دانشنامه پژوهه بزرگترین بانک مقالات علوم انسانی و اسلامی

نامه 40 نهج البلاغه : نكوهش يك كارگزار

نامه 40 نهج البلاغه به تشریح موضوع "نكوهش يك كارگزار" می پردازد.
No image
نامه 40 نهج البلاغه : نكوهش يك كارگزار

متن اصلی نامه 40 نهج البلاغه

عنوان نامه 40 نهج البلاغه

ترجمه مرحوم فیض

ترجمه مرحوم شهیدی

شرح ابن میثم

ترجمه شرح ابن میثم

شرح مرحوم مغنیه

شرح منهاج البراعة خویی

شرح لاهیجی

شرح ابن ابی الحدید

شرح نهج البلاغه منظوم

متن اصلی نامه 40 نهج البلاغه

(40) و من كتاب له عليه السلام إلى بعض عماله«»

أَمَّا بَعْدُ فَقَدْ بَلَغَنِي عَنْكَ أَمْرٌ إِنْ كُنْتَ فَعَلْتَهُ فَقَدْ أَسْخَطْتَ رَبَّكَ وَ عَصَيْتَ إِمَامَكَ وَ أَخْزَيْتَ أَمَانَتَكَ بَلَغَنِي أَنَّكَ جَرَّدْتَ الْأَرْضَ فَأَخَذْتَ مَا تَحْتَ قَدَمَيْكَ وَ أَكَلْتَ مَا تَحْتَ يَدَيْكَ فَارْفَعْ إِلَيَّ حِسَابَكَ وَ اعْلَمْ أَنَّ حِسَابَ اللَّهِ أَعْظَمُ مِنْ حِسَابِ النَّاسِ وَ السَّلَامُ

عنوان نامه 40 نهج البلاغه

نكوهش يك كارگزار

ترجمه مرحوم فیض

40- از نامه هاى آن حضرت عليه السّلام است به يكى از كار گردانانش (كه او را از نادرستيش نكوهش نموده و از او حساب خواسته)

1- پس از حمد خدا و درود بر پيغمبر اكرم، بمن از تو خبر كارى رسيده كه اگر كرده باشى پروردگارت را بخشم آورده امام و پيشوايت را نافرمانى نموده، و امانت خود را خوار گردانيده اى (در كارت خيانت كرده و ديگر لياقت حكمرانى ندارى). 2- بمن رسيده است كه تو زمين را برهنه كرده اى (محصول اشجار و زراعات را براى خود برده و چيزى به رعيّت نداده اى) پس هر چه زير دو پايت بوده گرفته، و آنچه در دو دستت بوده خورده اى (اموال و دارائى بيت المال را تصرّف كرده براى خويش اندوخته اى) اكنون براى من حساب (دخل و خرج) خود را بفرست، و بدان كه حساب خدا (در روز رستخيز) از حساب و وارسى مردم بزرگتر است (دقيق تر است، زيرا اينجا ممكن است صورت دروغ و بر خلاف واقع تنظيم شود، ولى آنجا جز راستى كارى انجام نمى گيرد) و درود بر شايسته آن.

( . ترجمه و شرح نهج البلاغه فیض الاسلام، ج5، ص 955)

ترجمه مرحوم شهیدی

40 و از نامه آن حضرت است به يكى از عاملان خود

از تو به من خبرى رسيده است، اگر چنان كرده باشى پروردگار خود را به خشم آورده باشى، و امام خويش را نافرمانى كرده، و امانت خود را از دست داده. به من خبر داده اند تو كشت زمين را برداشته و آنچه پايت بدان رسيده براى خود نگاهداشته اى، و آنچه در دستت بوده خورده اى. حساب خود را به من باز پس بده و بدان كه حساب خدا بزرگتر از حساب مردمان است.

