن اینکه فرد را کسل می کند و به طحال هم آسیب می‌زند. همچنین خواب بعد از سیری هم چیز خوبی نیست پس با شکم پُر نباید خوابید. ابن سینا می‌گوید بدنتان را از آب پرکنید بهتر از این است که از غذا پرکنید بنابراین پرخوری ممنوع است. همچنین با گرسنگی مقابله و ایستادگی نکنید چون موجب بیماری می‌شود. درباره کودکان هم ابن سینا توصیه کرده که بچه تا جایی که ممکن است از شیرمادر تغذیه کند. حرکت و موسیقی هم برای نوزادان خیلی خوب است.