سخنرانی استاد حق شناس با عنوان ایمان و نماز

سخنران استاد حق شناس

«قَالُوا بَلَى قَدْ جَاءَنَا نَذِيرٌ فَكَذَّبْنَا وَقُلْنَا مَا نَزَّلَ اللَّهُ مِنْ شَيْءٍ إِنْ أَنْتُمْ إِلَّا فِي ضَلَالٍ كَبِيرٍ وَقَالُوا لَوْ كُنَّا نَسْمَعُ أَوْ نَعْقِلُ مَا كُنَّا فِي أَصْحَابِ السَّعِيرِ ».[1]

حکم اشتباه در قرائت نماز

در قضيه ی قرائت نماز به بعضي ها برخورده ام كه تقريباً پنجاه سال از عمرشان مي گذرد؛ ولي«الحمد لله» را «الحمد رلّه» مي خوانند! يا «عبدُه» را «عبدَه» می خوانند! چنين شخصي بايد نمازهايش را قضا بكند.

البته شرع مقدس مي فرمايد كه اگر چنانچه قصد قربت از او مُتمشّي بشود، يعني واقعاً جاهل قاصر بوده و علم به عدم علمش نداشته و غافل و جاهل بوده و با كمال طمأنينه به صورت غلط قرائت مي كرده است، اگر واقعاً اينطور باشد، در اينجا نمازهايش قضا ندارد. چرا؟ چون تزلزلي در عمل نداشته است و غافل بوده است، در جهل مركب بوده است.

حضرت مي فرمايد: «بعثت للشريعة السهلة السمحة».[2]

اما افسوس كه ما غافليم، داداش جون!

قصد انشاء یا حکایت در قرائت نماز

مسئله ی ديگر اين است كه در قرائت نماز وقتي مثلاً مي گوييم: «اياك نعبد و اياك نستعين» ،آیا باید به قصد انشاء بخوانيم؟ يا به قصد حكايت از آنچه خوانده شده است؟

جواب اين است كه وقتي شما قرآن مي خوانيد، چگونه مي خوانيد؟ قصد انشاء مي كنيد؟ قصد حكايت مي كنيد؟ با هر قصدی که می خوانید، حمد و سوره را هم همانطور باید بخوانید. همانطوركه بر پيامبر نازل شده است، بخوانيد.

برخی در باطن مشغول به کارند

بعضي از رفقا را كه می بینم، معلوم مي شود كه در باطن كار مي كنند انشا ء الله. در عالم رؤيا ديدم كه بر سرشان عمامه ی سياه گذاشته اند. اين خيلي خوب است. معلوم مي شود كه اينها در باطن كار مي كنند.

نجات از جهنم به برکت سیدالشهداء علیه السلام

در آيه ای که قرائت شد، اشاره به این است که برخی را فوج- فوج در جهنم مي ريزند. حاج ميرزا عباس رفيعي گفت: دعاي حاشيه ی مفاتيح را خوانده بودم براي اين كه ببينم چه موقعيتي دارم، شب در خواب ديدم كه قيامت به پا شده است و يك خانم محترمی بقچه اش را به من داد و گفت: اين را دنبال من بياور، من فهميدم که اين خانم حضرت زينبسلام الله عليها است، نزديك جهنم که رسیدیم، ديدم يك قيفي گذاشته اند وآدمها را به وسيله ی آن قیف در جهنم مي ريزند! يكي از رفقا را هم انداختند داخل همان قيف!

به حضرت زينت سلام الله عليها مُلتَجي شدم و عرض كردم: اين آقا از ارادتمندان اباعبدالله عليه السلام بوده است، چرا بايد او را درون اين قيف بريزند؟ تا اسم اباعبدالله عليه السلام را آورديم، همه ی کسانی كه داخل قيف ریخته شده بودند، همه را بيرون ريختند.

حالا داداش جون! عصر اين شعر را مي خواندم:

• حافظ از دست مده صحبت این كشتي نوح ورنه طوفان حوادث ببرد بنيادت

«مثل اهل بيتي كسفينة نوح من ركب فيها نجي و من تخلف عنها غرق».[3]

بايد دركشتي اهل بيت سوار بشويد و بايد توسل به اهل بيت بجوييد.