( . ترجمه نهج البلاغه مرحوم شهیدی، ص 313)

شرح ابن میثم

ترجمه شرح ابن میثم

40- از نامه هاى امام (ع) به يكى از كارگزارانش

أَمَّا بَعْدُ فَقَدْ بَلَغَنِي عَنْكَ أَمْرٌ- إِنْ كُنْتَ فَعَلْتَهُ فَقَدْ أَسْخَطْتَ رَبَّكَ- وَ عَصَيْتَ إِمَامَكَ وَ أَخْزَيْتَ أَمَانَتَكَ- بَلَغَنِي أَنَّكَ جَرَّدْتَ الْأَرْضَ فَأَخَذْتَ مَا تَحْتَ قَدَمَيْكَ- وَ أَكَلْتَ مَا تَحْتَ يَدَيْكَ فَارْفَعْ إِلَيَّ حِسَابَكَ- وَ اعْلَمْ أَنَّ حِسَابَ اللَّهِ أَعْظَمُ مِنْ حِسَابِ النَّاسِ وَ السَّلَامُ

( . ترجمه شرح نهج البلاغه ابن میثم، ج5، ص 143)

شرح مرحوم مغنیه

الرسالة - 39- الى بعض عماله:

أمّا بعد فقد بلغني عنك أمر إن كنت فعلته فقد أسخطت ربّك و عصيت إمامك و أخزيت أمانتك. بلغني أنّك جرّدت الأرض فأخذت ما تحت قدميك و أكلت ما تحت يديك، فارفع إليّ حسابك، و اعلم أنّ حساب اللّه أعظم من حساب النّاس.

المعنى:

لم يذكر بعض الشارحين هذه الرسالة ، أو يشر اليها، و الشريف الرضي قال: الى بعض عماله، و ابن أبي الحديد اكتفى بنقل طرف من الأقوال و النوادر عن الولاة و القضاة، منها ان رجلا أهدى سراجا للمغيرة بن شعبة، و أهداه آخر بغلا، ثم ترافعا لديه في خصومة، فجعل صاحب السراج يقول: ان حقي أوضح من ضوء السراج، فلما أكثر قال له المغيرة: ان البغل يرمح السراج فيكسره.

و قال الشيخ محمد عبده: ان العامل المقصود بهذه الرسالة هو نفس العامل الذي عناه الإمام بالرسالة التالية بلا فاصل أي عبد اللّه بن عباس كما يأتي (و أخزيت أمانتك) أي أفسدتها، و المعنى كنت عندنا أمينا، و صرت الآن خائنا لا نأتمنك على شي ء (بلغني انك جردت الأرض) جعلتها خالية جرداء بعد أن أخذت ما في بيت المال، أو أكلت خيراتها و جعلتها خرابا يبابا تماما كما يفعل الجراد.

( . فی ضلال نهج البلاغه، ج3، ص 556و557)

شرح منهاج البراعة خویی

شرح لاهیجی

الكتاب 38

و من كتاب له (- ع- ) الى بعض عمّاله يعنى و از مكتوب امير المؤمنين عليه السّلام است بسوى بعضى از حاكمهاى او امّا بعد فقد بلغنى عنك امر ان كنت فعلته فقد اسخطت ربّك و عصيت امامك و اخزيت امانتك بلغنى انّك جرّدت الأرض فاخذت ما تحت قدميك و اكلت ما تحت يديك فارفع الىّ حسابك و اعلم انّ حساب اللّه اعظم من حساب النّاس يعنى امّا بعد از حمد خدا و نعت رسول (- ص- ) پس بتحقيق كه رسيد بمن از طرف تو خبر كارى كه اگر كرده باشى ان كار را پس بتحقيق كه بخشم در اورده پروردگار تو را و نافرمانى كرده پيشوا تو را و خوار ساخته و خيانت كرده امانت حكومت تو را رسيد بمن خبر اين كه بتحقيق كه تو برهنه و ساده ساخته از نخيلات و اشجار و زراعات زمين را يعنى از ظلم خراب كرده باغات و مزارع را پس گرفته آن چيزى را كه در زير پاهاى تسلّط تو بود از اموال و نقود و خورده آن چيزى را كه در زير دستهاى تصرّف تو بود از بيت المال پس روانه كن و بفرست بسوى من حساب دخل و خرج تو را و بدان كه بتحقيق حساب خواستن خدا بزرگتر است از حساب خواستن مردمان

