دانشنامه پژوهه بزرگترین بانک مقالات علوم انسانی و اسلامی

پلورالیسم یا کثرت‌گرایی اخلاقی

No image
پلورالیسم یا کثرت‌گرایی اخلاقی

كلمات كليدي : کثرت‌گرايي اخلاقي، پلوراليسم اخلاقي، کليسا، نسبيت‌انگاري

واژه پلورالیسم از واژه لاتینی (Pluralis) به مفهوم گرایش به کثرت گرفته شده است. پلورالیست ابتدا در عرصه کلیسا درباره اشخاصی که دارای چندین منصب کلیسایی بودند به کار رفته است. کم‌کم این مفهوم در معنای اصالت دادن به کثرت در عرصه‌های مختلفی همچون اجتماع، سیاست، فرهنگ، دین، اخلاق و معرفت بکار رفت. همین امر باعث شده است کثرت‌گرایی انواع و اقسام مختلفی پیدا نماید؛ کثرت‌گرایی سیاسی، کثرت‌گرایی فرهنگی، کثرت‌گرایی اخلاقی، کثرت‌گرایی دینی ... .[2]

کثرت‌گرایی اخلاقی یک نوع غیر واقع‌گرایی در باورها و ارزش‌های اخلاقی است. چنانکه می‌دانیم مکاتب اخلاقی در یک تقسیم‌بندی به مکاتب و اقع‌گرا و غیرواقع‌گرا تقسیم می‌شوند. غیر واقع‌گرایان معتقدند هیچ جمله اخلاقی قابلیّت صدق و کذب و اقعی را ندارد و لذا طبق این نظریّه، دوجمله به ظاهر متناقضِ اخلاقی هر دو می‌توانند قابل قبول باشند. بر اساس این دیدگاه، باورهای اخلاقی اموری و اقعی و عینی نبوده و تابع قرارداد، سلیقه یا احساس افراد تلقی می‌شوند. به اعتقاد پلورالیست‌ها همان‌گونه که جمله «غذاهای هندی خوشمزه هستند» ناظر به هیچ امر واقعی نیست و از این ‌رو با جمله «غذاهای هندی خوشمزه نیستند» تناقض ندارد، گزاره‌های اخلاقی نیز چنین بوده و ناظر به هیچ امر و اقعی نمی‌باشند و به همین دلیل قابلیت صدق و کذب ندارند. مثلاً دو جمله «راستگویی خوب است» و «راستگویی خوب نیست» همانند دو جمله فوق هیچ تناقضی با هم نداشته و هر دو می‌توانند قابل قبول باشند. دلیل این امر آن است که این‌گونه قضایا بیانگر احساس یا سلیقه یا قرارداد افراد هستند و نمی‌توانند ناظر به یک امر خارجی باشند تا قابل صدق و کذب باشند و چنانکه می‌دانیم سلیقه‌های افراد ممکن است متفاوت باشند.[3] قابل قبول دانستن مکاتب اخلاقی مختلف، همان کثرت‌گرایی اخلاقی است.[4]

در کثرت‌گرایی اخلاقی نوعی نسبیت‌انگاری ارزشی و نفی ضوابط عام و ثابت و جود دارد که بر اساس آن، امکان پذیرش و مقبولیت ایده‌آل‌های اخلاقی متفاوت، در گستره جغرافیایی و فرهنگ‌های مختلف پذیرفته می‌شود. این نسبیت ارزشی البته منحصر در کثرت عرضی و جغرافیایی نیست؛ بلکه کثرت ناشی از گذر زمان و تنوع و تطور در ارزش‌های اخلاقی به صورت طولی (در زمان) نیز پذیرفته می‌شود.

کثرت‌گرایی اخلاقی خود انواع مختلفی دارد. به عبارت دیگر برخی از کثرت‌گرایان رویکردی اعتدالی به مساله کثرت‌گرایی اخلاقی داشته و صرفاً به تحمل و مدارا با پیروان سایر ایده‌آل‌های اخلاقی توصیه می‌کنند، اما برخی دیگر از کثرت‌گرایان که می‌توان آنها را کثرت‌گرایان اخلاقی افراطی نامید اساساً جزمیت در باورها و ارزش‌های اخلاقی را انکار و نسبی‌انگاری مطلق را ترویج می‌کنند. چنین نسبی‌گرایی‌ای در نهایت به جدّیت در سودانگاری شخصی و عدم اغماض در منافع مادی می‌انجامد؛ زیرا هیچ نسبیت‌گرایی حاضر نمی‌شود در به دست آوردن منافع مادی خود کوتاه آمده و آنها را فدای منافع دیگران بنماید.[5]

