دانشنامه پژوهه بزرگترین بانک مقالات علوم انسانی و اسلامی

اولین امام جمعه تهران

No image
اولین امام جمعه تهران

زندگی نامه آیت الله سید محمود طالقانی

مرحوم آیت الله طالقانی در سال ١۲٨٩ هجری شمسی دیده به جهان گشود، او در خانواده ای اهل علم و فضیلت و دارای روحیات انقلابی و ضد ظلم رشد نمود و برای نخستین بار در مکتب پدرش ابوالحسن آغاز به یادگیری مفاهیم اسلامی و درس تقوا کرد. همان کس که امام (ره) از او به سرآمد پرهیزکاران یاد می کند.

او تحصیلات دینی خود را در مدارس رضویه و فیضیه قم به پایان رساند. آیت الله طالقانی در زمان طلبگی آشنایی فراوانی با امام (ره) داشت و روابط متقابل آن دو، بسیاری را در شگفتی افکنده بود. مرحوم آیت الله طالقانی موفق به کسب اجازه نامه اجتهاد از مرجع بزرگ آن، روز آیت الله حاج شیخ عبدالکریم حائری یزدی گردیده و بعد از اتمام تحصیلات به تهران آمده و در مدرسه شهید مطهری (سپهسالار سابق) به تدریس علوم دینی مشغول شد. در سال 1318 برای اولین بار خشم خویش را نسبت به رژیم و دستگاه حکومتی، با دادن یک اعلامیه در رابطه با کشف حجاب ابراز کرد و در پی آن دستگیر و زندانی شد.

پس از شهریور 1320، با تشکیل گروههای گوناگون سیاسی، مبارزه را به طور رسمی آغاز کرد، اما طولی نکشید که این دوران را وقفه ای پیش آمد؛ چرا که پس از کودتای 28 مرداد سال 1332، ساواک، مرحوم طالقانی را به جرم مخفی کردن نواب صفوی در خانه اش، دستگیر، و به زندان افکند، اما این دستگیری کوتاه و موقت بود و بزودی آزاد و فعالیت دوباره را آغاز کرد. مرحوم طالقانی در کنگره جهانی شعوب المسلمین که در کراچی تشکیل می شد شرکت کرد و نیز در کنگره اسلامی قدس که سالی یکبار تشکیل می گردید دوبار در مقام ریاست هیئت نمایندگی ایران به بیت المقدس سفر کرد.

ترتیب یافتن «دارالتقریب بین المذاهب الاسلامیه» که در نزدیکی تشیّع و تسنّن سهمی بسزا داشته، یکی از بزرگترین اقدامات قرن اخیر بشمار می رود. آیت الله طالقانی به نمایندگی مرحوم آیت الله العظمی بروجردی «ره» برای رساندن پیام ایشان به شیخ شلتوت ـ هم او که جواز تقلید از را صادر کرد ـ به آن دیار مسافرت نمود. آیت الله طالقانی در جریان نهضت ملی شدن صنعت نفت ایران مبارزات ارزنده ای داشت و تلاشهای فراوانی در جهت رهانیدن حقوق ملت مسلمان ایران از چنگال استعمارگران چپاول پیشه انجام داد.

پس از شکل گیری نهضت روحانیت به رهبری امام خمینی «ره» در سال 1341 و طرح مسائلی چون انجمنهای ایالتی و ولایتی و انقلاب باصطلاح سفید، به پیروی از امام «ره» به مخالفت با رژیم پرداخت و به دلیل فعالیتهای زیاد در همان سال به زندان افتاد و پس از آزادی مجدداً در سال 1342 در ارتباط با وقایع 15 خرداد دستگیر و به ده سال زندان محکوم شد. آیت الله طالقانی در زندان نیز دست از مبارزه و ارشاد برنداشت، رفتار و گفتار مناسبش حتی روی ماموران زندان اثر مثبت گذاشت و در پی همین تلاشهای فرهنگی و تبلیغی بود که در زندان، با نوشتن تفسیر «پرتوی از قرآن» سعی در آشنا کردن افراد به عظمت و سازندگی قرآن کرد. ایشان درباره خود می گوید:

«من پیش از این که در کسوت یک سیاستمدار متعارف و معمول باشم یک شاگرد کوچک مکتب قرآن و معلم قرآنم». زندانی شدن مرحوم آیت الله طالقانی در این مرحله بیش از 4 سال طول نکشید و در سال 1346 به واسطه فشارهای داخلی و خارجی بر رژیم شاه از زندان آزاد شد. و بعد از آزادی مبارزه را همچون گذشته ادامه داد و در آستانه سال 1350 همزمان با برگزاری جشنهای 2500 ساله شاهنشاهی دستگیر و به مدت سه سال در زابل و 18 ماه در بافت کرمان در بدترین شرایط به حالت تبعید بسر برد. در سال 1354 مجدداً به دست ساواک گرفتار شد و به 10 سال زندان محکوم گردید.

آیت الله طالقانی در دوران انقلاب اسلامی، پس از آزادی از زندان نهایت تلاش خود را در جهت پیروزی انقلاب نمود و پس از پیروزی به ریاست شورای انقلاب اسلامی برگزیده شد و در انتخابات مجلس خبرگان قانونگذاری (12 مرداد 1358) از سوی مردم تهران به عنوان نماینده انتخاب شد.