( . شرح نهج البلاغه لاهیجی، ص 263)

شرح ابن ابی الحدید

40 و من كتاب له ع إلى بعض عماله

أَمَّا بَعْدُ فَقَدْ بَلَغَنِي عَنْكَ أَمْرٌ- إِنْ كُنْتَ فَعَلْتَهُ فَقَدْ أَسْخَطْتَ رَبَّكَ- وَ عَصَيْتَ إِمَامَكَ وَ أَخْزَيْتَ أَمَانَتَكَ- بَلَغَنِي أَنَّكَ جَرَّدْتَ الْأَرْضَ فَأَخَذْتَ مَا تَحْتَ قَدَمَيْكَ- وَ أَكَلْتَ مَا تَحْتَ يَدَيْكَ فَارْفَعْ إِلَيَّ حِسَابَكَ- وَ اعْلَمْ أَنَّ حِسَابَ اللَّهِ أَعْظَمُ مِنْ حِسَابِ النَّاسِ وَ السَّلَامُ أخزيت أمانتك أذللتها و أهنتها- و جردت الأرض قشرتها- و المعنى أنه نسبه إلى الخيانة في المال- و إلى إخراب الضياع- و في حكمة أبرويز أنه قال لخازن بيت المال- إني لا أحتملك على خيانة درهم- و لا أحمدك على حفظ عشرة آلاف ألف درهم- لأنك إنما تحقن بذلك دمك و تعمر به أمانتك- و إنك إن خنت قليلا خنت كثيرا- فاحترس من خصلتين- من النقصان فيما تأخذ و من الزيادة فيما تعطي- و اعلم أني لم أجعلك على ذخائر الملك- و عمارة المملكة و العدة على العدو- إلا و أنت أمين عندي من الموضع الذي هي فيه- و من خواتمها التي هي عليها- فحقق ظني في اختياري إياك أحقق ظنك في رجائك لي- و لا تتعوض بخير شرا و لا برفعة ضعة- و لا بسلامة ندامة و لا بأمانة خيانة- .

و في الحديث المرفوع من ولي لنا عملا فليتزوج- و ليتخذ مسكنا و مركبا و خادما- فمن اتخذ سوى ذلك جاء يوم القيامة عادلا غالا سارقا

