كلمات كليدي : شركت مختلط غیرسهامی ، شریک ضامن، شریک با مسئولیت محدود، ورشكستگی
«شرکتی است که برای امور تجارتی تحت اسم مخصوص، بین یک یا چند نفر شریک ضامن و یک یا چند نفر شریک با مسئولیت محدود بدون انتشار سهام تشکیل می‌گردد. در این شرکت، شریک ضامن، مسئول کلیۀ قرضهائی است که ممکن است علاوه بر دارایی شرکت حاصل شود و مسئولیت شریک با مسئولیت محدود تا میزان سرمایه‌ای است که در شرکت، سرمایه‌گذاری کرده یا خواهد کرد. به دنبال نام این شرکت باید عبارت «شرکت مختلط» و حداقل نام یکی از شرکاء ضامن قید گردد».
(ماده 141قانون تجارت)
این نوع شرکت اصولاً به وسیله دو دسته اشخاص تشکیل می‌شود:
دسته اول؛ کسانی هستند که سرمایه داشته و قصد سرمایه‌گذاری تجاری دارند، لکن به امور تجاری آگاه نیستند.
دسته دوم؛ کسانی هستند که سرمایه ندارد ولی به امور تجاری آگاهی کامل دارند و نمی‌خواهند به عنوان کارمند سرمایه‌داران کار کنند، بلکه می‌خواهند برای خودشان کار کنند.
این دو دسته می‌توانند با توافق یکدیگر، شرکت مختلط سهامی تشکیل دهند که شرکاء دسته اول دارای مسئولیت محدود و شرکاء دسته دوم دارای مسئولیت نامحدود و تضامنی بوده، اداره شرکت نیز بر عهده آن‌ها خواهد بود.
وضعیت حقوقی شرکاء:
شرکت مختلط غیرسهامی دو نوع شریک دارد:
الف) شریک ضامن؛ که شبیه شریک ضامن در شرکت تضامنی است و مسئول کلیۀ بدهی‌های شرکت است و طلب‌کاران شرکت برای دریافت طلب خود به شرکای ضامن به صورت فردی یا جمعی مراجعه می‌کنند.
ب) شریک با مسئولیت محدود؛ که در حدود سرمایه آورده خود به شرکت در مقابل طلب‌کاران شرکت مسئول است و طلب‌کاران، در صورت عدم کفایت سرمایه شرکت، حق مراجعه به اموال شخصی این شرکاء را ندارند.
حدود مسئولیت شرکای ضامن:
چنان‌چه از ظاهر ماده 143 قانون تجارت برمی‌آید مسئولیت تضامنی شرکای ضامن، تنها در برابر افراد ثالث است ولی مسئولیت او در درون شرکت به اندازه سایر شرکای با مسئولیت محدود است.
تشکیل شرکت مختلط غیرسهامی:
این شرکت جزء شرکت‌های خصوصی محسوب می‌شود و با تنظیم شرکت نامه و اساس‌نامه و امضاء شرکاء، تشکیل و به ثبت می‌رسد و روابط شرکاء تابع شرکت نامه خواهد بود.
در تنظیم شرکت نامه و اساس‌نامه باید مفاد ماده 161 قانون تجارت ناظر به مواد 136 تا 140 همان قانون مورد توجه قرار گیرد.
ارگان اداره کننده شرکت:
اداره امور شرکت مختلط غیرسهامی به عهده شریک یا شرکای ضامن بوده و حدود اختیارات آن‌ها از مقررات شرکت تضامنی تبعیت می‌کند و شرکای ضامن، مسئول پرداخت قرضهای شرکت هستند و شریک با مسئولیت محدود حق اداره شرکت را ندارند. (مستفاد از مواد 141 و 161 و 151 و 157 قانون تجارت)
ارگان تصمیم گیرنده:
در قانون تجارت ایران تشکیل مجامع عمومی عادی یا فوق‌العاده برای شرکت مختلط غیرسهامی پیش‌بینی نشده است ولی این امر مانع از آن نیست که شرکاء به هنگام تأسیس شرکت، مجامع مذکور را در اساس‌نامه پیش‌بینی نمایند.
آثار ورشکستگی شرکت مختلط غیرسهامی:
از آن‌جا که در شرکت مختلط غیرسهامی دو نوع شریک (شریک ضامن و شریک با مسئولیت محدود)وجود دارد، مقررات شرکت‌های سرمایه بر آن‌ها حاکم خواهد بود.
در مورد شرکت‌های سرمایه، نظر حقوق‌دانان بر این است که ورشکستگی شرکت موجب ورشکستگی شریک نخواهد بود و ورشکستگی شریک (شریکی که مسئولیتش در شرکت به اندازه سرمایه‌اش است) موجب ورشکستگی شرکت سرمایه نمی‌شود؛ برخی از حقوق‌دانان قائل به تأثیر ورشکستگی شرکت تضامنی در ورشکستگی شرکاء شده‌اند و برخی دیگر قائل به عدم تأثیر هستند؛ در مورد تأثیر ورشکستگی شرکاء در ورشکستگی شرکت تضامنی هم برخی نظر مثبت و برخی نظر منفی دارند.