دانشنامه پژوهه بزرگترین بانک مقالات علوم انسانی و اسلامی

اعجاز بیانی قرآن

No image
اعجاز بیانی قرآن

كلمات كليدي : معجزه، اعجاز، اعجاز بياني، فصاحت، بلاغت، اسلوب، تحدي

نویسنده : روح الله رضواني

"معجزه" از کلمه عجز گرفته شده، و در لغت به معنای ضعف و ناتوانی است،[1]و در اصطلاح عبارت است از گفتـار شگفت انگیز و جالب توجه و یا امـر خارق عادتی که به وسیله مدعی مقام نبوت، برخلاف قوانین عادی و جاری طبیعت و به منظور اثبات ادعای رسالت، همراه باتحدی انجام می گیرد[2].

پیشینه پژوهش اعجاز بیانی

مباحث علم کلام در آغاز قرن دوم هجری، به جهت حفظ اصول عقاید اسلام از افکار و اندیشه های باطل، توسط دانشمندان اسلامی تأسیس گردید[3]، هم زمان با به وجود آمدن علم کلام، مباحثی در مورد معجزه و اعجاز بیانی قرآن مطرح شد، این بحث بعد ها توسط "باقلانی" متوفی 403ﻫ، "قاضی عبد الجبار"، متوفی 415 هـ، "خواجه نصیر الدین طوسی"، متوفی672هـ ، و دیگران تبیین گردید.

اعجاز بیانی قرآن

اعجاز بیانی قرآن از گسترده ترین و معروف ترین وجوه اعجاز قرآن است، که در تمـام آیـه ها، سـوره ها و سطر سطرِ قـرآن قابل مشاهده است اعجاز بیانی قرآن دارای سه رکن می‌باشد:

1. اعجاز بیانی در فصاحت؛

فصاحت در لغت به معنای روشن و آشکار می باشد[4]و در اصطلاح، کلامی است فصیح، روان، مستعمل، که از حسن و زیبایی برخوردار ‌باشد، و کلام فصیح عبارتی است که واژگان آن علاوه بر فصاحت، هماهنگی و تناسب کامل با یکدیگر داشته باشند[5].

2. اعجاز بیانی در بلاغت؛

بلاغت در لغت به معنی وصول، رسیدن و انتها است[6] و در اصطلاح عبارتست از کلام فصیحی که مطابق با مقتضی حال باشد[7].

3. اسلوب بدیع قرآن؛

قرآن سبک و شیوه ای ارائه نموده، که دارای ظرافت شعر، آزادی مطلق نثر و حسن و لطافت سجع می باشد، بسیاری از علماء، این سبک قرآن را از برجسته ترین ابعاد اعجاز ادبی و بیانی آن دانسته اند[8].

تبیین علمی اعجاز بیانی

ساختمان ترکیبی کلمات و سبک بدیع و اختصاصی قرآن نه سابقه داشته است و نه تقلید پذیر است، ترنم و آهنگ شعر را با خود هم سو دارد، بشارتش آرام بخش روان و قلوب انسان هاست، و هشدارهایش بیدارگر غافلین و عاصین است.

انتخاب کلمات بکار رفته در جمله های قرآن، کاملاً حساب شده است به گونه ای که نمی توان کلمه ای را جابجا کرد یا واژه ای را جایگزین واژه ای نمود که تمام ویژگی های واژۀ اصلی را ایفا نماید بلکه اگر واژه ها را تغییر داده یا از جمله برداریم ساختار جمله به هم می ریزد و زیبائی اش را از دست می دهد.

آیات مربوط به اعجاز بیانی قرآن

برخی آیات مربوط به اعجاز بیانی قرآن عبارت ‌اند از؛

«قُلْ لَئِنِ اجْتَمَعَتِ الْإِنْسُ وَ الْجِنُّ عَلى‌ أَنْ یَأْتُوا بِمِثْلِ هذَا الْقُرْآنِ لا یَأْتُونَ بِمِثْلِهِ وَ لَوْ کانَ بَعْضُهُمْ لِبَعْضٍ ظَهیراً»[9]

«بگو: اگر انسانها و پریان (جن و انس) اتفاق کنند که همانند این قرآن را بیاورند، همانند آن را نخواهند آورد هر چند یکدیگر را (در این کار) کمک کنند»

« أَمْ یَقُولُونَ افْتَراهُ قُلْ فَأْتُوا بِسُورَةٍ مِثْلِهِ وَ ادْعُوا مَنِ اسْتَطَعْتُمْ مِنْ دُونِ اللَّهِ إِنْ کُنْتُمْ صادِقینَ»[10]

«آیا آنها می ‌گویند: او قرآن را به دروغ به خدا نسبت داده است؟! بگو: اگر راست می گویید، یک سوره همانند آن بیاورید و غیر از خدا، هر کس را می ‌توانید (به یاری) طلبید!»

