26 اردیبهشت 1396, 22:47
دستیابی به زندگی شاد از آرزوها و آمال هر انسان در زندگی خود است. انسانها همواره همه تلاشهای مادی خود را به کار میبندند که به این حالت دست پیدا کنند. دریغ از اینکه در کنار تلاش مادی شبانه روزی اصول بسیار مهم دیگری وجود دارد که تا انسان آنها را در زندگی خود پیاده نکند به این مهم دست نمییابد. روایات اهل بیت انسانها را در رسیدن به این مسیر یاری کرده و رهنمونهایی را برای همه آدمیان بیان فرموده اند. لذا در این مجال بر آن آمده ایم که سفارشات و توانمندیهایی که در مسیر رسیدن به این هدف را بیان کرده اند را تبیین نماییم.۱ـ از توانمندیهای انسان که ثمره رشد آن در زندگی انسانها دستیابی به زندگی شاد همراه با آرامش میباشد قناعت است. هنگامیکه فرد به آنچه در زندگی در اختیار دارد، بسنده کرده و زندگی خود را با توجه به امکانات موجود سامان دهد، سختیهای بسیاری را از سر میگذراند و از فعالیتهای طاقت فرسا، نگرانی از کمبودها، اظهار نیاز به دیگران و... آزاد میشود؛ از این رو امام علی (ع) راحتی و آرامش را نتیجه قناعت به شمار آوردهاند و میفرماید: «ثَمرهُ القَناعهُ الراحَة» (شرح ابن ابی الحدید بر نهج البلاغه،ج ۲۰، ص ۲۹۶) ترجمه: آرامش نتیجه قناعت است. اکتفا کردن انسانها به امکانات موجود بسیاری از نگرانیها را از آدمی دور میسازد. پیامبر اکرم (ص) قناعت را عین راحتی دانسته و فرمودهاند: «الْقَنَاعَهُ رَاحَة» (مجلسى، محمد باقر ج ۷۴، ص ۱۸۳). قناعت راحتی است.۲ـ در روایات و همچنین در متون روانشناسی خُلق نیکو از توانمندیهایی است که آن را عامل طهارت زندگی و نشاط آن برای انسانها ذکر کردهاند. چنان که امام صادق(ع) میفرماید:«لَا عَیْشَ اَهْنَاُ مِنْ حُسْنِ الْخُلُق»(همان، ج ۷۵، ص ۳۴۸). هیچ زندگانی گواراتر از زندگانی آمیخته با حُسن خلق نیست. خُلق نیکو برای انسان زندگی سعادتمندانهای قرین آرامش را تأمین میکند. رسول خدا در این زمینه میفرماید: «لَوْ یَعْلَمُ الْعَبْدُ مَا فِی حُسْنِ الْخُلُقِ لَعَلِمَ اَنَهُ مُحْتَاجٌ اَنْ یَكُونَ لَهُ خُلُقٌ حَسَنٌ»(همان، ج ۱۰، ص ۳۶۹). اگر انسان به پیامدهای خوش اخلاقی آگاه باشد، به خُلق خوش احساس نیاز میکند.۲ـ یکی دیگر از عوامل رسیدن به آرامش و و رهایی از اضطراب حُسن ظن در زندگی انسانها است. ایجاد سوء ظن در زندگی انسانها عامل اضطراب است. پیدایش این حالات باعث میشود تعادل روحی شخص از بین رفته و فرد دچار تنش میشود. او حرکات و رفتارهای دیگران را زیر نظر میگیرد تا با گمان بد خود آنها را تفسیر کند. به دلیل اضطراب حاصل از بدگمانی، شخص در مقابله با حوادث، ضعیف و ناتوان میشود و آرامش خود را از دست میدهد. از آنجا که بدگمان، گفتار و کردار دیگران را با اهداف و اغراض زشت آلوده میبیند و نمیتواند آنان را خالی از غرضورزی