سخنرانی استاد حق شناس با عنوان رعایت حسن خلق در خانه و اجتماع

سخنران استاد حق شناس

﴿ الا بذکر الله تطمئن القلوب﴾.[1]

عید نوروز و جدا شدن از لباس گناه

در عيد نوروز همان گونه که طبيعت لباس خود را عوض مي كند، ما هم تصميم قاطع بگیرم برای عوض کردن لباس هایمان و دور شدن از مخالفت پروردگار.

صله ی رحم و مراقبت زبان در ایام عید

از اعمال پسندیده ی این ایام صله ی ارحام و خوشحال کردن بچه ها و بزرگترهاست. اما باید در نظر داشت که در این دید و بازدیدها صحبتهایی می شود که باید انسان زبانش را از غیبت و اهانت نگهداری کند و اگر هم بتواند- انشاءالله- در هر مجلسی که وارد شد، یک حدیثی بخواند و مجلس را به دست بگیرد.

خيلي مطلب مشکل تر از آن است كه ما تصور مي كنيم! وقتي در يك مجلسی پشت سر شخص غایبی حرف های ناروایی زده شد، با اینکه بنده حرف های آنها را رد کردم و از آن شخص دفاع کردم؛ اما شب در عالم رؤيا به بنده گفتند: چرا از آن مجلس برنخواستي؟ گفتم: من هر چه آنها گفتند، رد كردم و از شخص غایب دفاع کردم. گفتند: آیا حرف های شما را قبول کردند؟ گفتم: خیر! گفتند: پس چرا از آن مجلس بیرون نرفتی؟ همان رفتن تو جواب قاطعی برای آنها بود.

غرض عرض این است که مطلب خیلی ظریف تر از آن چیزی است که من و شما فکر می کنیم!

اعمال عید

هر روزي كه من با پروردگار مخالفت نكنم، گناه نکنم؛ همان روز براي من عيد است. روز عید، خودتان را خوشبو بكنيد و روزه بگيريد و بعد 366 مرتبه دعای «يا مقلب القلوب و الابصار يا مدبر الليل و النهار يا محول الحول و الاحوال حول حالنا الي احسن الحال»[2] را بخوانید.

خود پروردگار عیدانه ی ما باشد

ان شاء الله اميدوارم به حق عصمت زهرا (س) پروردگار عيدانه ی ما را خودش قرار بدهد، ذکر خودش قرار بدهد که ﴿الا بذکر الله تطمئن القلوب﴾.[3]

معنی ضرب المثل «سرتا پا گوش بودن»

بعضی از مثال ها معانی عمیقی دارند. مثلاً درباره ی عبارت «یکی بود یکی نبود» در فلسفه یک کتابی نوشته شده است. يك وقتي بنده ريشه ی عبارت «سر تا پا گوش» را مورد بررسی قرار دادم و به این معنی رسیدم که قلب، سلطان بدن است و رسول اكرم (ص) هم می فرمایند كه در بدن شما قطعه ای است که اگر فاسد شود؛ تمام بدن فاسد می شود و اگر از سلامت برخوردار شود؛ تمام بدن سالم می شود. [4]

وقتي كه شما تصميم قاطع بگيريد و مطیع پروردگار شوید؛ از فرق سر تا نوك پا، تمام اعضا و جوارح شما گوش مي دهند. پا گوش مي دهد، زانو گوش مي دهد، دست گوش مي دهد، چشم، زبان .. در قرائت نماز هم از سر تا پا همه گوش مي شوند. وقتی ﴿بسم الله الرحمن الرحيم﴾خوانده می شود؛ از نوك پنجه تا فرق سر همه می شنوند.

پس بنابراين اين عبارتی که بعضی از آقايان اساتيد در كلاس درس به شاگردان مي گویند (باید سر تا پا گوش باشید) بسيار حرف صحيحي است.

عکس العمل قلب در مقابل اخلاق حیوانی

این قلب با آن نفس ناطقه ی ربّانيه رابطه دارد و تا امروز معلوم نشده است كه بین نفس ناطقه و اين قلب كوچك صنوبري چه رابطه ای وجود دارد که اگر اخلاق حيواني از انسان سر بزند؛ اين قلب در حجاب مي رود و محجوب شدن این قلب، كاشف از اين است كه آن نفس ناطقه در حجاب رفته است.