« وَ إِنْ کُنْتُمْ فی‌ رَیْبٍ مِمَّا نَزَّلْنا عَلى‌ عَبْدِنا فَأْتُوا بِسُورَةٍ مِنْ مِثْلِهِ وَ ادْعُوا شُهَداءَکُمْ مِنْ دُونِ اللَّهِ إِنْ کُنْتُمْ صادِقینَ»[11]

«و اگر درباره آنچه بر بنده خود [پیامبر] نازل کرده‌ایم شک و تردید دارید، (دست کم) یک سوره همانند آن بیاورید و گواهان خود را- غیر خدا- برای این کار، فرا خوانید اگر راست می ‌گویید!»[12]

مقاله

نویسنده روح الله رضواني
جایگاه در درختواره علوم قرآن و حدیث - قرآن پژوهی - علوم قرآنی - اعجاز

این موضوعات را نیز بررسی کنید:

جدیدترین ها در این موضوع

No image

آيين زمامداری در سيره ي حكومتی اميرالمومنين علی عليه السلام

فتوحات خلفای پیش از امیرمومنان علی علیه السلام سرزمینی وسیع و پهناور برای حکومت ایشان به ارث گذاشت (که شامل تمام کشورهای کنونی شبه جزیره، ایران، عراق، شامات کنونی، مصر و...) زمامداری موفقیت آمیز ایشان برآن سرزمین با ابزار و سایل و سطح فرهنگی آن زمان می تواند بهترین الگوی زمامداری برای ما شیعیان ایشان باشد.
No image

برخورد با استهزاء گران از ديدگاه قرآن

آياتي كه در قرآن از استهزا به ميان آورده بيشتر مربوط به حوزۀ عقيده و دين بوده كه در آن دشمنان، انبياي الهي، مومنان، وحي، آيات قرآن، احكام عبادي، معاد، پيامبران و حتي خداوند را به تمسخر گرفته و از استهزا به عنوان حربه اي براي رويارويي با دين الهي بهره مي جستند
No image

تربيت توحيدی در سیره اهل بیت پیامبر (صلوات الله علیهم)

سیرۀ پیامبر و اهل بیت صلوات الله علیهم در تربیت اعتقادی در زمینۀاصل توحید دارای مراحل سه گانۀ تبیین، توصیف و تثبیت بوده است.اولا:در مواجهه با اکثریت مردم اصل وجود خدا را مفروض گرفته اما در برابر عقاید انحرافی از دلایل روشن و قوی استفاده می کردند. ثانیا: در مقام معرفی خدا تاکید بر بیان صفات خدا می کردند با رعایت سطح فکری مخاطب. ثالثا: برای ارتقا و رشد ایمان فرد را به ارتباط با خدا و حفظ و تقویت ارتباط با خدا دعوت می کردند.
No image

تربيت فرزند در سيره معصومان (عليهم السلام)

بانگاهی هر چند اجمالی به آیات و روایاتی كه در مورد فرزند وارد شده، می توان به نگرش عمیق اسلام درباره فرزند و جایگاهش در اندیشه اسلامی پی برد. فرزندان نعمت های الهی نزد والدین اند، هم می توان آنها را بر انجام اعمال ناشایست و خلاف فطرت الهی شان به خاك ذلّت و پستی نشاند.

پر بازدیدترین ها

No image

ساده زيستي در سيره پيامبر صَلَّي اللهُ عَلَيْهِ وَآلِهِ

در جهان سرمایه داری امروز که متأسفانه مبتنی است بر توجه افراطی به نیازها فردی و خودبینی و خودپرستی و هر فرد سعی می کند همه کس و همه چیز را تا می تواند در مسیر اهداف و مقاصد خود به خدمت گیرد و از طرف دیگر شعار مصرف بیشتر و متنوع تر برای لذات بیشتر به نهایت رسیده و مدام توسط رسانه ها و جامعه تبلیغ می شود.
No image

برخورد با استهزاء گران از ديدگاه قرآن

آياتي كه در قرآن از استهزا به ميان آورده بيشتر مربوط به حوزۀ عقيده و دين بوده كه در آن دشمنان، انبياي الهي، مومنان، وحي، آيات قرآن، احكام عبادي، معاد، پيامبران و حتي خداوند را به تمسخر گرفته و از استهزا به عنوان حربه اي براي رويارويي با دين الهي بهره مي جستند
No image

سیره ی نبی مکرم اسلام صلّی الله علیه و آله در تغییر نام افراد

هرکس تاریخ زندگانی نبی مکرّم اسلام حضرت محمّد مصطفی صلی الله علیه و آله را مطالعه نماید درمی یابد که ایشان در موارد متعدد، نام افراد شهرها را عوض می نموده اند. امام صادق علیه السلامنیز در این باره می فرمایند: پیامبر نام های زشت شهرها و اشخاص را تغییر می دادند
No image

فلسفه امتحان از دیدگاه قرآن و روایات معصومین

امتحان در فرهنگ قرآن، قرار دادن انسان ها در بستر حوادث گوناگون تلخ و شیرین با هدف رسیدن آنان به كمال لایق خویش است و در آیات پرشماری با واژه های یاد شده و غیر آنها مطرح گردیده است.
Powered by TayaCMS