دانشنامه پژوهه بزرگترین بانک مقالات علوم انسانی و اسلامی

حکمت 78 نهج البلاغه: ميزان ارزش انسانها (ارزش تخصّص و تجربه)

No image
حکمت 78 نهج البلاغه: ميزان ارزش انسانها (ارزش تخصّص و تجربه)

متن اصلی حکمت 78 نهج البلاغه

موضوع حکمت78 نهج البلاغه

ترجمه مرحوم فیض

ترجمه مرحوم شهیدی

شرح ابن میثم

ترجمه شرح ابن میثم

شرح مرحوم مغنیه

شرح شیخ عباس قمی

شرح منهاج البراعة خویی

شرح لاهیجی

شرح ابن ابی الحدید

شرح نهج البلاغه منظوم

متن اصلی حکمت 78 نهج البلاغه

78 وَ قَالَ عليه السلام قِيمَةُ كُلِّ امْرِئٍ مَا يُحْسِنُهُ قال الرضي و هذه الكلمة التي لا تصاب لها قيمة و لا توزن بها حكمة و لا تقرن إليها كلمة

موضوع حکمت78 نهج البلاغه

ميزان ارزش انسان ها (ارزش تخصّص و تجربه)

(اخلاقى، معنوى)

ترجمه مرحوم فیض

78- امام عليه السّلام (در باره هنر) فرموده است

1- ارزش هر مرد (مقام او نزد مردم باندازه) چيزى (هنرى) است كه آنرا نيكو ميداند (و بكار مى برد، سيّد رضىّ «عليه الرّحمة» فرمايد:) براى اين سخن نمى توان بهايى تعيين كرد، و حكمت و اندرزى را با آن سنجيد، و سخنى را با آن برابر نمود.

( ترجمه وشرح نهج البلاغه(فيض الاسلام)، ج 6 ص 1122)

ترجمه مرحوم شهیدی

81 [و فرمود:] مرد را آن بهاست كه بدان نيك داناست- آن ارزى كه مى ورزى- ، [و اين كلمه اى است كه آن را بها نتوان گذارد، و حكمتى همسنگ آن نمى توان يافت و هيچ كلمه اى را همتاى آن نتوان نهاد.]

( ترجمه مرحوم شهیدی، ص 373)

شرح ابن میثم

73- و قال عليه السّلام:

قِيمَةُ كُلِّ امْرِئٍ مَا يُحْسِنُهُ

المعنى

غرض هذه الكلمة الترغيب في أعلى ما يكتسب من الكمالات النفسانيّة و الصناعات و نحوها. و قيمة المرء مقداره في اعتبار المعتبرين و محلّه في نفوسهم من استحقاق تعظيم و تبجيل أو احتقار و انتقاص. و ظاهر أنّ ذلك تابع لما يحسنه المرء و يكتسبه من الكمالات المذكورة فأعلاهم قيمة و أرفعهم منزلة في نفوس الناس أعظمهم كمالا، و أنقصهم درجة أخسّهم فيما هو عليه من حرفة أو صناعة و ذلك بحسب اعتبار عقول الناس للكمالات و لوازمها.

( شرح ابن میثم، ج 5 ص 281 و 282)

ترجمه شرح ابن میثم

73- امام (ع) فرمود:

قِيمَةُ كُلِّ امْرِئٍ مَا يُحْسِنُهُ

ترجمه

«ارزش هر كسى به چيزى است كه آن را خوب مى داند».

شرح

هدف از اين سخن، تشويق در حد اعلاى آن به كسب كمالات نفسانى و فراگيرى صنعتها و نظاير آنهاست.

ارزش شخص، مقام وى در نظر ارباب خرد، و جايگاه او در دل آنان و شايسته بودن به تعظيم و بزرگداشت و يا تحقير و ناقص شمردن اوست. بديهى است كه تمام اينها در گرو چيزى است كه خوب مى شمارد و كمالات نامبرده اى است كه به دست آورده بنا بر اين پرارزشترين و والاترين افراد در نزد مردم با كمالترين آنان، و فرومايه ترين آنها كسانى هستند كه پست ترين حرفه و شغل را دارند، و تمام اينها بر حسب ارزشى است كه عقل مردم براى كمالات و لوازم كمالات قائلند.

( ترجمه شرح نهج البلاغه ابن میثم، ج 5 ص 477)

شرح مرحوم مغنیه

79- قيمة كلّ امرى ء ما يحسنه.