سؤال خزنه ی جهنم از اهل جهنم و پاسخ آنها

درآیه ی نورانی می فرماید: خزنه ی جهنم از اينها سؤال مي كنند: آيا نذير نيامد، تا شما را از روز قیامت بترساند و با خبر بكند؟

مي گويند: بله آمد؛ ولي ما گفتيم كه شماها حجتي نداريد و فرستادگان الهی را تكذيب كرديم.

«وَقَالُوا لَوْ كُنَّا نَسْمَعُ أَوْ نَعْقِلُ».[4]یعنی اگر ما درآنچه شنيديم، تعقل مي كرديم، «مَا كُنَّا فِي أَصْحَابِ السَّعِيرِ ».[5] از اصحاب سعير(جهنم) نبوديم.

اهل ادعا نباشید!

شهيد رحمة الله عليه یک حدیثی از حضرت ابي جعفر عليه السلام روايت مي كند كه حضرت فرمود: عملتان ادعايي نباشد، اینگونه نباشد که هی بگویید: من اينطورم! من آنطورم! در حالي كه فعل شما قول شما را تصديق نمي كند.

امام صادق عليه السلام فرمودند: مؤمن آن كسي است كه فرمايشات ما اهل بيت را در عملش ببينيد.

توصیه ای مهم از آیت الله العظمی بروجردی(ره)

وقتي كه آقاي بروجردي با اصرار به بنده فرمودندكه بايد به تهران بروي، - البته بر اساس علاقه ی خاص و حال آنکه من نمي خواستم از قم مهاجرت كنم- بعد فرمودند: هر وقت كه خواستي بروي، پيش من بيا تا يك توصيه اي به شما بكنم، - و اين توصيه هم واقعاً عجيب است- عرض كردم: چشم! هر وقت كه خواستم به تهران بروم شرفياب مي شوم. وقت رفتن آمدم خدمت ايشان و ايشان فرمودند:

يگانه وصيت من اين است كه در برخورد با افراد اجتماع به گونه اي باشيد كه بر ايمان و عقيده ی آنها اضافه بشود، نه اينكه خداي نخواسته از ايمان آنها كاسته شود. پس معلوم مي شود ادعا فايده ندارد.

ادعای محبت بدون تقوی فایده ندارد

حضرت فرمودند: ادعاي محبت ما اهل بيت فايده ندارد؛ مگر کسی که تقوی داشت و خدا را اطاعت کرد. « الا من اتقي الله و اطاعه».[6]

درجات تقوی

تقوي هم درجاتي دارد. انسان نبايد خام طمع باشد.

حضرت فرمود: اگر كسي مرحله ی اول (ترك محرمات و فعل واجبات) را نپيموده، به مرحله ی دوم برود، ازآن بالا مي اندازندش پايين!

نمي شود، آقاجان! بايد اول جلوي ممنوعات ومحظورات را گرفت.

«واعملوا لما عندالله ليس بين الله و بين احد قرابة».[7] خدا با كسي نسبت خويشاوندي ندارد.

«احب العباد الي الله واكرمهم اتقاهم واعملهم بطاعته».[8] مؤمنین در درجات ايمان متفاوت اند. بعضي در كلاس و مرحله ی اول هستند، برخي در مرحله ی دوم و بعضي هم در مرحله ی سوم هستند.

فضل خدا یا عدل خدا- مقایسه تفسیر فیض و تفسیربیضاوی

«والله ما تقرب احد الي الله تعالي الا بالطاعة و ما معنا برائة من النار و لا علي الله لاحد من حجة».[9] كسي حجتي بر خدا ندارد، خدا بر همه غلبه مي كند، آقاجان! بايد با فضلش به ما عنايت بكند.

وقتي كه تفسير مرحوم فيض را ديدم، آنجا نوشته بود كه پروردگار بايد با فضلش با ما برخورد بكند، آن وقت نویسنده ی تفسير بيضاوي (از تفاسیر اهل سنت) نوشته است: فضل كدام است؟ ما كار كرديم، بايد در مقابل كار ما، پروردگار اجرت بدهد!!!!

تفاوت انسان ها

حضرت فرمود: «تكلموا تعرفوا».[10] یعنی اگر صحبت بكنيد، شناخته مي شويد! يكبار من به يك نفر گفتم: شما سابقاً آدم خوبي بوديد! در جواب من گفت: آقاجان! حالا هم آدم خوبي هستم! گفتم: بارك الله! تو نمره ات بيست است!!!!

