دانشنامه پژوهه بزرگترین بانک مقالات علوم انسانی و اسلامی

استفهام انکاری

No image
استفهام انکاری

كلمات كليدي : استفهام، استفهام انكاری

نویسنده : اعظم بابایی

استفهام در لغت یعنی طلب فهم، طلب دانستن، سوال کردن و پرسیدن؛ و استفهام انکاری یعنی سؤال کردنی که جواب آن قرین با تکذیب و انکار باشد.

استفهام انکاری از مباحثی است که در علم معانی، از آن سخن می‌رود. در قسمت جملات پرسشی، هنگامی که از اغراض سوال کردن در حیطه شعر و ادبیات سخن می‌رود، یکی از مباحث طرح شده، استفهام انکاری است. همانطوری که زبانِ شعر با زبان سخن معمولی متفاوت است، خواست و غرض گویندۀ یک کلام ادبی نیز ممکن است با گویندۀ یک سخن معمولی متفاوت باشد. بر این اساس، اگر شاعری کلامش را به صورت پرسش و سؤال می‌آورد، الزاماً قصد او دریافت جواب نیست، بلکه به نیت‌های مختلف ادبی این کار را می‌کند، از جمله، ایجادِ شگفتی، توبیخ و تنبیه، یا غیره. در استفهام انکاری جواب سؤال منفی است، به عبارتی شاعر یک جمله خبری منفی را به صورت پرسشی می‌آورد و غرض او تکذیب و انکار است، به عنوان مثال این شعر حافظ:

شب تاریک و بیم موج و گردابی چنین حایل

کجا دانند حالِ ما سبکباران ساحل‌ها؟

مقصود شاعر این بوده که حال ما را سبکباران ساحل‌ها به هیچ وجه نمی‌فهمند، این جملۀ خبری منفی را در قالب پرسش آورده و به دنبال تکذیب سؤال است. یا:

تو کز سرای طبیعت نمی‌روی بیرون

کجا به کوی حقیقت گذر توانی کرد؟

(سعدی)

یعنی: معلوم است که گذر نمی‌کنی، اصلاً و ابداً. جوابی که معمولاً در ذهن مخاطب برای این گونه سوال شعری شکل می‌گیرد، این است که: نه، چطور ممکن است؟ چنین چیزی امکان ندارد.

سیاهِ زندگی هرگز شود سفید به آب؟

سپید رومی هرگز شود سیاه به دود؟

(سعدی)

در این شیوه پرسش، لذت ادبی و ذوق هنری مخاطب بیشتر است تا اینکه جملۀ صورت خبری منفی آورده شود؛ و از سویی نوعی اعجاب و مبالغه در انکار و تکذیب گزاره‌ مورد نظر شاعر را نیز در پی دارد. بسامد استفهام انکاری در مناقب العارفین افلاکی بالاست و از مختصات سبکی آن کتاب محسوب می‌شود.

این موضوعات را نیز بررسی کنید:

جدیدترین ها در این موضوع

No image

صبر از دیدگاه معصومین (ع)

در این متن به صبر از دیدگاه معصومین (ع) با موضوع سیره اخلاقی معصومین علیه السلام پرداخته شده است.
No image

ساده زیستی در سیره پیامبرصَلَّی اللهُ عَلَیْهِ وَآلِهِ

متن سخنرانی ساده زیستی در سیره پیامبرصَلَّی اللهُ عَلَیْهِ وَآلِهِ در موضوع سیره اخلاقی معصومین علیه السلام در این بخش قرار دارد.
No image

حلم در سیره اخلاقی ائمه معصومین

متن سخنرانی حلم در سیره اخلاقی ائمه معصومین در موضوع سیره اخلاقی معصومین علیه السلام در این بخش قرار دارد.
No image

انفاق و سخاوت در سیره ی معصومین علیهم السلام

متن سخنرانی انفاق و سخاوت در سیره ی معصومین علیهم السلام در موضوع سیره اخلاقی معصومین علیه السلام در این بخش قرار دارد.
No image

امام سجاد(علیه السلام) نمونه کامل انسان پاک

هر كس يك بار پاى منبر شيخ عباس بنشيند، من تا سه شبانه روز نماز واجبم را به عنوان انسان عادل به او اقتدا مى كنم؛ يعنى منبر شيخ عباس، ظالم را به عادل تبديل مى كرد و عدالت ساز بود.

پر بازدیدترین ها

No image

انفاق و سخاوت در سیره ی معصومین علیهم السلام

متن سخنرانی انفاق و سخاوت در سیره ی معصومین علیهم السلام در موضوع سیره اخلاقی معصومین علیه السلام در این بخش قرار دارد.
No image

مهرورزی در سیرة امیرالمؤمنین

در این متن به مهرورزی در سیرة امیرالمؤمنین با موضوع سیره اجتماعی معصومین علیه السلام پرداخته شده است.
No image

دعا در سیره عبادی معصومین

متن سخنرانی دعا در سیره عبادی معصومین در موضوع سیره عبادی معصومین علیه السلام در این بخش قرار دارد.
No image

ساده زیستی در سیره پیامبرصَلَّی اللهُ عَلَیْهِ وَآلِهِ

متن سخنرانی ساده زیستی در سیره پیامبرصَلَّی اللهُ عَلَیْهِ وَآلِهِ در موضوع سیره اخلاقی معصومین علیه السلام در این بخش قرار دارد.
No image

حلم در سیره اخلاقی ائمه معصومین

متن سخنرانی حلم در سیره اخلاقی ائمه معصومین در موضوع سیره اخلاقی معصومین علیه السلام در این بخش قرار دارد.
Powered by TayaCMS