دانشنامه پژوهه بزرگترین بانک مقالات علوم انسانی و اسلامی

استفهام انکاری

No image
استفهام انکاری

كلمات كليدي : استفهام، استفهام انكاری

نویسنده : اعظم بابایی

استفهام در لغت یعنی طلب فهم، طلب دانستن، سوال کردن و پرسیدن؛ و استفهام انکاری یعنی سؤال کردنی که جواب آن قرین با تکذیب و انکار باشد.

استفهام انکاری از مباحثی است که در علم معانی، از آن سخن می‌رود. در قسمت جملات پرسشی، هنگامی که از اغراض سوال کردن در حیطه شعر و ادبیات سخن می‌رود، یکی از مباحث طرح شده، استفهام انکاری است. همانطوری که زبانِ شعر با زبان سخن معمولی متفاوت است، خواست و غرض گویندۀ یک کلام ادبی نیز ممکن است با گویندۀ یک سخن معمولی متفاوت باشد. بر این اساس، اگر شاعری کلامش را به صورت پرسش و سؤال می‌آورد، الزاماً قصد او دریافت جواب نیست، بلکه به نیت‌های مختلف ادبی این کار را می‌کند، از جمله، ایجادِ شگفتی، توبیخ و تنبیه، یا غیره. در استفهام انکاری جواب سؤال منفی است، به عبارتی شاعر یک جمله خبری منفی را به صورت پرسشی می‌آورد و غرض او تکذیب و انکار است، به عنوان مثال این شعر حافظ:

شب تاریک و بیم موج و گردابی چنین حایل

کجا دانند حالِ ما سبکباران ساحل‌ها؟

مقصود شاعر این بوده که حال ما را سبکباران ساحل‌ها به هیچ وجه نمی‌فهمند، این جملۀ خبری منفی را در قالب پرسش آورده و به دنبال تکذیب سؤال است. یا:

تو کز سرای طبیعت نمی‌روی بیرون

کجا به کوی حقیقت گذر توانی کرد؟

(سعدی)

یعنی: معلوم است که گذر نمی‌کنی، اصلاً و ابداً. جوابی که معمولاً در ذهن مخاطب برای این گونه سوال شعری شکل می‌گیرد، این است که: نه، چطور ممکن است؟ چنین چیزی امکان ندارد.

سیاهِ زندگی هرگز شود سفید به آب؟

سپید رومی هرگز شود سیاه به دود؟

(سعدی)

در این شیوه پرسش، لذت ادبی و ذوق هنری مخاطب بیشتر است تا اینکه جملۀ صورت خبری منفی آورده شود؛ و از سویی نوعی اعجاب و مبالغه در انکار و تکذیب گزاره‌ مورد نظر شاعر را نیز در پی دارد. بسامد استفهام انکاری در مناقب العارفین افلاکی بالاست و از مختصات سبکی آن کتاب محسوب می‌شود.

این موضوعات را نیز بررسی کنید:

جدیدترین ها در این موضوع

No image

سخنرانی استاد فرحزاد با عنوان دل های بی کینه

سخنرانی استاد فرحزاد با عنوان دل های بی کینه در رابطه با موضوع اجتماعی در این قسمت قرار دارد.
No image

سخنرانی استاد فرحزاد با عنوان توکل و عدم تعلق

سخنرانی استاد فرحزاد با عنوان توکل و عدم تعلق در رابطه با موضوع اجتماعی در این قسمت قرار دارد.
No image

سخنرانی استاد فرحزاد با عنوان دنیای کودکی

سخنرانی استاد فرحزاد با عنوان دنیای کودکی در رابطه با موضوع اجتماعی در این قسمت قرار دارد.
No image

سخنرانی استاد فرحزاد با عنوان ولایت و سرپرستی اهل‏بیت علیهم السلام

سخنرانی استاد فرحزاد با عنوان ولایت و سرپرستی اهل‏بیت علیهم السلام در رابطه با موضوع اجتماعی در این قسمت قرار دارد.
No image

سخنرانی استاد فرحزاد با عنوان شعور حیوانات 2

سخنرانی استاد فرحزاد با عنوان شعور حیوانات 2 در رابطه با موضوع اجتماعی در این قسمت قرار دارد.

پر بازدیدترین ها

No image

سخنرانی استاد فرحزاد با عنوان دل های بی کینه

سخنرانی استاد فرحزاد با عنوان دل های بی کینه در رابطه با موضوع اجتماعی در این قسمت قرار دارد.
No image

سخنرانی استاد فرحزاد با عنوان توصیه اسلام به ازدواج ساده و اسلامی

سخنرانی استاد فرحزاد با عنوان توصیه اسلام به ازدواج ساده و اسلامی در رابطه با موضوع اجتماعی در این قسمت قرار دارد.
No image

سخنرانی استاد فرحزاد با عنوان عوامل رهایی از عذاب قبر

سخنرانی استاد فرحزاد با عنوان عوامل رهایی از عذاب قبر در رابطه با موضوع اجتماعی در این قسمت قرار دارد.
No image

سخنرانی استاد میرباقری با عنوان عوامل انحراف جامعه اسلامی بعد از رحلت پیامبر صلی الله علیه وآله وسلم

سخنرانی استاد میرباقری با عنوان عوامل انحراف جامعه اسلامی بعد از رحلت پیامبر صلی الله علیه وآله وسلم در رابطه با موضوع اجتماعی در این قسمت قرار دارد.
No image

سخنرانی استاد فرحزاد با عنوان ازدواج آسان – شرایط ازدواج

سخنرانی استاد فرحزاد با عنوان ازدواج آسان – شرایط ازدواج در رابطه با موضوع اجتماعی در این قسمت قرار دارد.
Powered by TayaCMS