دانشنامه پژوهه بزرگترین بانک مقالات علوم انسانی و اسلامی

تنبلی, دلتنگی, طلبِ دست نیافتنی ها در آیات و روایات اسلامی

در متن ذیل تعدادی از روایاتی که از معصومین علیهم السلام در مورد تنبلی, دلتنگی, طلبِ دست نیافتنی ها بیان شده است آورده شده.
No image
تنبلی, دلتنگی, طلبِ دست نیافتنی ها در آیات و روایات اسلامی

آیات

كافی

بَابُ كَرَاهِیَةِ الْكَسَلِ

1- عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ الْأَشْعَرِیِّ عَنِ ابْنِ الْقَدَّاحِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ عَدُوُّ الْعَمَلِ الْكَسَلُ [1]

امام صادق علیه السلام: تنبلی دشمن عمل است.

2- سَهْلُ بْنُ زِیَادٍ عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ سَعْدِ بْنِ أَبِی خَلَفٍ عَنْ أَبِی الْحَسَنِ مُوسَى ع قَالَ قَالَ أَبِی ع لِبَعْضِ وُلْدِهِ إِیَّاكَ وَ الْكَسَلَ وَ الضَّجَرَ فَإِنَّهُمَا یَمْنَعَانِكَ مِنْ حَظِّكَ مِنَ الدُّنْیَا وَ الْآخِرَةِ [2]

امام صادق علیه السلام به بعضی از فرزندانش فرمود: از تنبلی و دلتنگی بپرهیز که این دو مانع بهره دنیا و آخرت تو می شوند.

3- عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ عُمَرَ بْنِ أُذَیْنَةَ عَنْ زُرَارَةَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ مَنْ كَسِلَ عَنْ طَهُورِهِ وَ صَلَاتِهِ فَلَیْسَ فِیهِ خَیْرٌ لِأَمْرِ آخِرَتِهِ وَ مَنْ كَسِلَ عَمَّا یُصْلِحُ بِهِ أَمْرَ مَعِیشَتِهِ فَلَیْسَ فِیهِ خَیْرٌ لِأَمْرِ دُنْیَاهُ [3]

امام صادق ع : هر كس در باره پاكى و نماز خود تنبل باشد، در او خیرى (و امیدى) براى كار آخرتش وجود ندارد. و هر كس در كار معیشت خود تنبل باشد، در او خیرى براى كار دنیایش وجود ندارد.

4- مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَى عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَیْنِ عَنْ صَفْوَانَ عَنِ الْعَلَاءِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ ع قَالَ إِنِّی لَأُبْغِضُ الرَّجُلَ أَوْ أُبْغِضُ لِلرَّجُلِ أَنْ یَكُونَ كَسْلَاناً [كَسْلَانَ] عَنْ أَمْرِ دُنْیَاهُ وَ مَنْ كَسِلَ عَنْ أَمْرِ دُنْیَاهُ فَهُوَ عَنْ أَمْرِ آخِرَتِهِ أَكْسَلُ [4]

امام باقر ع فرمود: از مردى كه در كار دنیاى خود تنبل باشد خشمگینم . آن كس كه در كار دنیاى خویش تنبل باشد، در كار آخرتش تنبلتر خواهد بود.

5- عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ ابْنِ فَضَّالٍ عَنْ سَمَاعَةَ بْنِ مِهْرَانَ عَنْ أَبِی الْحَسَنِ مُوسَى ع قَالَ إِیَّاكَ وَ الْكَسَلَ وَ الضَّجَرَ فَإِنَّكَ إِنْ كَسِلْتَ لَمْ تَعْمَلْ وَ إِنْ ضَجِرْتَ لَمْ تُعْطِ الْحَقَّ [5]

امام كاظم علیه السلام : از تنبلى و بى حوصلگى پرهیز كن؛ چون اگر تنبلى ورزى كار نكنى و اگر بى حوصله باشى، حقّى را نپردازى.

6- أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِنَا عَنْ صَالِحِ بْنِ عُمَرَ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ لَا تَسْتَعِنْ بِكَسْلَانَ وَ لَا تَسْتَشِیرَنَّ عَاجِزاً [6]

امام صادق علیه السلام : از آدم تنبل كمك مگیر و با ناتوان مشورت مكن.

7- أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنِ الْهَیْثَمِ النَّهْدِیِّ عَنْ عَبْدِ الْعَزِیزِ بْنِ عَمْرٍو الْوَاسِطِیِّ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ عُمَرَ الْحَلَبِیِّ عَنْ زَیْدٍ الْقَتَّاتِ عَنْ أَبَانِ بْنِ تَغْلِبَ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع یَقُولُ تَجَنَّبُوا الْمُنَى فَإِنَّهَا تُذْهِبُ بَهْجَةَ مَا خُوِّلْتُمْ وَ تَسْتَصْغِرُونَ بِهَا مَوَاهِبَ اللَّهِ تَعَالَى عِنْدَكُمْ و تُعْقِبُكُمُ الْحَسَرَاتُ فِیمَا وَهَّمْتُمْ بِهِ أَنْفُسَكُمْ [7]

امام صادق علیه السلام فرمود: از آرزوها بپرهیزید که شادی نعمتهایی را که داده شده اید از بین می برد و به خاطر آن آرزوها موهبتهای خداوند به خودتان را کوچک می شمارید و با خیالپردازی درباره آرزوها حسرتها, در پی شما می آیند.

8- عَلِیُّ بْنُ مُحَمَّدٍ رَفَعَهُ قَالَ قَالَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ ع إِنَّ الْأَشْیَاءَ لَمَّا ازْدَوَجَتْ ازْدَوَجَ الْكَسَلُ وَ الْعَجْزُ فَنُتِجَا بَیْنَهُمَا الْفَقْرَ [8]

امام على علیه السلام : آنگاه كه اشیاء با یكدیگر جفت شدند، تنبلى و ناتوانى با هم ازدواج كردند و از آنها فقر متولّد شد.

9- عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ هَارُونَ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ مَسْعَدَةَ بْنِ صَدَقَةَ قَالَ كَتَبَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع إِلَى رَجُلٍ مِنْ أَصْحَابِهِ ... وَ لَا تَكْسَلْ عَنْ مَعِیشَتِكَ فَتَكُونَ كَلًّا عَلَى غَیْرِكَ أَوْ قَالَ عَلَى أَهْلِكَ [9]

امام صادق علیه السلام در نامه ای به یکی از یارانش نوشت: و در امر معیشت خود تنبلی نکن که بارت به دوش دیگران می افتد ( راوی گوید :یا فرمود: بر دوش اهلت ).

بَابُ كَرَاهِیَةِ النَّوْمِ وَ الْفَرَاغِ

10- عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ یُونُسَ بْنِ یَعْقُوبَ عَمَّنْ ذَكَرَهُ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ كَثْرَةُ النَّوْمِ مَذْهَبَةٌ لِلدِّینِ وَ الدُّنْیَا [10]

امام صادق علیه السلام: خواب زیاد, دین و دنیا را می برد.

11- مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ ابْنِ فَضَّالٍ عَمَّنْ ذَكَرَهُ عَنْ بَشِیرٍ الدَّهَّانِ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا الْحَسَنِ مُوسَى ع یَقُولُ إِنَّ اللَّهَ جَلَّ وَ عَزَّ یُبْغِضُ الْعَبْدَ النَّوَّامَ الْفَارِغَ [11]

امام موسی بن جعفر علیهما السلام فرمود: خدای بلند مرتبه از بنده بیکار و پرخواب بدش می آید.

12- عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ أَبِیهِ عَنِ ابْنِ سِنَانٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ مُسْكَانَ وَ صَالِحٍ النِّیلِیِّ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ یُبْغِضُ كَثْرَةَ النَّوْمِ وَ كَثْرَةَ الْفَرَاغِ [12]

امام صادق علیه السلام فرمود: خداوند از خواب زیاد و بیکاری زیاد بدش آید.

بَابُ عَمَلِ الرَّجُلِ فِی بَیْتِهِ

13- عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ هِشَامِ بْنِ سَالِمٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ كَانَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَیْهِ یَحْتَطِبُ وَ یَسْتَقِی وَ یَكْنُسُ وَ كَانَتْ فَاطِمَةُ سَلَامُ اللَّهِ عَلَیْهَا تَطْحَنُ وَ تَعْجِنُ وَ تَخْبِزُ [13]

امیر مومنان ـ که درود خدا بر او باد ـ هیزم جمع می کرد و آب می کشید و جارو می زد و حضرت فاطمه ـ که درود خدا بر او باد ـ گندم آرد می کرد و خمیر می ساخت و نان می پخت.

14- أَحْمَدُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ عَنْ عَبْدَلِ بْنِ مَالِكٍ عَنْ هَارُونَ بْنِ الْجَهْمِ عَنِ الْكَاهِلِیِّ عَنْ مُعَاذٍ بَیَّاعِ الْأَكْسِیَةِ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع كَانَ رَسُولُ اللَّهِ ص یَحْلُبُ عَنْزَ أَهْلِهِ [14]

امام صادق علیه السلام فرمود: رسول خدا صلی الله علیه و آله بز خانه اش را می دوشید.

بحار الأنوار

باب الكسل و الضجر و العجز و طلب ما لا یدرك

1- ل، [الخصال] لی، [الأمالی للصدوق] قَالَ الصَّادِقُ ع إِنْ كَانَ الثَّوَابُ مِنَ اللَّهِ فَالْكَسَلُ لِمَا ذَا [15]

امام صادق علیه السلام فرمود: اگر ثواب از جانب خدای متعال است پس تنبلی برای چه؟!

2- لی، [الأمالی للصدوق] عَنْ أَبِیهِ عَنْ سَعْدٍ عَنِ ابْنِ هَاشِمٍ عَنِ الدِّهْقَانِ عَنْ دُرُسْتَ عَنِ ابْنِ سِنَانٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ إِیَّاكَ وَ خَصْلَتَیْنِ الضَّجَرَ وَ الْكَسَلَ فَإِنَّكَ إِنْ ضَجِرْتَ لَمْ تَصْبِرْ عَلَى حَقٍّ وَ إِنْ كَسِلْتَ لَمْ تُؤَدِّ حَقّاً [16]

امام صادق علیه السلام : از دو خصلت بپرهیز : بیتابى و تنبلى ؛ زیرا اگر بیتاب و كم حوصله باشى، بر حقّ شكیبایى نكنى و اگر سست و تنبل باشى، حقّى را نپردازى.

3- ل، [الخصال] أَبِی عَنْ سَعْدٍ عَنِ الْأَصْبَهَانِیِّ عَنِ الْمِنْقَرِیِّ عَنْ حَمَّادٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قَالَ لُقْمَانُ لِابْنِهِ لِلْكَسْلَانِ ثَلَاثُ عَلَامَاتٍ یَتَوَانَى حَتَّى یُفَرِّطَ وَ یُفَرِّطُ حَتَّى یُضَیِّعَ وَ یُضَیِّعُ حَتَّى یَأْثَمَ [17]

لقمان علیه السلام ـ خطاب به فرزندش ـ فرمود : تنبل را، سه نشانه است: چندان سستى مى كند كه به تفریط و كُندى مى گراید و چندان كُندى مى ورزد كه [عمل را ]فرو مى گذارد و چندان [در عمل ]فرو گذارى مى كند كه گنهكار مى شود.

4- ل، [الخصال] الْأَرْبَعُمِائَةِ قَالَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ ع إِیَّاكُمْ وَ الْكَسَلَ فَإِنَّهُ مَنْ كَسِلَ لَمْ یُؤَدِّ حَقَّ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ [18]

امیر مومنان علیه السلام فرمود: بپرهیزید از تنبلی! زیرا کسی که تنبلی کند حق خدای بلند مرتبه را ادا نکند.

5- ل، [الخصال] عَنْ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ ع قَالَ الْعَجْزُ مَهَانَةٌ [19]

و فرمود: ناتوانى، خوارى است.

6- ل، [الخصال] عَنِ الْعَطَّارِ عَنْ أَبِیهِ وَ سَعْدٍ مَعاً عَنِ الْبَرْقِیِّ عَنِ ابْنِ أَبِی عُثْمَانَ عَنْ مُوسَى بْنِ بَكْرٍ عَنْ مُوسَى بْنِ جَعْفَرٍ عَنْ أَبِیهِ ع قَالَ قَالَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ ع عَشَرَةٌ یَفْتَنُونَ أَنْفُسَهُمْ إِلَى أَنْ قَالَ وَ الَّذِی یَطْلُبُ مَا لَا یُدْرِكُ [20]

امیر مومنان فرمود: ده كس خود و دیگران را رنج مىدهند:... و كسى كه در جستجوى چیزى است كه به آن نمىرسد.

