در دعای ماه رجب می خوانیم "وَ اصْرِفْ عَنِّی بِمَسْأَلَتِی إِیَّاکَ جَمِیعَ شَرِّ الدُّنْیَا وَ شَرِّ الْآخِرَةِ"؛ چرا در فراز دوم این دعا، لفظ "جمیع" تکرار نشده است؟

پرسش

در دعای ماه رجب می خوانیم: "أَعْطِنِی بِمَسْأَلَتِی إِیَّاکَ جَمِیعَ خَیْرِ الدُّنْیَا وَ جَمِیعَ خَیْرِ الْآخِرَةِ وَ اصْرِفْ عَنِّی بِمَسْأَلَتِی إِیَّاکَ جَمِیعَ شَرِّ الدُّنْیَا وَ شَرِّ الْآخِرَةِ"؛ چرا در فراز دوم این دعا، لفظ جمیع تکرار نشده است؟

پاسخ

پاسخ اجمالی

برخی می گویند: این اختلاف عبارت به این مطلب اشاره دارد که شر امرى عدمى است - که همان دورى از رحمت خدا و محرومیت از بخشایش الاهى است -، ولى چون خیر امرى وجودى است، گویا انواع آن بى‏شمار است و اما این که چرا «جمیع شر الدنیا، تمامى شرهاى دنیا» در دعا آمده گویا به این جهت است که شرهاى دنیا متعدد است و انواع مختلف دارد، براى همه مردم معلوم نیست.

پاسخ تفصیلی

"شرّ" مصدر، جمع آن "شُرُور" به معنای بدى است. این واژه ضد "خیر" است و شامل همه بدی ها و پستی ها است.[1]

در برخی از روایات و ادعیه واژه شرّ برای دنیا نیز تنها و بدون واژه "جمیع" آمده است: از امام جعفر صادق از پدرانش (ع) از پیامبر (ص) نقل شده که آن حضرت فرمود: کسی که در تعقیبات نماز جمعه این دعا را بخواند تا جمعه بعدی به هیچ بلا و فتنه ای گرفتار نمی شود: "... صل على محمد و آل محمد و أعطنی خیر الدنیا و خیر الآخرة و اصرف عنی شر الدنیا و شر الآخرة".[2]

برخی می گویند: در عبارت «أعطنی جمیع خیر الدنیا و جمیع خیر الآخره» کلمه جمیع تکرار شد، ولى در این عبارت «و اصرف عنى جمیع شرّ الدنیا و شرّ الآخره» این کلمه تکرار نشده است، اگر کسی در این عبارات بیندیشد، شاید به این نتیجه برسد که این اختلاف عبارت به این مطلب اشاره دارد که شرّ امرى عدمى است - که همان دورى از رحمت خدا و محرومیت از بخشایش الاهى است -، ولى چون خیر امرى وجودى است، گویا انواع آن بى‏شمار است. و اما این که چرا «جمیع شر الدنیا، تمامى شرهاى دنیا» در دعا آمده گویا به این جهت است که شرهاى دنیا متعدد است و انواع مختلف دارد، براى همه مردم معلوم نیست.[3]

منابع:

---

[1] مهیار، رضا، فرهنگ أبجدی عربی- فارسی، ص 79.

[2] سید على بن موسى بن طاوس، جمال ‏الأسبوع ‏بکمال‏ العمل ‏المشروع، ص 422، انتشارات رضى قم.

[3] ملکى تبریزى، جواد آقا، کتاب المراقبات یا «أعمال السنة»، ص 137.

http://www.islamquest.net/fa/archive/question/fa8445