و قال عمر في وصيته لابن مسعود- إياك و الهدية و ليست بحرام- و لكني أخاف عليك الدالة- . و أهدى رجل لعمر فخذ جزور فقبله- ثم ارتفع إليه بعد أيام مع خصم له- فجعل في أثناء الكلام يقول- يا أمير المؤمنين افصل القضاء بيني و بينه- كما يفصل فخذ الجزور- فقضى عمر عليه ثم قام فخطب الناس- و حرم الهدايا على الولاة و القضاة- . و أهدى إنسان إلى المغيرة سراجا من شبه- و أهدى آخر إليه بغلا- ثم اتفقت لهما خصومة في أمر فترافعا إليه- فجعل صاحب السراج يقول- إن أمري أضوأ من السراج- فلما أكثر قال المغيرة ويحك- إن البغل يرمح السراج فيكسره- . و مر عمر ببناء يبنى بآجر و جص لبعض عماله- فقال أبت الدراهم إلا أن تخرج أعناقها- و روي هذا الكلام عن علي ع- و كان عمر يقول على كل عامل أمينان الماء و الطين- . و لما قدم أبو هريرة من البحرين قال له عمر- يا عدو الله و عدو كتابه- أ سرقت مال الله تعالى- قال أبو هريرة لست بعدو الله و لا عدو كتابه- و لكني عدو من عاداهما و لم أسرق مال الله- فضربه بجريدة على رأسه ثم ثناه بالدرة- و أغرمه عشرة آلاف درهم- ثم أحضره فقال يا أبا هريرة- من أين لك عشرة آلاف درهم- قال خيلي تناسلت و عطائي تلاحق و سهامي تتابعت- قال عمر كلا و الله ثم تركه أياما- ثم قال له أ لا تعمل قال لا- قال قد عمل من هو خير منك يا أبا هريرة- قال من هو قال يوسف الصديق- فقال أبو هريرة إن يوسف عمل لمن لم يضرب رأسه و ظهره- و لا شتم عرضه و لا نزع ماله- لا و الله لا أعمل لك أبدا- . و كان زياد إذا ولى رجلا قال له- خذ عهدك و سر إلى عملك- و اعلم أنك محاسب رأس سنتك- و أنك ستصير إلى أربع خصال فاختر لنفسك- إنا إن وجدناك أمينا ضعيفا استبدلنا بك لضعفك- و سلمتك من معرتنا أمانتك- و إن وجدناك خائنا قويا استعنا بقوتك- و أحسنا أدبك على خيانتك و أوجعنا ظهرك- و أثقلنا غرمك- و إن جمعت علينا الجرمين جمعنا عليك المضرتين- و إن وجدناك أمينا قويا زدنا رزقك- و رفعنا ذكرك و كثرنا مالك- و أوطأنا الرجال عقبك- . و وصف أعرابي عاملا خائنا فقال- الناس يأكلون أماناتهم لقما- و هو يحسوها حسوا- . قال أنس بن أبي إياس الدؤلي لحارثة بن بدر الغداني- و قد ولي سرق- و يقال إنها لأبي الأسود-

  • أ حار بن بدر قد وليت ولايةفكن جرذا فيها تخون و تسرق
  • و لا تحقرن يا حار شيئا أصبتهفحظك من ملك العراقين سرق
  • و باه تميما بالغنى إن للغنيلسانا به المرء الهيوبة ينطق
  • فإن جميع الناس إما مكذبيقول بما تهوى و إما مصدق
  • يقولون أقوالا و لا يتبعونهاو إن قيل هاتوا حققوا لم يحققوا

- . فيقال إنها بلغت حارثة بن بدر فقال- أصاب الله به الرشاد- فلم يعد بإشارته ما في نفسي

( . شرح نهج البلاغه ابن ابی الحدید، ج16،ص 164-166)

شرح نهج البلاغه منظوم

(40) و من كتاب لّه عليه السّلام (إلى بعض عمّاله:)

أمّا بعد، فقد بلغنى عنك أمر إن كنت فعلته فقد أسخطت ربّك، و عصيت إمامك، و أخزيت أمانتك.

بلغنى أنّك جرّدت الأرض فأخذت ما تحت قدميك، و أكلت ما تحت يديك، فارفع إلىّ حسابك، و اعلم أنّ حساب اللَّه أعظم من حساب النّاس، و السّلام.

ترجمه

از نامه هاى آن حضرت عليه السّلام است كه ببرخى از كاركنانش نگاشته اند، (لكن ارباب سير و تواريخ ننگاشته اند كه آن به چه شخص، و در چه شهر نوشته شده است).

پس از ستايش خداوند عالم، و پيغمبر خاتم، مرا از تو خبرى رسيده است كه اگر (آن خبر درست باشد، و آن كاريكه گفته اند) تو بجاى آورده باشى، البتّه پروردگارت را خشمگين ساخته و پيشوايت را نافرمانى كرده، امانتت را خوار پنداشته (و آن خبر اين است كه) بمن رسيده كه تو زمين را (كه ديگران رنجها كشيده، و درختان ميوه دارى در آن بوجود آورده اند، تو اشجارش را كنده، و بستانش را) برهنه ساخته، و آنچه در زير دو پاى، و در دو دستت بوده گرفته و خورده (منكه تو را بكار گمارده ام، هنگامى كه اين داستان را از سوى تو شنيدم، از بيم كيفر يزدان بر خويش لرزيدم، لذا برسيدن اين نامه فورى دخل و خرج خود را رسيدگى كرده صورت) حساب خود را براى من بفرست، و بدانكه حساب كشيدن خداى از حساب كشيدن مردم (بسى دقيق تر و سخت تر و) بزرگتر است.