7- نهج، [نهج البلاغة] قَالَ ع الْعَجْزُ آفَةٌ وَ الصَّبْرُ شَجَاعَةٌ [21]

وَ قَالَ ع مَنْ أَطَاعَ التَّوَانِیَ ضَیَّعَ الْحُقُوقَ وَ مَنْ أَطَاعَ الْوَاشِیَ ضَیَّعَ الصَّدِیقَ [22]

وَ قَالَ ع فِی وَصِیَّتِهِ لِلْحَسَنِ ع وَ إِیَّاكَ وَ الِاتِّكَالَ عَلَى الْمُنَى فَإِنَّهَا بَضَائِعُ النَّوْكَى [23]

و فرمود: ناتوانى آفت است

[و فرمود:] آن كه زمام خود را به دست سستى سپارد، حقوق را خوار دارد

و فرمود: بپرهیز از تكیه كردنت بر آرزوها كه آن كالاى احمقان است.


[1] الكافی ج 5 ص 85

[2] همان

[3] همان

[4] همان

[5] همان

[6] همان

[7] همان

[8] همان, ص86

[9] همان

[10] همان, ص84

[11] همان

[12] همان

[13] همان, ص86

[14] همان

[15] بحارالأنوار ج 70 ص 159

[16] همان

[17] همان

[18] همان

[19] همان

[20] همان

[21] همان, ص160

[22] همان

[23] همان

منبع:پژوهه تبلیغ

این موضوعات را نیز بررسی کنید:

جدیدترین ها در این موضوع

No image

موتور های جستجوگر

در این بخش انواع موتور های جستجوگر در موضوع روش تحقیق و منبع شناسی ارائه شده است.
No image

آشنایی بانرم افزارها و سایت های فرهنگی تبلیغی

امروزه در فعالیت های فرهنگی تبلیغی از نرم افزارهای بسیار زیادی می توان بهره گرفت از آن جایی که این نرم افزارها از نظر دسته بندی موضوعی و مخاطب متفاوت می باشند ، نرم افزارهای زیربه عنوان نمونه ای که می تواند پاسخگوی بسیاری از نیازهای طلاب ارجمند و مبلغان عزیز باشد معرفی می گردد.
No image

معرفی نرم افزارهای مورد استفاده در اینترنت

در این بخش به معرفی نرم افزارهای مورد استفاده در اینترنت در راستای بیان روش تحقیق و منبع شناسی پرداخته شده است.
No image

گوگل پک (Google Pack )

در این بخش به موضوع "گوگل پک (Google Pack )" در مبحث روش تحقیق و منبع شناسی پرداخته شده است.
No image

قابلیتهای فرد با سواد اطلاعاتی

در این بخش قابلیتهای فرد با سواد اطلاعاتی در موضوع روش تحقیق و منبع شناسی ارائه شده است.

پر بازدیدترین ها

No image

پژوهش اینترنتی در آیین یهود

در این بخش به موضوع "پژوهش اینترنتی در آیین یهود" در راستای بیان روش تحقیق و منبع شناسی پرداخته شده است.
No image

آشنایی بانرم افزارها و سایت های فرهنگی تبلیغی

امروزه در فعالیت های فرهنگی تبلیغی از نرم افزارهای بسیار زیادی می توان بهره گرفت از آن جایی که این نرم افزارها از نظر دسته بندی موضوعی و مخاطب متفاوت می باشند ، نرم افزارهای زیربه عنوان نمونه ای که می تواند پاسخگوی بسیاری از نیازهای طلاب ارجمند و مبلغان عزیز باشد معرفی می گردد.
No image

موتور های جستجوگر

در این بخش انواع موتور های جستجوگر در موضوع روش تحقیق و منبع شناسی ارائه شده است.
No image

فن خلاصه نویسى و نکته بردارى

در این بخش فن خلاصه نویسى و نکته بردارى در موضوع روش تحقیق و منبع شناسی بیان شده است.
No image

گوگل پک (Google Pack )

در این بخش به موضوع "گوگل پک (Google Pack )" در مبحث روش تحقیق و منبع شناسی پرداخته شده است.
Powered by TayaCMS