نسیمی از آموزه های حضرت فاطمه زهرا(س)

به طور قطع بهترین آموزه‌های تربیتی و اخلاقی و مطمئن‌ترین روش‌های سلوکی برای انسانهای مشتاق کمال و تشنگان هدایت و جویندگان سرچشمه زلال معرفت، دیدگاه‌های اولیاء الهی و در راس آنان حضرات چهارده معصوم(ع) است. زیرا قلوب مطهر آنها از دریای بی کران وحی و الهام پروردگار روشنایی گرفته و تراوش‌های ذهنی ایشان از هرگونه خطا و اشتباهی مصون است آنچه در پی می‌آید بیان گوشه ای ناچیز از معارف گسترده بانوی بانوان حضرت فاطمه(س) است که با هم آن را از نظر می‌گذرانیم.

بالاترین فضیلت حضرت زهرا(س) از دیدگاه امام خمینی(ره)

فاطمه(س) افتخار خاندان وحی است. زنی که فضائل او همطراز فضائل بی نهایت پیغمبر اکرم(ص) و خاندان عصمت و طهارت بود. (صحیفه نور ج 12 ص 274)

من راجع به حضرت صدیقه(س) خودم را قاصر می‌دانم که ذکری بکنم، فقط اکتفا می‌کنم به یک روایت که در اصول کافی با سند معتبر نقل شده است.

امام صادق(ع) می‌فرمایند: فاطمه(س) بعد از رحلت پیامبر(ص) بیش از 75 روز زنده نماند. غم جانسوز داغ پدر قلب او را لبریز کرده بود، به این جهت جبرئیل پی درپی به حضورش می‌آمد و او را در عزای پدر سلامت باد می‌گفت و تسلی بخش خاطر غمین زهرا(س) بود. گاه از مقام و منزلت پدر بزرگوارش سخن می‌گفت و گاه از حوادثی که بعد از رحلت او بر ذریه اش وارد می‌گردید، خبر می‌داد و امیرالمومنین(ع) نیز آنچه جبرئیل املاء می‌کرد، همه را به رشته تحریر در می‌آورد. مجموعه این سخنان است که به مصحف فاطمه(س) موسوم گردید. (اصول کافی ج 1 ص 349 و ج 2 ص 355)

آمدن جبرئیل برای کسی یک مسئله ساده نیست. خیال نشود که جبرئیل برای هر کسی می‌آید و امکان دارد بیاید. یک تناسب لازم دارد بین روح آن کسی که جبرئیل می‌خواهد بیاید و مقام جبرئیل که روح اعظم است. این تناسب بین جبرئیل و انبیاء درجه اولی بوده مثل رسول خدا(ص) و موسی و عیسی و ابراهیم(ع) و امثال اینها. میان همه کس نبوده است. بعد از این هم میان کسی دیگر دیده نشده است. حتی درباره ائمه(ع) هم من ندیده‌ام که وارد شده باشد. در هر صورت من این شرافت و فضیلت را از همه فضائلی که برای حضرت زهرا(س) ذکر کرده‌اند بالاتر می‌دانم. این فضیلت مختص حضرت صدیقه است. (صحیفه نورج 20 ص 4-5-6) امام راحل (ره) در جایی دیگر می‌فرمایند: برای تمام ابعادی که برای زن و برای یک انسان متصور است در فاطمه زهرا(س) جلوه کرده است. او تمام نسخه انسانیت، تمام حقیقت زن، تمام حقیقت انسان است. او موجودی ملکوتی است که در عالم به صورت انسان ظاهر شده است. بلکه موجود الهی جبروتی در صورت یک زن ظاهر گشته است. فاطمه(س) زنی است که تمام ویژگی‌های انبیاء در اوست. زنی که اگر مرد بود نبی بود. زنی که اگر مرد بود به جای رسول الله بود. (صحیفه نور ج 7 ص 337)

آموزه‌های تربیتی و اخلاقی حضرت فاطمه(س)

آموزه اول) حجاب کامل: امام موسی بن جعفر(ع) از پدرانش نقل فرموده است که امیرالمومنین علی(ع) فرمود: روزی فرد نابینایی اجازه خواست که به منزل فاطمه(س) وارد شود، آن حضرت خود را (با چیزی مانند پرده) از او پوشیده داشت. رسول خدا(ص) به او فرمود: چرا خود را پوشیده داشتی در حالی که نابیناست و ترا نمی بیند؟ حضرت فرمود: اگر او مرا نمی بیند من او را می‌بینم و نیز رایحه و عطر را می‌بوید و شامه اش سالم است. رسول خدا(ص) فرمود: گواهی می‌دهم که تو پاره تن من هستی. (بانوی بانوان ص 26 به نقل از بحار ج 43 ص 91)