به شخص ديگري گفتم: شما سابقاً آدم خوبي بودي. گفت: آقا! سابقاً هم به نظر بزرگواري به من نگاه كرديد! سابقاً هم ما چيزي نبوديم!

ببينيد، اين مغزها چقدر با هم متفاوت است. اين جوابها را شما ملاحظه بكنيد!

عرضه ی اعمال به رسول الله صلی الله علیه وآله وسلم و اذیت ایشان از گناه امت

« من كان لله مطيعا فهو لنا ولي».[11] اعمال ما به حضرات معصومین عرضه مي شود.

حضرت فرمود: «لاتؤذوا رسول الله صلي الله عليه وآله». یعنی اعمال شما به رسول الله عرضه مي شود،[12] اگر شما مرتكب گناه شده باشيد، وجود مباركشان اذيت مي شود.

پیغمبر ما کسی است که فرمود: «ما اوذي نبيٌ بمثل ما اوذيتُ».[13] یعنی هیچ پیغمبری مانند من اذیت نشده است !

در صورتي كه حضرت يحيي عليه السلام را سر بريدند و زكريا را ارّه كردند؛ مع ذلك پیامبر اکرم صلی الله عليه و آله وسلم مي فرمايد: هيچ پيغمبري مثل من اذيت نشده است! چون روح ايشان بسیار لطيف است،آقاجان!

لحظه ی جان دادن جناب سلمان(ره)

گفت: «ها عليٌ بشر كيف بشر».[14]«انسانٌ ارضيٌ سماويٌ».[15] كسي كه مقابل و پشت سر را ببيند، اين چه جور آدمي است، آقاجان!

عرض كرد: يا اميرالمؤمنين ما شما را دوست داريم!

حضرت فرمود: من اسم شما را در ميان دوستان نديدم!

به سلمان در حال احتضار و جان دادن گفتند: همين الساعه كه بايد تجهيزات شما فراهم شود، چه كسي بايد تجهيزات شما را فراهم بكند؟ گفت: مولاي من فرموده است كه در تجهيزات تو حاضر خواهم شد و الساعه ايشان تشريف خواهند آورد!

و حال آنكه اميرالمؤمنين در مدينه است، سلمان در مدائن است!

اهل معصیت، دشمن ما اهل بیت

حضرت فرمودند: «و من كان لله عاصياً فهو لنا عدوٌ».[16] کسی که اهل معصیت باشد، دشمن ما اهل بیت است. ادعاي ولايت كردن، فايده اي ندارد. ولایت ما فقط به کسی که اهل عمل و ورع باشد، خواهد رسید. «و ما تنال ولايتنا الا بالعملِ والورع».[17]

حفظ دین با پرهیز از گناه

حال ببينيم اين ورع كه به آن اشاره شده است، چگونه است.

حضرت می فرماید: «صونوا دينكم بالورع».[18] دين خودتان را به وسیله ی ورع حفظ كنيد. ملاك دين، ورع است.

حضرت فرمود: « اورع الناس من تورع عن محارم الله».[19] با ورع ترین مردم کسی است که از گناهان پرهیز کند.

دو ستون ایمان

ايمان دو قسمت دارد: يكي رفع مانع است و ديگري ايجاد مقتضي.

اما نوعاً ما ايجاد مقتضي مي كنيم، يعني دعا مي خوانيم، اطاعت مي كنيم، نماز مي خوانيم؛ اما اگر در برابر يك عمل حرام و گناهي قرار بگيريم، آنجا ديگر مالك خودمان نيستيم!

حضرت می فرمایند: «لانجاة الا بالطاعة والطاعة بالعلم والعلم بالتعلم والتعلم بالتعقل».[20]

چرا به مقامات عالیه نرسیده ام؟

چرا من بعد از گذشت شصت سال حتي پشت گوشم را هم نمي بينم؟

چرا من به آن مقامات عاليه نرسيده ام؟

چرا من مورد عنايت پروردگار واقع نشده ام؟

اگرشده ام، نشانه هايش چيست؟ بيا اينجا و نشانه هايش را به من بگو. من اگر خودم اهل عمل نباشم، وليكن راه هايش را بلدم، من هم خوشحال مي شوم.