از نظر مدافعان کثرت‌گرایی اخلاقی، ایده‌آل‌های اخلاقی بسیار متفاوت بوده و هیچ‌کدام از آنها برتری خاصی بر ایده‌آل‌های دیگر ندارند.[6] به اعتقاد سوزان و لف ،یکی از افراطی‌ترین پلورالیست‌های اخلاقی در مقاله‌ای به نام "قدّیس‌های اخلاقی"[7]، در صورتی که کسی قادر به انجام افعال اخلاقی نباشد رفتن به سوی اهداف غیراخلاقی قابل توجیه بوده و به عبارت دیگر خود این اهداف، اخلاقی حساب خواهند شد.[8]

این موضوعات را نیز بررسی کنید:

جدیدترین ها در این موضوع

No image

آيين زمامداری در سيره ي حكومتی اميرالمومنين علی عليه السلام

فتوحات خلفای پیش از امیرمومنان علی علیه السلام سرزمینی وسیع و پهناور برای حکومت ایشان به ارث گذاشت (که شامل تمام کشورهای کنونی شبه جزیره، ایران، عراق، شامات کنونی، مصر و...) زمامداری موفقیت آمیز ایشان برآن سرزمین با ابزار و سایل و سطح فرهنگی آن زمان می تواند بهترین الگوی زمامداری برای ما شیعیان ایشان باشد.
No image

برخورد با استهزاء گران از ديدگاه قرآن

آياتي كه در قرآن از استهزا به ميان آورده بيشتر مربوط به حوزۀ عقيده و دين بوده كه در آن دشمنان، انبياي الهي، مومنان، وحي، آيات قرآن، احكام عبادي، معاد، پيامبران و حتي خداوند را به تمسخر گرفته و از استهزا به عنوان حربه اي براي رويارويي با دين الهي بهره مي جستند
No image

تربيت توحيدی در سیره اهل بیت پیامبر (صلوات الله علیهم)

سیرۀ پیامبر و اهل بیت صلوات الله علیهم در تربیت اعتقادی در زمینۀاصل توحید دارای مراحل سه گانۀ تبیین، توصیف و تثبیت بوده است.اولا:در مواجهه با اکثریت مردم اصل وجود خدا را مفروض گرفته اما در برابر عقاید انحرافی از دلایل روشن و قوی استفاده می کردند. ثانیا: در مقام معرفی خدا تاکید بر بیان صفات خدا می کردند با رعایت سطح فکری مخاطب. ثالثا: برای ارتقا و رشد ایمان فرد را به ارتباط با خدا و حفظ و تقویت ارتباط با خدا دعوت می کردند.
No image

تربيت فرزند در سيره معصومان (عليهم السلام)

بانگاهی هر چند اجمالی به آیات و روایاتی كه در مورد فرزند وارد شده، می توان به نگرش عمیق اسلام درباره فرزند و جایگاهش در اندیشه اسلامی پی برد. فرزندان نعمت های الهی نزد والدین اند، هم می توان آنها را بر انجام اعمال ناشایست و خلاف فطرت الهی شان به خاك ذلّت و پستی نشاند.

پر بازدیدترین ها

No image

ساده زيستي در سيره پيامبر صَلَّي اللهُ عَلَيْهِ وَآلِهِ

در جهان سرمایه داری امروز که متأسفانه مبتنی است بر توجه افراطی به نیازها فردی و خودبینی و خودپرستی و هر فرد سعی می کند همه کس و همه چیز را تا می تواند در مسیر اهداف و مقاصد خود به خدمت گیرد و از طرف دیگر شعار مصرف بیشتر و متنوع تر برای لذات بیشتر به نهایت رسیده و مدام توسط رسانه ها و جامعه تبلیغ می شود.
No image

برخورد با استهزاء گران از ديدگاه قرآن

آياتي كه در قرآن از استهزا به ميان آورده بيشتر مربوط به حوزۀ عقيده و دين بوده كه در آن دشمنان، انبياي الهي، مومنان، وحي، آيات قرآن، احكام عبادي، معاد، پيامبران و حتي خداوند را به تمسخر گرفته و از استهزا به عنوان حربه اي براي رويارويي با دين الهي بهره مي جستند
No image

سیره ی نبی مکرم اسلام صلّی الله علیه و آله در تغییر نام افراد

هرکس تاریخ زندگانی نبی مکرّم اسلام حضرت محمّد مصطفی صلی الله علیه و آله را مطالعه نماید درمی یابد که ایشان در موارد متعدد، نام افراد شهرها را عوض می نموده اند. امام صادق علیه السلامنیز در این باره می فرمایند: پیامبر نام های زشت شهرها و اشخاص را تغییر می دادند
No image

فلسفه امتحان از دیدگاه قرآن و روایات معصومین

امتحان در فرهنگ قرآن، قرار دادن انسان ها در بستر حوادث گوناگون تلخ و شیرین با هدف رسیدن آنان به كمال لایق خویش است و در آیات پرشماری با واژه های یاد شده و غیر آنها مطرح گردیده است.
Powered by TayaCMS