دانشنامه پژوهه بزرگترین بانک مقالات علوم انسانی و اسلامی

ضحاکیه

No image
ضحاکیه

نویسنده : سيد حسين ميرنور الهي

كلمات كليدي : ضحاكيه، ضاحكيه، خوارج، ضحاك بن قيس

ضحاکیه به عنوان یک شورش از خوارج محسوب می­شود که با عملکردی افراطی در برابر جامعه اسلامی موضعگیری می­کردند و از جمله عناصر بی­بصیرتی بودند که دوست را از دشمن تشخیص نمی­دادند و کورکورانه بدون تشخیص حق با هرحکومتی مخالفت می­کردند و فقط خودشان را حق و مسلمان و مخالفین خود را کافر می­دانستند. دراین مقاله به بررسی خارجیان ضحاکیه می­پردازیم.

ضحاک بن قیس حروری

ابوسعید ضحاک بن قیس شیبانی یکی از شورشیانی است که عقیده خوارج را در سده دوم به دوش می­کشید. او در کتب اهل­سنت از عالمان خوارج خوانده شده است.[1] وی در اواخر دوران حکومت بنی­امیه و به سبب جنگ قدرت در حکومت مرکزی توانست برعلیه آنان شورش کند و کوفه را به تسخیر خود درآورد. او در ابتدا از یاران سعید بن بهدل شیبانی بود که با دویست نفر وارد منطقه جزیره شدند و بعد از تصرف آن به سمت کوفه حرکت کردند اما سعید بن بهدل به سبب طاعون درگذشت و ضحاک به جانشینی او انتخاب شد. او در شهرروز اقامت داشت تا اینکه یارانش با او بیعت کردند.[2] اولین حضور او به عنوان حاکم خوارج حرکت او به سوی کوفه بود. در زمان ضحاک خوارج بسیار شدند و گفته شده افراد خوارج تا قبل از آن زمان به این حد نبودند بطوریکه چهار هزار تن از خوارج با ضحاک بیعت کردند و با او در جنگها و شورشها شرکت می­کردند.[3]

بنی­امیه به دلیل جنگهای مختلفی که با دشمنان خود داشت چراکه ظلم و ستمهای بنی­امیه و بی­کفایتی حاکمان بنی­امیه زمینه را برای شورشها و نهضتهای انقلابی در برابر آنان آماده می­کرد.[4] این تزلزل تا حدی بود که مروان بن محمدبن مروان، حکومت ابراهیم بن ولید اموی، که بعد از مرگ یزید بن ولید بدست اورده بود را ساقط کرد و حکومت مرکزی را به تصرف خویش درآورد و از عمال حکومتی خواست تا از مردم برای وی بیعت بگیرند و نضر بن سعید بن عمرو الحرشی را به ولایت عراق برگزید ولی عبدالله بن عمر بن عبدالعزیر که از سوی ابراهیم اموی به حکومت کوفه رسیده بود با نضر بن سعید مخالفت کرد و کار به جنگ کشیده شد. در حین جنگ بودند که فهمیدند ضحاک بن قیس حروری نیز با سه، چهار هزار نفر به کوفه لشگرکشی کرده­است. در این هنگام دو لشگری که تاکنون با هم جنگ داشتند، برعلیه ضحاک بن قیس متحد شدند. اما ضحاک ایشان را شکست داد و کوفه را تسخیر کرد.[5] با تسخیر شهر مهم کوفه و اطراف آن، در واقع حکومت عراق از چنگ بنی­امیه خارج ساخته بود. [6] سران لشگر شکست خورده به همراه بسیاری از مردم به شهر واسط فرار کردند.[7] مروان بن محمد نیز لشگری به سرداری سلیمان بن هشام بن عبدالملک را به مقابله با ضحاک فرستاد اما سلیمان با ضحاک نجنگید، بلکه با او بیعت کرد و پشت سرش نیز نماز خواند و این حادثه برای حکومت بنی­امیه رسوائی زیادی فراهم نمود تا جائی که این حادثه را به شعر درآوردند و برای خوارج و برعلیه بنی­امیه تبلیغ می­کردند.[8]

ألم تر أنّ اللّه أنزل نصره و صلّت قریش خلف بکر بن وائل‌

آیا ندیدی که خداوند نصرت خود را نازل کرد چراکه قریش(بنی­امیه) پشت سر بکر بن وائل به نماز ایستاد

از بزرگان بنی­امیه که در جنگ با ضحاک کشته شده بود، عاصم بن عمر بن عبد العزیز بن مروان بن الحکم اموی، که از طرف مادر به عمر بن خطاب منتسب می­شود.[9] قتل او نیز اثر بدی در بنی ­امیه داشت تا حدی که برای او اینگونه مرثیه سرائی می­کردند:

فان تک احزان و فائض عبـــــــره اذابت عبیطا من دم الجوف منقعا

تجرعتها فی عاصم و احتسیتها فأعظم منها ما احتسـى و تجرعا

فلیت المنایا کن خلفن عاصــــما فعشنا جمیعا او ذهبـــــن بنا معا

او توسط برذون بن مرزوق شیبانی کشته شد و جعفر بن عباس کندی یکی دیگر از بزرگان بنی­امیه بود که در این جنگ توسط عبدالملک بن علقمه کشته شد. کشته شدن بزرگان بنی­امیه افتخاری برای خوارج بود تا حدی که این شعری به عنوان افتخار در این باره سرودند:[10]

