26 اردیبهشت 1396, 22:45
پيامبر گرامی اسلام (ص) میفرمايند: «پروردگارا نعمت سرزندگی و كوشايی را به ما ارزانیدار و از سستی و تنبلی و ناتوانی و بهانه آوری و زيان و دل مردگی و ملال محفوظمان بدار.» (بحار الانوار، مجلسی، محمد تقی، ج۹۱، ص۱۲۵) تنبلی و كسالت آفتی است كه دامنگير اكثر افراد، چه پير و چه جوان شده است. تنبلی سرآغاز تمامی محروميتها است. شخص تنبل از آنجا كه حال و حوصله انجام كاری ندارد خموده و ناتوان كناری مینشيند و منتظر گذران شب و روز است. روزش را بیحاصل شب میكند و شبش را بیثمر روز. خمودگی و رخوت درونیاش توان انجام امور را از او میگيرد. نتيجه اين ناتوانی و بیحوصلگی آن است كه بسياری از موقعيتها و شرايط خوب زندگی را از دست میدهد. او نه تنها در كسب و كار توفيق نمی يابد بلكه موقعيتها و شرايط مطلوب اجتماعی را نيز از دست میدهد و در دام انواع محروميتها خواهد افتاد. از اينروست كه اميرالمؤمنين علی (ع) تنبلی و ناتوانی را همراه هم دانسته و حاصل آن را فقر و نداری معرفی می كنند. شخص تنبل نه تنها دنيای خود را نابود میكند بلكه آخرتش را نيز تباه كرده چرا كه آنكه دنيا را به بیحاصلی و بیثمری گذرانده اندوخته ای برای آخرتش ندارند. امام باقر (ع) تنبلی را تباهكننده دين و دنيا میخوانند و میفرمايند: «تنبلی به دين و دنيا زيان میزند.» در ادامه به ذكر بخشی از آنچه با بهره گيری از كلام معصومين (ع) برای حل اين آفت است میپردازيم.
از آنجا كه تنبلی و رخوت امری ناپسند است و آثار مخرب بسياری دارد بزرگان دين، علاوه بر آنكه برای دوری از اين معضل تلاش مینمودند دست نياز به سوی بارگاه الهی بالا میبردند تا آنان را ياری نموده و از تنبلی رهايی بخشد و توانی به ايشان ارزانی دارد تا همواره سرزنده و كوشا باشند. پيامبر اكرم (ص) اينگونه با خدای خويش مناجات مینمودند كه: «(بحار الانوار، مجلسی، محمد تقی، ج۹۱، ص۱۲۵) نعمت سرزندگی و كوشايی را به ما ارزانیدار و از سستی و تنبلی و ناتوانی و بهانه آوری و زيان و دل مردگی و ملال محفوظمان بدار.»
اراده انسان مانند موتوری است كه باعث حركت و پيشبرد فرد میشود. شخصی كه عزمی راسخ و اراده ای فولادين دارد همواره در انجام كارهايش موفق خواهد بود. چنين فردی هيچگاه مغلوب نمی شود و هرگز از انجام اعمالش باز نمی ايستد. انسان بااراده به آسانی بر همه چيز فائق آمده و هيچگاه شكست نمی خورد. انسان پر توان و با اراده به جنگ با بیحوصلگی اش میرود و با بهره گيری از توان و عزم راسخش بر بی حوصلگی و تنبلی اش چيره میشود. در روايتی؛ اميرالمؤمنين علی (ع) به توجه دادن به اين عنصر مهم پرداختهاند و میفرمايند: «با عزم و اراده به جنگ سستی برويد».
هنگامی كه سستی و رخوت به سراغ آدمی میآيد؛ انسان از انجام عملی كه بدان مشغول بوده بازمی ايستد. در اين حال فرد حوصله انجام هيچ كاری ندارد و كارهايش را رها می كند. آنچه به تجربه همه ما آن را درك نموديم آن است كه معمولاً در اين حالت بیحوصلگی بر شخص غلبه يافته و او را به سكون میكشاند اما اگر در اين حال فرد به عمل خود ادامه دهد و به حال درونیاش بها ندهد و تسليم آن نگردد پس از مدت كوتاهی اين حس در او از بين میرود. اين مهم چيزی است که حضرت علی (ع) بدان توجه دادهاند چنانچه میفرمايند: «عليك بِإِدْمانِ الْعملِ فِي النّشاطِ و الْكسل. در حال نشاط و تنبلی بر عمل مداومت كن». (غرر الحكم و درر الكلم، تميمی آمدی، عبدالواحد بن محمد، ص ۴۴۴ ح ۵۷۰۵)
در برخی موارد؛ به تأخير انداختن امور سبب میشود تا شخص در انجام كارها توفيق نيابد و اين تأخير، شور و اشتياق انجام عمل را از او میگيرد. در اين حال شخص توان انجام كار را از دست میدهد و سستی دامان او را میگيرد. برحذر داشتن از تأخير در انجام امور، امری سفارش شده از سوی معصومين (ع) است. امام علی (ع) در اين خصوص میفرمايند:«تاْخِير الْعملِ عنْوان الْكسل؛. (غرر الحكم و درر الكلم، تميمی آمدی، عبدالواحد بن محمد، ص ۳۱۶ ح ۴۰۷۴)
کتابخانه هادی
پژوهه تبلیغ
ارتباطات دینی
اطلاع رسانی
فرهیختگان