مروری بر کارکردهای نمایشگاه کتاب لندن / هم‌اندیشی به جای عرضه کتاب

خبرگزاری مهر - گروه فرهنگ و ادب: سی و هشتمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب لندن از ‪ ۱۴‬تا ‪ ۱۶‬آوریل امسال در مجموعه نمایشگاهی ارلز کورت و با شرکت حدود ‪۲۳‬ هزار موسسه دولتی و خصوصی از ‪ ۵۷‬کشور جهان برگزار شد. آنچه می خوانید برگرفته از گزارش علی محمد حلمی رایزن فرهنگی ایران در لندن است.
نمایشگاه کتاب لندن که از بزرگترین رویدادهای فرهنگی بین‌المللی به شمار می رود، محلی برای عرضه مستقیم کتاب به مشتریان نبوده و به جای آن به جنبه‌های اقتصادی، تبادل حق مالکیت مادی و معنوی، ارتباط ناشران و مولفان و جنبه‌های کارگاهی، آموزشی و فناوری صنعت نشر توجه دارد.
در نمایشگاه کتاب لندن برخلاف تصور عمومی که از یک نمایشگاه سنتی کتاب وجود دارد، هیچ اثری از ازدحام مشتریان معمولی برای خرید مستقیم کالاهای فرهنگی از قبیل کتاب مشاهده نمی‌شود.
در عوض ناشران، نویسندگان، مترجمان، چاپخانه داران، مباشران چاپ کتاب و دیگر دست اندرکاران نشر الکترونیک، دیجیتال و سنتی به صورتی فشرده و نفس گیر در حال مذاکره، عقد قرارداد و شرکت در کارگاه‌های تخصصی، جلسات توجیهی، میزگردها و هم اندیشی‌های کوچک مشاهده می‌شوند.
گستره شرکت‌کنندگان در این نمایشگاه عبارت است از نویسندگان، ناشران، کتاب فروشان، توزیع‌کنندگان کلان و خرد داخلی و بین‌المللی، انجمن‌های تجارت کتاب، کتابخانه‌های خصوصی و دولتی و مراکز آموزشی.
همچنین نمایندگان رسانه‌های الکترونیکی، تولیدکنندگان رسانه‌های تصویری، مراکز اطلاع رسانی بهداشتی، مراکز تولید و توزیع عکس، مشاغل مرتبط با اطلاع رسانی حرفه‌ای، آژانس‌های ادبی، چاپخانه‌ها و تامین کننده مواد اولیه آنها، مراکز تبلیغ کالاهای فرهنگی و انجمن‌های دانش آموزی در این مناسبت شرکت می‌کنند.
موضوع امسال نمایشگاه کتاب لندن تمرکز بر بازار کتاب جهان عرب بود و طی سه روز، سخنرانی ها، نمایشگاه‌های ویژه، کارگاه‌های آموزشی و همایشهای تخصصی متنوعی در پیرامون این موضوع برگزار شد.
برخی موضوعاتی که در زمینه نگارش و صنعت نشر کتاب در جهان عرب در نمایشگاه کتاب لندن ارائه شد از این قرارند: ترجمه‌های ادبیات معاصر عرب، داستان، خاطرات و شعر، نمایشگاه تخصصی کتاب به زبان عربی در کالج سلطنتی هنر، فستیوال ادبیات عرب توسط انجمن بین‌المللی قلم، آشنایی با سه نویسنده جوان عرب، جایزه بین‌المللی ناشر جوان سال به کشورهای مصر، لبنان، عربستان سعودی، امارات متحده عربی و یمن.
در بخشی از دیدار با نویسندگان برجسته جهان در نمایشگاه بین‌المللی کتاب لندن این نویسندگان به ارائه تازه‌ترین آثار خود و دیدار با ناشران و مترجمان پرداختند: سباستیان فالکز داستان نویس انگلیسی، علا اسوانی روزنامه نگار و داستان نویس مصری و فرانچسکا سایمون نویسنده آمریکایی.
نمایشگاه بین‌المللی کتاب لندن از نظر کمیت و کیفیت حضور دست اندرکاران بخش‌های صنایع نشر، دومین رویداد مهم انتشاراتی در عرصه مبادلات و تجارت کتاب و نشر جهان پس از نمایشگاه فرانکفورت محسوب می‌شود.
نمایشگاه کتاب لندن اگرچه حدود چهار دهه قبل در ابعادی بسیار کوچکتر از نمایشگاه‌هایی مانند فرانکفورت کار خود را آغاز کرد ولی به مرور توانست در عرصه فناوری صنعت نشر، آموزش تازه‌ترین روش‌های جهانی انتشارات و بازار انتقال حق ترجمه و بازنشر آثار توسط ناشران به همکاران خارجی خود به جایگاه خاصی دست یابد.
با این وجود، به نظر می‌رسد ناشران ایرانی با دور ماندن از بازار جهانی نشر چه به عنوان صاحبان آثار متعدد درخور نشر در عرصه جهانی و چه به عنوان میزبان چاپ آثار ناشران خارجی در ایران و همچنین به علت عدم پذیرش قانون حمایت از حقوق مولف و ناشر (کپی رایت) در سطح گسترده‌ای از مزایای بالقوه شرکت در این نمایشگاه به دور مانده اند.
از نکات قابل توجه در نمایشگاه امسال، غیبت ناشران خصوصی ایرانی در مقایسه با سال قبل بود. بر اساس اعلام مسئولان برگزاری این نمایشگاه برخلاف سال گذشته، امسال هیچ ناشر خصوصی از ایران برای حضور در این رویداد بزرگ فرهنگی بین‌المللی ثبت نام نکرد.