• هبطت اليك من المحل الارفعيورقاء ذات تعزز و تمنعي[5]

مبارزه با امیال نفسانی، برای زنده کردن قلب

آن نفس ناطقه کلیه را پروردگار از عالم ملكوت در اين بدن مستقر كرده است كه اين بدن كثيف مادي را مُرَوَّح بكند.

امیرمؤمنان (ع) می فرماید که اگر انسان بخواهد نفس را از حکمرانی به زیر بکشد و قلب را بر تخت سلطنت بنشاند؛ آنقدر باید امیال نفسانی را تضعیف بکند، تا خواهش ها و امیال نفسانی بکلی از بین برود و پروردگار آن راهی را که هدف انبیاء عظام است را به او نشان بدهد.

«قد احيی عقله و امات نفسه حتی دق جليله و لطف غليظه ... فبرق له لامع کثيرالبرق فابان له الطريق».[6]

تلاش مداوم برای رفع حجاب ها

حضرت در آخر روایت هم می فرماید که رسیدن به این مقام به واسطه ی کوشش و تلاش در رفع حجاب های قلب است. «ذلک بما استعمل قلبه». یعنی دائماً در صدد این بود که در اثر توجه به مقام مقدس پروردگار، حجاب ها و کدورت های نفسانی را از بین ببرد.

قلب پیغمبر(ص) هم در حجاب می رفت

همه ی قلب ها حجاب می گیرند، حتی در روایت است که نبی اکرم (ص) وقتی از مجلسی بر می خواستند؛ استغفار می کردند و می فرمودند: «انه ليغان علی قلبی».[7] یعنی در اثر توجه به غیر خدا یک پرده ی رقیقی صفحه ی قلب مرا پوشانده است.

تحمل اذیت مردم (اولین مرحله از چهار مرحله ی موت)

درحديث است كه عمل بني آدم خالص نمي شود؛ مگر اینکه چهار مرحله ی موت را طي كند. اولین مرحله، موت احمر است. موت احمر تحمل اذیت مردم است.

مقامی که فقط با تحمل اذیت می توان به آن رسید

وقتي كه آيت الله العظميٰشيخ محمد تقي خوانساري (ره) از پله هاي مدرسه فيضيه به سمت حرم تشریف می بردند، به ایشان عرض کردم: آقا! اين تهراني ها از تهران به حجره ی بنده مي آيند و مزاحم مطالعه و عبادت بنده می شوند. ایشان فرمودند: اگر آقامیرزاعبدالکریم(حق شناس) بخواهد به مقام عالی برسد؛ باید اذیت های مردم را تحمل کند. و بعد هم به روایت نبی اکرم (ص) اشاره فرمودند که عندالله مقامی است که فقط با تحمل اذیت به آن مقام می توان رسید. «الا بتحمل الاذی عن العبد».

خاطره ای از شیوه ی برخورد با همسر

گاهی اوقات وارد خانه می شوی؛ همسرت حرف بدی می گوید. (بعضی از زنها ضعف اعصاب دارند) باید برای خدا صبر کنی، داداش جون!

به بنده گفت: اي ديوانه! (اگر کسی به شما چنین حرفی بزند؛ با مشت بر سرش مي زنيد، العياذ بالله!) بنده فقط با يك كلمه او را خاموش كردم. گفتم: من كي ادعاي عقل كرده بودم كه حال ديوانه باشم! من اصلاً عاقل نبودم! البته بعداً او را نصیحت کردم که حضرت فرمودند: اگر سجده بر غیر خدا جایز بود؛ زن ها باید به شوهرانشان سجده می کردند.

بهترین شما در قیامت، خوش برخوردترین با خانواده است

اما از آن طرف هم مردها باید ملاحظه ی همسرانشان را بکنند و حضرت فرمود که بهترین شما در روز قیامت کسانی هستند که با خانواده شان بهتر سلوک کرده باشند.

توجه بیشتر به اهل خانه برای گشایش در کارها

اگر یک مشکلی برایت پیش آمد؛ یک قدری به اهل خانه رفاه و آسایش بیشتر بده، تا گره کارت گشوده شود، انشاء الله.