نحن قتلنا عاصما و جعفرا و الفارس الضبی حین اصحرا

اما این ذلت برای بنی­امیه به اینجا ختم نشد بلکه عبیدالله بن العباس الکندى‌ که برادرش در جنگ با ضحاک کشته شده بود، وقتی دید که مردم فرار می­کنند، از ترس با ضحاک بیعت کرد تا جان خود را نجات دهد و به همین دلیل مورد ملامت دیگران واقع شد و او را هجو می­کردند.[11]

لشگرکشی­های ضحاک

پس از تسخیر کوفه و شکست خوردن بنی­امیه از ضحاک، وی با اکثر یارانش به سوی شهر واسط رفت و کوفه را به یکی از یارانش به نام ملحان بن معروف شیبانی سپرد. شهر واسط که در دست لشگر شکست خورده کوفه و عبدالله بن عمر بن عبدالعزیر بود این بار توسط ضحاک محاصره شد. این محاصره و جنگ و گریز سه ماه طول کشید اما در نهایت عبدالله بن عمر با ضحاک مصالحه کرد و تسلیم شد. سپس ضحاک به لشگر کشی ادامه داد و این بار برای جنگ با مروان حاکم اموی، آماده بود که در این درگیری که در شهر کفرتوثا رخ داد کشته شد.[12]

مقاله

جایگاه در درختواره تاریخچه فرق

این موضوعات را نیز بررسی کنید:

جدیدترین ها در این موضوع

No image

آيين زمامداری در سيره ي حكومتی اميرالمومنين علی عليه السلام

فتوحات خلفای پیش از امیرمومنان علی علیه السلام سرزمینی وسیع و پهناور برای حکومت ایشان به ارث گذاشت (که شامل تمام کشورهای کنونی شبه جزیره، ایران، عراق، شامات کنونی، مصر و...) زمامداری موفقیت آمیز ایشان برآن سرزمین با ابزار و سایل و سطح فرهنگی آن زمان می تواند بهترین الگوی زمامداری برای ما شیعیان ایشان باشد.
No image

برخورد با استهزاء گران از ديدگاه قرآن

آياتي كه در قرآن از استهزا به ميان آورده بيشتر مربوط به حوزۀ عقيده و دين بوده كه در آن دشمنان، انبياي الهي، مومنان، وحي، آيات قرآن، احكام عبادي، معاد، پيامبران و حتي خداوند را به تمسخر گرفته و از استهزا به عنوان حربه اي براي رويارويي با دين الهي بهره مي جستند
No image

تربيت توحيدی در سیره اهل بیت پیامبر (صلوات الله علیهم)

سیرۀ پیامبر و اهل بیت صلوات الله علیهم در تربیت اعتقادی در زمینۀاصل توحید دارای مراحل سه گانۀ تبیین، توصیف و تثبیت بوده است.اولا:در مواجهه با اکثریت مردم اصل وجود خدا را مفروض گرفته اما در برابر عقاید انحرافی از دلایل روشن و قوی استفاده می کردند. ثانیا: در مقام معرفی خدا تاکید بر بیان صفات خدا می کردند با رعایت سطح فکری مخاطب. ثالثا: برای ارتقا و رشد ایمان فرد را به ارتباط با خدا و حفظ و تقویت ارتباط با خدا دعوت می کردند.
No image

تربيت فرزند در سيره معصومان (عليهم السلام)

بانگاهی هر چند اجمالی به آیات و روایاتی كه در مورد فرزند وارد شده، می توان به نگرش عمیق اسلام درباره فرزند و جایگاهش در اندیشه اسلامی پی برد. فرزندان نعمت های الهی نزد والدین اند، هم می توان آنها را بر انجام اعمال ناشایست و خلاف فطرت الهی شان به خاك ذلّت و پستی نشاند.

پر بازدیدترین ها

No image

ساده زيستي در سيره پيامبر صَلَّي اللهُ عَلَيْهِ وَآلِهِ

در جهان سرمایه داری امروز که متأسفانه مبتنی است بر توجه افراطی به نیازها فردی و خودبینی و خودپرستی و هر فرد سعی می کند همه کس و همه چیز را تا می تواند در مسیر اهداف و مقاصد خود به خدمت گیرد و از طرف دیگر شعار مصرف بیشتر و متنوع تر برای لذات بیشتر به نهایت رسیده و مدام توسط رسانه ها و جامعه تبلیغ می شود.
No image

برخورد با استهزاء گران از ديدگاه قرآن

آياتي كه در قرآن از استهزا به ميان آورده بيشتر مربوط به حوزۀ عقيده و دين بوده كه در آن دشمنان، انبياي الهي، مومنان، وحي، آيات قرآن، احكام عبادي، معاد، پيامبران و حتي خداوند را به تمسخر گرفته و از استهزا به عنوان حربه اي براي رويارويي با دين الهي بهره مي جستند
No image

سیره ی نبی مکرم اسلام صلّی الله علیه و آله در تغییر نام افراد

هرکس تاریخ زندگانی نبی مکرّم اسلام حضرت محمّد مصطفی صلی الله علیه و آله را مطالعه نماید درمی یابد که ایشان در موارد متعدد، نام افراد شهرها را عوض می نموده اند. امام صادق علیه السلامنیز در این باره می فرمایند: پیامبر نام های زشت شهرها و اشخاص را تغییر می دادند
No image

تربيت فرزند در سيره معصومان (عليهم السلام)

بانگاهی هر چند اجمالی به آیات و روایاتی كه در مورد فرزند وارد شده، می توان به نگرش عمیق اسلام درباره فرزند و جایگاهش در اندیشه اسلامی پی برد. فرزندان نعمت های الهی نزد والدین اند، هم می توان آنها را بر انجام اعمال ناشایست و خلاف فطرت الهی شان به خاك ذلّت و پستی نشاند.
Powered by TayaCMS