ورع تائبین، درجه ی اول ورع

درجه ی اول ورع، ورع تائبين است كه انسان از فسق توبه مي كند. غيبت نمي كند، توهين نمي كند، اهانت نمي كند، از محرمات پروردگار اجتناب مي كند.

ورع صالحین، پرهیز از شبهات

درجه ی بعد، ورع صالحين است. خدا مي داند كه اگر ما درجه ی اول ورع را هم داشته باشيم؛ بايد كلاه مان را بياندازيم آسمان!

ورع صالحين براي كسي است كه از شبهات پرهيز مي كند. حالا من چه لزومی دارد منزل كسي بروم و غذاي كسي را بخورم كه حالاتش براي من معلوم نيست، خمسش معلوم نيست، مگر واجب است؟ خودم از همان چیزهایی که تهیه کرده ام، ارتزاق مي كنم.

خاطره ای از شیخ محمد حسین زاهد(ره)

خدا رحمت كند مرحوم آشيخ محمد حسين زاهد را که گفت: من يك مقدار از اين پول هايي كه بي اشكال است و برايم احراز شده است که چه جور پولي است، براي ماه رمضانم نگه می دارم كه اقلاً در ماه رمضان يك قدري از مال حلال ارتزاق بكنم، داداش جون!

اينها را بنده عرض مي كنم تا بدانيم براي چه خلق شده ايم و چه لباس هايي براي قامت ما دوخته اند و ما در چه مرحله اي هستيم.

مرحله ی سوم، ورع متقین

مرحله ی سوم، ورع متقين است. «ترك الحلال يسمي ورع المتقين».[21] یعنی درست است كه من از كسب حلال ارتزاق مي كنم و ليكن آن مقداری كه با امور معنوي مزاحمت داشته باشد را ترك مي كنم.

بارك الله به آن مغازه دار قمي!

بارك الله به آن مغازه دار قمي كه گفت: من مغازه ام را بستم و مغازه دار کنار او گفت: حالا وقت بستن مغازه نيست، در جواب گفت: امشب در مسجد احكام مي گويند، بايد معارف اسلامي را تحصيل بكنم.

ولي متأسفانه بعضي ها روز كه كار مي كنند، شب هم كه خسته اند، پس كي خداپرستي؟ پس احكام اسلام براي چه آمده است؟

چوب می زنند، آقا!

چوب مي زنند، آقا! حضرت فرمود: اگر بدانم جواني از احكام اسلام رو برگردانده است، او را با شلاق مي زنم! در بعضي از روايات هست كه«ضربته بالسيف»، با شمشير مي زنم، آقا!

خاطره ای از امام رضا علیه السلام

حالا طوري نباشد كه ما تصور کنیم براي خودمان مقامي تحصيل كرده ايم و به خودمان اميدوار باشيم.

شخصی گفت: رفتم خدمت ثامن الحج، در حالي كه خودم را صاحب مقامات مي دانستم، عرض كردم: موقعيت من را به من نشان بدهيد.

از اختصاصات ثامن الحجج این است كه زود معلوم مي كند.

اين شخص خودش را خيلي بالا فرض مي كرد. گفت: وقتي تقاضا كردم که موقعيتم را به من نشان بدهند، در خواب اين شعر را برايم خواندند:

• هستي اسير چاه طبيعت چگونه بازقرب و مقام موسي عمرانت آرزوست

اي برادر من! ته چاه هستي؛ اما قرب و مقام موسي عمرانت آرزوست!

هستی اسیر چاه طبیعت

می گوید: چرا وقتي من حرف مي زنم، خدا جواب من را نمي دهم؟!

• اي داد و فرياد! هستي اسير چاه طبيعتاز جان برون نيامده، جانانت آرزوست

هنوز اميال نفساني را كنترل نكرده، جانانت آرزوست؟

قلب فعلاً در حجاب است

غير ممكن است كسي كه تهذيب اخلاق نكرده ، رب الارباب را درك بكند.

• چون دلت صافي شود از غين و رين پرده ی ما و تو برخيزد ز بين

قلب فعلاً در حجاب است، پرده ها وكدورتها قلب را گرفته است. و لو اینکه اين هم خوب است، قابليت داري كه قلبت را در حجاب برده اند.