المعنى

يشير الإمام بهذا الى معيار التقويم للأشخاص و الأفراد في المجتمع، و ان الفرد لا ينبغي أن يقدّر و يعتبر لنسبه و لقبه، و لا لماله و منصبه، و لا لفصاحته و انتصاراته في ميادين القتال و المباريات الرياضية، و لا لعلمه و ما يحمل من شهادات و أوسمة، بل لما يحسنه أي ينتجه و يسديه لأخيه من نفع و إحسان. و عن النبي الكريم: «إن من الذنوب ذنوبا لا يكفّرها صوم و لا صلاة و لا حج و انما يكفرها سعي الرجل على عياله» فكيف اذا سعى لعيال اللّه سبحانه من المحاويج و البائسين.

و في حديث آخر: «إن للّه عبادا في الأرض يسعون في حوائج الناس هم الآمنون يوم القيامة». و يومئ هذا الحديث الى الصلة الوثيقة بين الآخرة و الدنيا، و ان من كان في هذه أعمى فهو في تلك أعمى و أضل سبيلا.

و قد ينادي مخادع ماكر بأماني الناس، و يتلاعب بأحلامهم، فيقدمون له بعض التضحيات عن سذاجة و براءة حتى اذا بلغ منهم ما يريد قلب لهم ظهر المجن. و هذا من المنافقين الذين سبقت الإشارة اليهم قبل قليل.

( فی ضلال نهج البلاغه، ج 4 ص 263)

شرح شیخ عباس قمی

190- قيمة كلّ امرى ء ما يحسنه. قال الرضيّ: هذه الكلمة التي لا تصاب لها قيمة، و لا توزن بها حكمة، و لا تقرن اليها كلمة. الغرض من هذا الكلام التحريض و الترغيب في أعلى ما يكتسب من الكمالات النفسانيّة و الصناعات و نحوها، فإنّ أرفع الناس في نفوس الناس منزلة أعظمهم كمالا، و أنقصهم درجة أحسنهم فيما هو عليه من حرفة أو صناعة و نحو ذلك.

( شرح حکم نهج البلاغه شیخ عباس قمی، ص162)

شرح منهاج البراعة خویی

السابعة و السبعون من حكمه عليه السّلام

(77) و قال عليه السّلام: قيمة كلّ امرى ء ما يحسنه. قال الرّضيّ: و هذه الكلمة الّتي لا تصاب لها قيمة، و لا توزن بها حكمة، و لا تقرن إليها كلمة.

المعنى

قيمة كلّ شي ء باعتبار ما يترتّب عليه من الفوائد و الاثار المرغوبة عند اللَّه أو عند خلقه، و يلحظ في ذلك ما يتحمّل في تحصيله من مؤنات و متاعب، و هي ما تبذل بازاء المتاع عند العقلاء، و من الأشياء ما لا يقوم لخسّته أو فقد الرغبة في بذل العوض بازائه لو فوره و عدم الحاجة إلى شرائه كالماء في شطوط الأنهار، و التراب في البرارى و القفار، أو لكرامته عند اللَّه أو عند الناس كالإنسان، فانه حرّ بالذات و قد القى الرقيّة منذ قرون في الجامعة البشرية. فالتعبير بالقيمة في كلامه عليه السّلام استعارة بتشبيه المرء بالنظر إلى كمالاته المعنويّة و صناعاته اليدويّة و مهارته في التعبيرات اللّسانية على المتاع، و نبّه إلى أنّ اعتبار المرء يقاس بما يحسنه و يجيّده من صنعة أو زراعة أو تجارة أو غيرها فمن أراد أن يكون مرجعا في أمر من الامور فلا بدّ و أن يتعب نفسه لتحصيل التخصّص في هذا الأمر. و قد اهتمّ الشعوب الراقية في القرون المعاصرة بهذه الحكمة القيمة فتوجّهوا إلى تقسيم فنون المعارف و العلوم و الصناعات إلى شعب ضيقة، و فرضوا على المتعلّمين اختيار ما يناسب ذوقهم، و الجدّ في تعلّمه و كسب التخصّص فيه.

فعصرنا عصر المتخصّصين في الفنون و الصناعات، عصر العمل بهذه الحكمة القيمة و الدستور الراقى، و قد ظلّ المسلمون قرونا قلّما يلتفتوا إلى هذه الحكمة العلوية فيدخلون في كلّ شأن بأدنى ممارسة، فيختلّ الامور، و لا ينالون بالمطلوب.

الترجمة

ارزش هر مردى همانست كه نيكو ميداند و مى تواند.