تصور کند، همواره در رنج و عذاب روحی به سر میبرد و از این طریق شخصیت و زندگی او دچار اختلال میشود. شخص بدگمان افکار تنشزا را در روان خود انبار میکند و در نتیجه این ذخیره سازی زندگی مملو از تنش و ناآرامی برای خود رقم میزند. امام علی (ع) میفرماید: «مَنْ لَمْ یُحْسِنْ ظَنَهُ اسْتَوْحَشَ مِنْ كُلِ اَحَدٍ». (شرح آقا جمال خوانسارى، ج ۵، ص ۴۴۲) کسی که گمانش نیکو نباشد و به دیگران بدگمان باشد، از هر کس وحشت میکند. امام صادق(ع) از قول پیامبر (ص) میفرماید: «اَحْسِنُوا ظُنُونَكُمْ بِإِخْوَانِكُمْ تَغْتَنِمُوا بِهَا صَفَاءَ الْقَلْبِ وَ نَمَاءَ الطَبْعِ».نورى، حسین، ج ۹، ص ۱۴۵. به برادران خویش گمان نیک ببرید تا به این وسیله غنیمت ببرید صفای قلب و پاکی باطن را برای خویش. بر همین معنا،در نامه امام علی (ع) به مالک اشتر نیز تأکید شده است: «حُسْنُ الظَنِ بِرَعِیَتِكَ فَإِنَ حُسْنَ الظَنِ یَقْطَعُ عَنْكَ نَصَبا طَوِیلًا».(نهج البلاغه، نامه ۵۳). پس رفتار تو چنان باید، كه خوش گمانى رعیت برایت فراهم آید، كه این رنج دراز را از تو مىزداید.۳ـ از جمله شاخصهای مهم و توانمندیهای انسان که نتیجه رشد آن رسیدن به آرامش میباشد، صبر و شکیبایی در زندگی و پایداری در برابر مشکلات است. به طوری که در برابر آنها سست نشوند و از هم نپاشند و دچار یأس نگردند. خداوند بزرگ در بسیاری از آیات قرآن کریم ما را به صبر و شکیبایی سفارش فرموده است، از جمله در آیات زیر:(یا اَیُهَا الَذینَ آمَنُوا اسْتَعینُوا بِالصَبْرِ وَ الصَلاهِ إِنَ اللَهَ مَعَ الصَابِرینَ.) بقره/ ۱۵۳: اى كسانى كه ایمان آوردهاید، از شكیبایى و نماز یارى جویید؛ زیرا خدا با شكیبایان است. یا اینکه در آیهای دیگر آمده است:(لَتُبْلَوُنَ فی اَمْوالِكُمْ وَ اَنْفُسِكُمْ وَ لَتَسْمَعُنَ مِنَ الَذینَ اُوتُوا الْكِتابَ مِنْ قَبْلِكُمْ وَ مِنَ الَذینَ اَشْرَكُوا اَذىً كَثیرا وَ إِنْ تَصبِرُوا وَ تَتَقُوا فَإِنَ ذلِكَ مِنْ عَزْمِ الْاُمُورِ.) آل عمران/ ۱۸۶. قطعاً در مالها و جانهایتان آزموده خواهید شد، و از كسانى كه پیش از شما به آنان كتاب داده شده و [نیز] از كسانى كه به شِرك گراییدهاند، [سخنان دل] آزار بسیارى خواهید شنید، و[لى] اگر صبر كنید و پرهیزگارى نمایید، این [ایستادگى] حاكى از عزم استوار [شما] در كارهاست. همچنین پیامبر اکرم (ص) همواره به یارانش میآموخت که بیماریها یا صدماتی که به آنان میرسد، در واقع آزمایش الهی است تا از این رهگذر بر درجات آنها بیفزاید و گناهانشان را بزداید و برایشان ثواب بنویسد. این آموزه نبوی، عادت صبر و پایداری در برابر سختیهای زندگی و تحمل مصایب آن را، با آرامش و رضایت خاطر و روحیه تسلیم در برابر قضای الهی در آنان تقویت میکرد.
کتابخانه هادی
پژوهه تبلیغ
ارتباطات دینی
اطلاع رسانی
فرهیختگان