شیخ محمد حسین زاهد(ره): از آنانی نباشید که از قلم افتاده اند!

باز خدا رحمت كند آشيخ محمد حسين زاهد را که گفت: از آن کسانی نباشیدكه از قلم افتاده اند.

بعضي ها از قلم افتاده اند، اصلاً قلبي دركار نيست. اما بعضي ها كه از قلم نيفتاده اند، اگر چنانچه به غير پروردگار و به ديگران توجه بكنند؛ قلبشان در حجاب مي رود.

تا خودیت هست، حق نهان است

• تا تعيُّن برنخيزد از ميانحق نهان است و نخواهد شد عيان

تا آن تشخّص، اَنانيّت، خوديّت و نفسانيّت بلند نشود، حق عيان نخواهد شد.

کلامی از سقراط

به سقراط گفتند: چه زماني حكمت و دانش و علوم حقيقيه در قلب شما مستقر شد؟ گفت: وقتی که خودم را هیچ فرض کردم.«مذ حقَّرتُ نفسي».

تواضع مرحوم سید عبدالهادی شیرازی

خدا رحمت كند مرحوم سيد عبدالهادي را، وقتی به ایشان گفتيم: آقا شما يك مرد متشخّصي هستيد، گفت: من، هيچِ بنِ هيچِ بنِ هيچِ بنِ...!

گفتيم: آقا بس است! آقا شما خودتان را از بين برديد! حالا داداش جون، فعلا بنده متعيّن هستم.

من ديگر با او مباحثه نمي كنم!!

دو نفرکه با هم مباحثه می کردند، آمدند پيش من، به آنها گفتم: چرا ديگر با هم مباحثه نمي كنيد؟ يكي از آنها گفت: اين رفيق من در مباحثه به من گفت: «تو» نمي فهمي و من ديگر با او مباحثه نمي كنم!

خوب اين خيلي بچه است، داداش جون!

• عالم و عارف وصوفي همه طفلان ره اند مرد اگر هست بجز عالم رباني نيست

اين بچه است، آقاجان! تو هم اگر با يك برخورد منفعل بشوی، همينطور هستی.

مرد یهودی و بزرگواری پیغمبر صلی الله علیه وآله وسلم

وقتی كه روی سر مبارک نبي اكرم صلی الله علیه وآله وسلم خاكروبه ريختند، فرمود:

• که اي نفس! من درخور آتشمز خاكستري روي در هم كشم

روز دیگر وقتي كه از همان مسیر گذشتند، فرمودند: اين شخص هر روز يادي از ما مي كرد! و از آن بالا خاكستر و آتش بر سر ما مي ريخت، امروز چطور يادي از ما نكرد؟ گفتند: يا رسول الله! ايشان مريض شده است، فرمود: بايد به احوال پرسي اش برويم، «بعثت لاتمم مكارم الاخلاق».[22] وقتي كه آن مرد يهودي ديد که رسول الله به عیادت او آمده است؛ گفت «اشهد ان لا اله الاالله و اشهد ان محمد رسول الله»، ديد حقيقتاً اين آقا پيغمبر است. به به! به به!

آن وقت، اين آقا به من مي گويد: چرا رفیق من به من « تو» گفته است! اي بيچاره! بايد بروي وکتاب «آداب المتعلمين» را بخواني.

نمونه ای از ورع متقین

و اما در بیان ورع متقین می فرماید: «لايكون الرجل من المتقين حتي يدع ما لا بأس به مخافة ان تكون فيه بأس».[23] یعنی من مي دانم اگر مثلاً بگويم: فلان كس آدم خوبي است، يك نفر از آن طرف مي گويد: آقاي ميرزا شما اشتباه مي كنيد! اين شخص آدم خوبي نيست، فلان جا غيبت كرد.

پس در چنين مجلسي مقتضي نيست بنده صحبت بكنم، چرا که صحبت من مقدمه ای می شود برای گناه شخص دیگر.« ترك الكلام عن الغير مخافة الوقوع في الغيبة».[24] اصلاً از غیر سخنی نمی گوید، تا در غيبت نيفتد، داداش جون!

این هم ورع متقین.

صلواتی بفرستید.

---