ارزش هر كس بكار خوب اوست اوستاديش بهر كارى نكو است

( منهاج البراعه فی شرح نهج البلاغه(الخوئی) ج 21 ص125و126)

شرح لاهیجی

(103) و قال عليه السّلام قيمة كلّ امرء ما يحسن يعنى و گفت (- ع- ) كه قيمت و قدر و مقدار مرد بقدر نيكو كارى او است

( شرح نهج البلاغه (لاهیجی) ص 298)

شرح ابن ابی الحدید

78: قِيمَةُ كُلِّ امْرِئٍ مَا يُحْسِنُهُ قال الرضي رحمه الله تعالى- و هذه الكلمة التي لا تصاب لها قيمة- و لا توزن بها حكمة و لا تقرن إليها كلمة قد سلف لنا في فضل العلم أقوال شافية- و نحن نذكر هاهنا نكتا أخرى- . يقال إن من كلام أردشير بن بابك- في رسالته إلى أبناء الملوك- بحسبكم دلالة على فضل العلم أنه ممدوح بكل لسان- يتزين به غير أهله و يدعيه من لا يلصق به- قال و بحسبكم دلالة على عيب الجهل أن كل أحد ينتفي منه- و يغضب أن يسمى به- . و قيل لأنوشروان ما بالكم لا تستفيدون من العلم شيئا- إلا زادكم ذلك عليه حرصا- قال لأنا لا نستفيد منه شيئا إلا ازددنا به رفعة و عزا- و قيل له ما بالكم لا تأنفون من التعلم من كل أحد- قال لعلمنا بأن العلم نافع من حيث أخذ- . و قيل لبزرجمهر بم أدركت ما أدركت من العلم- قال ببكور كبكور الغراب- و حرص كحرص الخنزير و صبر كصبر الحمار- . و قيل له العلم أفضل أم المال فقال العلم- قيل فما بالنا نرى أهل العلم على أبواب أهل المال- أكثر مما نرى أصحاب الأموال على أبواب العلماء- قال ذاك أيضا عائد إلى العلم و الجهل- و إنما كان كما رأيتم لعلم العلماء بالحاجة إلى المال- و جهل أصحاب المال بفضيلة العلم- . و قال الشاعر-

تعلم فليس المرء يخلق عالما و ليس أخو علم كمن هو جاهل

و إن كبير القوم لا علم عنده

صغير إذا التفت عليه المحافل

( شرح نهج البلاغة(ابن أبي الحديد)، ج 18 ، صفحه ى 230-231)

شرح نهج البلاغه منظوم

[80] و قال عليه السّلام:

قيمة كلّ امرى ء مّا يحسنه. و هذه الكلمة الّتى لا تصاب لها قيمة، و لا توزن بها حكمة، و لا تقرن إليها كلمة.

ترجمه

بهاى هر مردى باندازه نيكى او است. سيّد رضى ره گويد: اين كلمه ايست كه بقيمت درنيايد، و حكمتى با آن سنجيده نشود، و سخنى با آن برابرى نكند.

نظم

  • بهر چه مرد اندر كار نيكو استهمان اندازه قدر و قيمت او است
  • به نيكى هر چه باشد در فزايشهمان اندازه ميباشد بهايش
  • رضى فرموده است اين درّ شهواربهايش برتر است از قدر و مقدار
  • زهر حكمت و را افزون مقام استكجا همسنگ و هموزنش كلام است

( شرح نهج البلاغه منظوم، ج 9 ص98)

منبع:پژوهه تبلیغ

این موضوعات را نیز بررسی کنید:

جدیدترین ها در این موضوع

No image

چگونه در مهمانی‌ها رفتار کنیم؟

رعایت آداب مهمانی می‌تواند روابط برادرانه میان مۆمنان را مستحکم‌تر ساخته و در رشد تعالی اجتماع تأثیر بسزایی داشته باشد.
No image

نقش ابراز علاقه و معاشرت درست در اسلام

نسان علاقه دارد كه مورد علاقه و محبت دیگران باشد. اگر آن‏ دوستداران، محبت‏خود را آشكار كنند، محبوب هم به محبان‏ علاقه‏ مند مى‏ شود و این محبت دو جانبه، زندگیها را از صفا و صمیمیت‏ بیشترى برخوردار مى‏سازد. ما اگر بدانیم كه خدا دوستمان دارد، ما هم‏خدا را بیشتر دوست‏خواهیم داشت. اگر بدانیم و بفهمیم كه رسول‏ خدا(ص) و اهل بیت(ع) به ما شیعیان عنایت و محبت دارند و این ‏علاقه را بارها نشان داده و اظهار كرده‏اند، محبت عترت در دل ما بیشترخواهد شد.
No image