نظم

  • الا اى آنكه بر برخى ز امّتز نزد من تو را باشد حكومت
  • مرا آگه كننده آگهى دادز كار زشت تو حرفى فرستاد
  • كه گر آن كار زشتت بد محقّقبرونى پاك از رسم و ره حق
  • بتو پروردگارت خشمناك استامامت را ز دستت قلب چاك است
  • به چشمت حق سبك افتاد و اندكامانت را گرفتى خوار و كوچك
  • دلم آن دم ز دستت سخت آشفتكه مخبر با من از كارت چنين گفت
  • كه اشجار زمينى را بريدىبخانه ميوه و زرعش كشيدى
  • نهالش را همه كندىّ و بردىهمه محصول آن با جور خوردى
  • گر اين مطلب كه گفتندم چنين استبناى كار تو با مردم اين است
  • حكومت بر چو تو مردى نشايدكه كارى جز خيانت زو نيايد
  • بدين خو بر سرير حكمرانىكهن گرگى تو با رخت شبانى
  • لباس امر ما از جسم بر كنرسان صورت حسابت زود بر من
  • چو از دنيا سوى عقبا كشى رختحساب حق بدان باشد بسى سخت
  • بچنگ از ديگرانت گر كه مال استبه پشتت بارى از وزر و وبال است
  • بدقّت مى رسد در روز محشرخدا و بدهدت پاداش و كيفر

( . شرح نهج البلاغه منظوم، ج7، ص 263و264)

منبع:پژوهه تبلیغ

این موضوعات را نیز بررسی کنید:

جدیدترین ها در این موضوع

No image

چگونه در مهمانی‌ها رفتار کنیم؟

رعایت آداب مهمانی می‌تواند روابط برادرانه میان مۆمنان را مستحکم‌تر ساخته و در رشد تعالی اجتماع تأثیر بسزایی داشته باشد.
No image

نقش ابراز علاقه و معاشرت درست در اسلام

نسان علاقه دارد كه مورد علاقه و محبت دیگران باشد. اگر آن‏ دوستداران، محبت‏خود را آشكار كنند، محبوب هم به محبان‏ علاقه‏ مند مى‏ شود و این محبت دو جانبه، زندگیها را از صفا و صمیمیت‏ بیشترى برخوردار مى‏سازد. ما اگر بدانیم كه خدا دوستمان دارد، ما هم‏خدا را بیشتر دوست‏خواهیم داشت. اگر بدانیم و بفهمیم كه رسول‏ خدا(ص) و اهل بیت(ع) به ما شیعیان عنایت و محبت دارند و این ‏علاقه را بارها نشان داده و اظهار كرده‏اند، محبت عترت در دل ما بیشترخواهد شد.
No image

اخلاق معاشرت اجتماعی، نمونه ای از سبک زندگی اسلامی

نمونه های بسیاری از سیره ی ائمه ی معصوم علیهم السلام درباره ی تشویق و تحریض مؤمنان به دوستی و برادری با هم، ایجاد پیوند برادری و دوستی بین آنها، اصلاح اختلافات و رفع کدورت ها گزارش شده است.
No image