آموزه دوم) اوصاف شیعه: مردی از همسرش خواست نزد فاطمه (س) برود و ازقول او بپرسد که آیا من از شیعیان شما هستم؟ او به حضور حضرت (س) آمد و سوال شوهرش را رساند. زهرا(س) فرمود: به شوهرت بگو: اگر آنچه را به شما امر می‌کنیم انجام دهی و آنچه را که از آن نهی می‌کنیم، انجام ندهی از شیعیان ما هستی وگرنه از شیعیان ما نیستی. وی نزد شوهرش آمد و سخن فاطمه (س) را به او رساند. او از این پاسخ ناراحت شد با آه و ناله گفت: وای برمن، کیست که به گناه آلوده نباشد، بنابراین اگر از گناه پاک نشوم، شیعه نیستم، در آن صورت همیشه در دوزخ خواهم بود. وای برمن چه خاکی برسرم کنم؟ همسرش وقتی او را چنین آشفته دید به حضور حضرت زهرا (س) برگشت و داستان را به عرض رساند، فاطمه (س) فرمود به شوهرت بگو: چنین نیست که تو تصور می‌کنی. شیعیان ما از افراد نیک اهل بهشت هستند، ولی اگر گناه کار باشند، براثر گرفتاریها و صدماتی که در صحرای محشر، در روز قیامت، یا در طبقه اعلای دوزخ می‌بینند، گناهانشان ریخته می‌شود و سپس ما آنها را نجات می‌دهیم و به بهشت می‌بریم. (داستانهای روایی ص 499) همان طور که ملاحظه می‌شود از دیدگاه رهبران الهی ملاک شیعه عمل به دستورات آنها است و نه داشتن اسم و رسم و ادعا. لذا از خدا توفیق عمل و نیت صالح برای همه بخواهیم.

آموزه سوم) از خودگذشتگی وایثار: عرب تازه مسلمانی درمسجد مدینه از مردم کمک خواست.پیامبر(ص) به اصحاب خود نگریست. سلمان فارسی برخاست تا نیاز آن بیچاره را برطرف سازد. هرجا رفت با دست خالی برگشت. با ناامیدی به طرف مسجد می‌آمد که چشمش به منزل حضرت فاطمه(س) افتاد، با خود گفت:فاطمه (س) سرچشمه نیکوکاری است. درب خانه راکوبید و داستان عرب مستمند را شرح داد. حضرت زهرا (س) فرمود: ای سلمان، سوگند به خداوندی که حضرت محمد را به پیامبری برگزید، سه روز است که غذا نخورده ایم و فرزندانم حسن و حسین (ع) از شدت گرسنگی بی قراری می‌کنند و خسته و مانده به خواب رفته اند.

اما من، نیکی و نیکوکاری را درخانه مرا کوبیده است، رد نمی کنم. آن گاه پیراهن خود را به سلمان داد تا در مغازه شمعون یهودی گرو گذاشته، مقداری خرما و جو قرض بگیرد. سلمان فارسی می‌گوید: پس از دریافت جو و خرما به طرف منزل فاطمه (س) آمدم وگفتم: دختر رسول خدا مقداری از این غذاها را برای فرزندان گرسنه ات بردار. حضرت پاسخ فرمود: ای سلمان، این کار را فقط برای خدای بزرگ انجام دادیم و هرگز از آن چیزی برنمی داریم. (فرهنگ سخنان فاطمه (س) ص 119)

آموزه چهارم) کیفیت رابطه با مردم و خانواده: معیار و میزان سنجش ارزشمندی انسان از دیدگاه فاطمه (س) روابط شایسته با مردم وخانواده است. حضرت دراین باره می‌فرمایند: بهترین شما کسی است که دربرخورد با مردم نرم خو و مهربان تر است و ارزشمندترین مردان شما آن کسانی اند که با همسران خود مهربان و بخشنده هستند. (همان ص 139)

آموزه پنجم) نگرانی ازحجاب حتی پس از مرگ: اسماء بنت عمیس نقل می‌کند: روزهای آخر زندگانی حضرت زهرا (س) با او بودم. روزی مرا به یاد کیفیت حمل جنازه توسط مردم انداخت و ابراز نگرانی کرد که چرا جنازه زن را روی تخته ای می‌گذارند و بالای دست مردان حمل می‌کنند؟ حضرت (س) فرمود: من بسیار زشت می‌دانم که جنازه زنان را پس از مرگ بر روی تابوت روباز گذاشته و بر روی آن پارچه ای می‌افکنند، که حجم بدن را برای ببیندگان نمایش می‌دهد. مرا روی تابوت آنچنانی نگذار و بدن مرا بپوشان که خدا تو را از آتش جهنم باز دارد. اسماء می‌گوید: وقتی نگرانی حضرت زهرا (س) را دیدم که به امام علی (ع) فرمود: وصیت می‌کنم به شما ای پسر عمو، که برای من تابوتی درست کنید، همان گونه که ملائکه شکل آن را به من نشان دادند. خدمت آن حضرت توضیح دادم: در سرزمین حبشه تابوتی می‌سازند که بدن میت را می‌پوشاند، سپس به وسیله چوب‌های تر و شاخه‌های نازک درخت، شکل و قیافه آن را ترسیم کردم. فاطمه (س) خوشحال شد و فرمود: برای من تابوتی مثل آن درست کن و مرا با آن بپوشان، خدا تو را از آتش دوزخ حفظ نماید. (همان ص84-85)