اخلاق معاشرت اجتماعی، نمونه ای از سبک زندگی اسلامی

نمونه های بسیاری از سیره ی ائمه ی معصوم علیهم السلام درباره ی تشویق و تحریض مؤمنان به دوستی و برادری با هم، ایجاد پیوند برادری و دوستی بین آنها، اصلاح اختلافات و رفع کدورت ها گزارش شده است.
No image

اخلاق معاشرت و ارتباط با خویشاوندان در اسلام

سنّتِ «صله رحم»، از نیکوترین برنامه های دینی در حیطه معاشرت است. گرچه شکل نوین زندگی و مشغله های زندگیهای امروزی، گاهی فرصت این برنامه را از انسانها گرفته است، ولی حفظ ارزشهای دینی و سنّتهای سودمند و ریشه دار دینی، از عوامل تحکیم رابطه ها در خانواده ها است. بویژه در مناسبتهای ملّی، در اعیاد و وفیات و آغاز سال جدید، فرصت طبیعی و مناسبی برای عمل به این «سنّت دینی» است.
No image

تحلیل یافته‌های الگوی دینی رفتارها در خانواده و نقش رسانه ملی

آنچه از امور فطری در بحث تربیت مورد نظر است و مبنای تربیت مطرح می‌شود، امور فطری در زمینه خواست‌ها و گرایش‌هاست. البته باید توجه داشت آن دسته از خواست‌های فطری مبنای تربیت قرار می‌گیرد که ویژه انسان است و امتیاز او بر حیوان به شمار می‌آید، نه آن بخش از خواست‌ها و گرایش‌ها که میان هر دو مشترک است؛ زیرا در این بخش، انسان مانند حیوان برای شکوفاسازی نیازی به تربیت ندارد.

پر بازدیدترین ها

No image

ویژگی های خانواده موفق از نظر اسلام

از دیدگاه اسلام انسانها از لحاظ ویژگیها ، توانایی و استعدادها متفاوت از یکدیگر هستند. بر این اساس در نظر گرفتن این تفاوتها را نیز در تربیت فرزندان در خانواده دارای اهمیت می‌داند. از نمونه احادیثی که ذکر شد و هزاران شواهد معتبر دیگر می‌توان به نقش اهمیت خانواده از دیدگاه اسلام پی برد. اسلام سعادت و شقاوت فرد را تحت تاثیر خانواده چه در دوران قبل از تولد و چه بعد از تولد می‌داند.
No image

تعریف خانواده و مراحل تحول خانواده

روان شناسان برای گروههای اجتماعى، مراحل تحولى را در نظر مى گیرند که از شکل گیری تا انقضای گروه را در بر مى گیرد. خانواده نیز مراحل متعددی را در گذر زمان تجربه مى کند و مى توان هر خانواده مفروض را در یکى از این مراحل در نظر گرفت. خانواده یک واحد اجتماعى ایستا نیست، بلکه فرآیندى از تغییر مداوم است.
No image

تحلیل یافته‌های الگوی دینی رفتارها در خانواده و نقش رسانه ملی

آنچه از امور فطری در بحث تربیت مورد نظر است و مبنای تربیت مطرح می‌شود، امور فطری در زمینه خواست‌ها و گرایش‌هاست. البته باید توجه داشت آن دسته از خواست‌های فطری مبنای تربیت قرار می‌گیرد که ویژه انسان است و امتیاز او بر حیوان به شمار می‌آید، نه آن بخش از خواست‌ها و گرایش‌ها که میان هر دو مشترک است؛ زیرا در این بخش، انسان مانند حیوان برای شکوفاسازی نیازی به تربیت ندارد.
No image

تحکیم خانواده از دیدگاه اسلام

حکمت غایی تشکیل خانواده و هدف نهایی اسلام از این همه تاکید بر تشکیل و تحکیم و تداوم آن، گسترش ارزشهای انسانی، انتشار آرمان‌های توحیدی و سرانجام، جهانی شدن اسلام است، و بقای نسل انسان، در واقع، مقدمه برای رسیدن به این هدف بزرگ است
No image

سبک زندگی در خانواده اسلامی

مفهوم «سبک زندگي» از جمله مفاهيم علوم اجتماعي و علم جامعه شناسي و مردم شناسي است که اخيراً و در دهه اخير بسيار مورد توجه عالمان علوم اجتماعي و مديران فرهنگي قرار گرفته است؛ سبک زندگي معنايي است که از به هم تنيدگي و پيوند و نظام وارگي و شبکه اي بودن عوامل متعددي که در شيوه هاي زندگي يا اقليم هاي زيستن انسان تأثير مي گذارند، به وجود آمده است.
Powered by TayaCMS