اخلاق معاشرت و ارتباط با خویشاوندان در اسلام

سنّتِ «صله رحم»، از نیکوترین برنامه های دینی در حیطه معاشرت است. گرچه شکل نوین زندگی و مشغله های زندگیهای امروزی، گاهی فرصت این برنامه را از انسانها گرفته است، ولی حفظ ارزشهای دینی و سنّتهای سودمند و ریشه دار دینی، از عوامل تحکیم رابطه ها در خانواده ها است. بویژه در مناسبتهای ملّی، در اعیاد و وفیات و آغاز سال جدید، فرصت طبیعی و مناسبی برای عمل به این «سنّت دینی» است.
No image

تحلیل یافته‌های الگوی دینی رفتارها در خانواده و نقش رسانه ملی

آنچه از امور فطری در بحث تربیت مورد نظر است و مبنای تربیت مطرح می‌شود، امور فطری در زمینه خواست‌ها و گرایش‌هاست. البته باید توجه داشت آن دسته از خواست‌های فطری مبنای تربیت قرار می‌گیرد که ویژه انسان است و امتیاز او بر حیوان به شمار می‌آید، نه آن بخش از خواست‌ها و گرایش‌ها که میان هر دو مشترک است؛ زیرا در این بخش، انسان مانند حیوان برای شکوفاسازی نیازی به تربیت ندارد.

پر بازدیدترین ها

No image

ویژگی های خانواده موفق از نظر اسلام

از دیدگاه اسلام انسانها از لحاظ ویژگیها ، توانایی و استعدادها متفاوت از یکدیگر هستند. بر این اساس در نظر گرفتن این تفاوتها را نیز در تربیت فرزندان در خانواده دارای اهمیت می‌داند. از نمونه احادیثی که ذکر شد و هزاران شواهد معتبر دیگر می‌توان به نقش اهمیت خانواده از دیدگاه اسلام پی برد. اسلام سعادت و شقاوت فرد را تحت تاثیر خانواده چه در دوران قبل از تولد و چه بعد از تولد می‌داند.
No image

تحلیل یافته‌های الگوی دینی رفتارها در خانواده و نقش رسانه ملی

آنچه از امور فطری در بحث تربیت مورد نظر است و مبنای تربیت مطرح می‌شود، امور فطری در زمینه خواست‌ها و گرایش‌هاست. البته باید توجه داشت آن دسته از خواست‌های فطری مبنای تربیت قرار می‌گیرد که ویژه انسان است و امتیاز او بر حیوان به شمار می‌آید، نه آن بخش از خواست‌ها و گرایش‌ها که میان هر دو مشترک است؛ زیرا در این بخش، انسان مانند حیوان برای شکوفاسازی نیازی به تربیت ندارد.
No image

سبک زندگی در خانواده اسلامی

مفهوم «سبک زندگي» از جمله مفاهيم علوم اجتماعي و علم جامعه شناسي و مردم شناسي است که اخيراً و در دهه اخير بسيار مورد توجه عالمان علوم اجتماعي و مديران فرهنگي قرار گرفته است؛ سبک زندگي معنايي است که از به هم تنيدگي و پيوند و نظام وارگي و شبکه اي بودن عوامل متعددي که در شيوه هاي زندگي يا اقليم هاي زيستن انسان تأثير مي گذارند، به وجود آمده است.
No image

راهنمای خانواده در پیشگیری از انحرافات (4)

والدین و تمام اعضای خانواده می­بایست در همه­ی شئون زندگی خانوادگی، بویژه در رفتار با زنان و دختران از آن بزرگان و پیشوایان دینی پیروی کرده تا خانواده­ای رشد یافته و بالنده، و زنان و دخترانی با­کرامت و پای­بند به عفاف و حجاب و بدورازهرگونه انحراف و آسیب داشته باشیم.
No image

بنياد هاي خانواده در مكتب اسلام. ازدواج و تحكيم خانواده. سبک زندگی

خانواده به عنوان اصلي ترين نهاد اجتماعي و زيربناي جوامع و منشأ فرهنگ ها و تمدن ها در تاريخ بشر بوده. اين کوچکترين نهاد، محبوب ترين نهاد در نزد خداست .
Powered by TayaCMS