آموزه ششم رعایت محرم و نامحرم: رسول خدا(ص) درب خانه فاطمه(س) را کوبید و فرمود: سلام بر شما، آیا وارد خانه شوم؟ پاسخ شنید، سلام بر تو ای فرستاده خدا، داخل شوید. پیامبر(ص) فرمود: آیا داخل شوم با کسی که همراه من است؟ فاطمه(س) فرمود: ای رسول خدا، اگر نامحرمی با شماست وارد نشوید که چادر بر سر ندارم. کمی بعد، چادر به سر گذاشت و فرمود: داخل شوید. رسول خدا دوباره سلام کرد و فرمود: با کسی که همراه من است؟ پاسخ شنید: سلام بر تو ای فرستاده خدا، داخل شوید با کسی که همراه شماست. (همان ص83و 84)

آموزه هفتم) حالات معنوی فاطمه(س) در شب ازدواج: شب ازدواج و آغاز لحظه‌های شروع یک زندگی نوین برای هر زن و مردی شیرین و خاطره انگیز است. بسیاری این لحظه‌های شیرین را به انواع گناه می‌آلایند و فکر می‌کنند این کارها مجاز است. امام علی(ع) شب عروسی، فاطمه زهرا(س) را نگران و گریان دید، پرسید: چرا ناراحتی؟ حضرت زهرا(س) پاسخ داد: پیرامون حال و رفتار خویش فکر کردم. به یاد پایان عمر و قبر خود افتادم که امروز از خانه پدر به خانه شما منتقل شدم و روزی دیگر از اینجا به طرف قبر و قیامت خواهم رفت. پس تو را به خدا سوگند می‌دهم که بیا: تا به نماز بایستیم و با هم در این شب خدا را عبادت کنیم. (همان ص40)

آموزه هشتم) علاقه مندیهای فاطمه(س): حضرت فاطمه(س) در رهنمود ارزشمندی فرمود: از دنیای شما سه چیز محبوب من است. تلاوت قرآن، نگاه به چهره رسول خدا(ص)، انفاق در راه خدا. همچنین نسبت به تلاوت برخی از سوره‌های قرآن سفارش می‌فرمود: کسانی که سوره‌های حدید، واقعه، الرحمن، را تلاوت کنند، در آسمان‌ها و زمین، اهل بهشت خوانده می‌شوند. فاطمه(س) به امام علی(ع) سفارش کرد که: وقتی من وفات کردم، تو غسل و کفن مرا به عهده گیر و بر من نماز بگزار و مرا درون قبر قرار ده، دفن کن و سنگ قبر را بر روی قبرم بگذار و خاک بر آن بریز و آن را همآهنگ کن. آن گاه بالای سرم روبرو من بنشین و زیاد قرآن بخوان و دعا کن. زیرا در چنین لحظه‌هایی، میت به انس گرفتن با زندگانی محتاج است. من تو را به خدا می‌سپارم و درباره فرزندانم سفارش به نیکوکاری دارم. (همان ص219 و 252)

آموزه نهم) تقاضای عمر مفید: حضرت زهرا(س) در مناجات با خدای خویش می‌فرمود: بار خدایا تو را به علم غیبت و تواناییت بر آفرینش، سوگند می‌دهم که مرا، تا وقتی می‌دانی زنده بودن برایم بهتر است، زنده بداری و هرگاه مرگ برایم بهتر بود، مرا بمیران. (میزان الحکمه ج2 ص735)

آموزه دهم) پاداش سلام و صلوات بر فاطمه(س): یزیدبن عبدالملک نوفلی از پدرش، از جدش روایت کرده که می‌گوید: بر فاطمه(س) وارد شدم، آن حضرت ابتدا به من سلام کرد و سپس فرمودند: پدرم در زمان حیاتش فرمود: هر کس بر من و برتو سه روز سلام کند، بهشت برای او خواهد بود. به حضرت(س) عرض کردم: این مطلب مربوط به دوران زندگی شما و آن حضرت است یا اینکه پس از فوت شما هم شامل می‌شود؟ فرمودند: در زندگی و پس از مرگ هم شامل می‌شود. و نیز علی(ع) از فاطمه(س) نقل می‌فرمایند: رسول خدا(ص) به من فرمود: ای فاطمه هر کس بر تو صلوات بفرستد، خداوند او را خواهد بخشید و مورد آمرزش قرار خواهد داد و او را به من در هر جای بهشت که باشم، ملحق خواهد نمود. (فاطمه(س) شادمانی دل پیامبر(ص) ص378 و 400)88