خودت را هیچ بدان

• خود را چو ذره هيچ بدان در هواي دوستگر مهر روي درخشانش آرزوست

اگر مي خواهي پروردگار عزيز در دل تو تجلي بكند؛ بايد خودت را هيچ بدانی، هيچِ هيچِ.

به اندازه خوردن (دومین مرحله از مراحل موت)

و اما مرحله ی دوم، موت اسفل است. موت اسفل این است که انبارشاه را زياد پر نكني. انبارشاه همین شکمی است که دائم به دنبال پرکردن آن هستید!

مهمانی رفتن

تا می توانید به مهمانی ها نرويد رفقا! اگر هم مي رويد، مقرراتي باشيد! با این مهمانی رفتن ها که نمی شود نماز شب بخوانی، داداش جون!

یکی از شرائط و مقدمات نمازشب خواندن این است که در روز خودت را خسته نکنی، معصیت نکنی، شب هم انبارشاه را کم پرکنی. با خورشت قيمه و كباب و مرغ حتی خیال نماز شب را هم نکن، داداش جون! مگر شيطان صدایت بکند! وگرنه رحمان صدایت نخواهد کرد.

رعایت اعتدال در معاشرت (مرحله سوم از مراحل موت)

مرتبه ی سوم، موت ابيض است. موت ابیض یعنی کم کردن معاشرت به قدری که اگر کاسبم به کسبم برسم، اگر معلمم به تعلیمم برسم و اگر محصلم به تحصیلم برسم. «وقال الصادق عليه السلام المرء لنفسه ما لم يعرف فاذا عرف صار لغيره».[8]

با معاشرت زیاد، نه به دنیا می رسی نه به آخرت

وقتي بنده اين حديث را براي حضرت آيت الله العظمي ٰبروجردي (ره) خواندم؛ يك آهي كشيدند! (اگر این روایت ضعیف بود؛ حتما ایشان نهي مي كردند كه اين حديث را نخوان!) اگر زياد معاشرت کنی؛ نه به دنيايت مي رسي نه به آخرتت، آقاجان من!

خانواده هم حقوقی دارد ( تذکری به مداحان)

وجوب رعایت حقوق خانواده

يكي از مداحان اینجا تشریف دارند. این را هم به همکاران ایشان تذکر می دهم که این آقایان به مجالس مختلف می روند، این مجلس، آن مجلس، پس حق خانواده چه می شود؟! خانواده هم يك حقوقي دارد، باباجان من! او هم مي خواهد يك حرفي با تو بزند. – مثلاً- من امروز جارو كردم، پارو كردم.

یکی از منبری ها برای بنده نقل کرد که من اول طلوع فجر کتاب را برداشتم که بروم برای منبر، زنم زد زیر کتاب و گفت: پس تو عیال برای چه گرفته ای؟!

شما باید آداب اجتماعي را در همه جا رعايت بكنيد. بايد حقوق خانواده را هم رعایت بكنيد آقاجان! رعایت این حقوق، واجب است.

مخالفت با نفس و هوی (مرحله چهارم از مراحل موت)

مرتبه ی بعد هم موت اسود است. این مرتبه مخالفت با نفس و هوی است. ﴿ولاتتبع الهوي فيضلك عن سبيل الله﴾.[9] مبادا متابعت از نفست کنی که تو را از راه حق منحرف سازد، داداش جون!

مرحله ی اعلای روزه داری، خالی شدن دل از غیر خدا

ان شاء الله آقايان روزه مي گيرید و ماه رمضان را درك مي كنید، ولي حضرت مي فرمايند که مرتبه ی اعلای روزه داری خالی شدن دل از ما سوای پروردگار است. و اگر چنین شد؛ پروردگار محبت خودش را در دل او جای می دهد و چشم دلش را باز می کند.«وافتح عين قلبه فاناجيه في ظلم الليالي».[10] اگر با من مناجات کند؛ من هم در تاریکی شب جواب او را خواهم داد. «و اسمعه کلامی». و آن وقت کلام خودم را در همان تاریکی شب به او می فهمانم.

• گر از طريق صدق كني راز دل به من من هم بگويمت همه راز دل از صفا
• گر تشنه به عشق مني از عطش بميرتا زندگي دهم به تو از چشمه بقا

---