در اوایل مرداد 1358 از سوی امام خمینی «ره» مأمور تشکیل نماز جمعه تهران شد و اولین و با شکوهترین نماز جمعه بعد از پیروزی انقلاب اسلامی در پنجم مرداد به امامت ایشان در دانشگاه تهران برگزار گردید. بعد از انتصاب به عنوان امام جمعه تهران، موفق به برگزاری پنج نماز جمعه شد که آخرین نماز جمعه به مناسبت فرا رسیدن سالگرد جمعه خونین 17 شهریور در بهشت زهرا و کنار مزار شهدا برگزار شد. سرانجام در سحرگاه نوزدهم شهریور سال 1358 این عالم مجاهد پس از سالها فعالیتهای علمی و مبارزات سیاسی علیه رژیم ستمشاهی و عمری تلاش خستگی ناپذیر در راه پیاده کردن احکام اسلام، در اثر سکته قلبی دار فانی را وداع گفت و به دیدار معبود شتافت. روحش شاد.



نگاهی دیگر به زندگی و مبارزات آیت الله طالقانی

آیت الله سید محمود علایی طالقانی فعال در عرصه دین و سیاست است هر چند که او در امور سیاسی مشهورتر است، اما آموزه ها و صبغه و سابقه دینی اش بود که او را به عرصه سیاست کشاند. از همین رو هیچ گاه در این عرصه کسوت دینی خود را رها نکرد و از پایگاه دین به مبارزه پرداخت. آقا سید ابوالحسن، پدر آیت الله طالقانی در منش وسیره فرزند بسیار موثر بوده است. او از یارانآیت الله حسن مدرس بود و در اواخر دوران سردار سپهی رضا خان جلساتی علیه او برگزار می کرد. جلساتی که سرانجام به تعطیلی کشیده شد، اما آقا سید ابوالحسن همچنان ارتباطش را با مخالفان رضا شاه از جمله مدرس حفظ کرد و این ارتباط در دوران تبعید مدرس نیز از طریق نوشتن نامه بر روی کاغذ سیگار ادامه پیدا کرد. آقا سید ابوالحسن با وجود مراتب بالای علمی هیچ گاه از سهم امام (ع) ارتزاق نمی کرد و از طریق ساعت سازی امرار معاش مینمود.

سید محمود در نزد چنین پدری در دو حوزه علم و عمل ، آموخت و پس از طی تحصیلات ابتدایی به حوزه علمیه قم رفت. در مدارس رضویه و فیضیه این شهر در نزد استادانی چون آیات حجت کوه کمری و سید محمد تقی خوانساری تلمذ نمود. پس از آن مدت کوتاهی در نجف اشرف رحل اقامت افکند وچندی از محضر آیت الله حاج سید ابوالحسن اصفهانی بهره برد. پس از آن به تهران بازگشت و به تدریس علوم دینی پرداخت.

طالقانی از همان دوره رضا شاه زندان را تجربه کرد. فضای باز پس از شهریور 20 موجب شد که طالقانی در تاسیس کانون اسلام بکوشد. مجمعی که جوانان و قشرهای تحصیل کرده را با مبانی دینی آشنا می ساخت. مدتی هم در رادیو تهران برنامه های مذهبی اجرا کرد.
بدین ترتیب حتی از ابزار مدرن روز برای ارتباط با اقشار گوناگون جامعه غافل نماند.علاوه بر این فعالیتها در عرصه سیاسی با نهضت ملی شدن صنعت نفت همراه گردید و به هنگام اختلاف مصدق و کاشانی، برای اتفاق و آشتی میان این دو تلاش فراوان نمود. هر چند که برخی از مخالفانش برای تخطئه این تلاشها و فرو کاهیدن از مقامش او را سید محمود واعظ خطاب کردند. اما آیت الله طالقانی تعلق ناپذیر بود و با هرگروه و جمعی که در مبارزه با رژیم بود، همدلی داشت. به طوری که نواب صفوی را به سال 1334 در منزلش مخفی کرد و به این دلیل چندی را در زندان سپری کرد.

آن عالم گرانقدر پس از سقوط دولت مصدق، در نهضت ملی مقاومت و سپس جبهه ملی حضور داشت. سرانجام به همراه دو دوست دیرینه اش، مهندس مهدی بازرگان و دکتر یدالله سحابی ، نهضت آزادی ایران را با صبغه مذهبی بنا نهاد.

آیت الله طالقانی فعالیت سیاسی خود را تنها به فعالیتهای حزبی و گروهی محدود نساخته بود، بلکه برای آگاه ساختن توده ها و قشر جوان اهمیتی بسزا قائل بود. او اگر در نظر مخالفانش سید محمود واعظ بود، اما او از این وعظ و خطابه در مسجد هدایت برای کادر سازی نیروهای مبارز بهره می برد، به طوری که بارها ممنوع المنبر گردید.

در آن روزگار که تدریس و تفسیر قرآن به عنوان درسی در رده های پایین حوزه محسوب می شد، با نگاهی نو به تفسیر قرآن همت گماشت و از این طریق نیروهای مذهبی را به بازخوانی آموزه های دینی شان فراخواند. در دوران زندان نیز از این تلاش بازنایستاد و مهمترین اثر خود را در این باره به نام " پرتوی از قرآن " به رشته تحریر در آورد . " پرتوی از قرآن " ضمن زبان ساده اش نگاهی نوین و علمی به آیات الهی داشت. علاوه بر این ، آیت الله طالقانی دید خاصی به نهج البلاغه داشت. شاید بتوان این امر را ناشی از الگو سازی وی از نظریات حضرت علی (ع) به عنوان یگانه حکومت ائمه شیعه در طول تاریخ دانست.

نکته ای که در ترجمه جلد اول کتاب امام علی (ع) نوشته عبدالفتاح عبدالمقصود هم می توان لحاظ کرد.همچنین وی دردوران کناره گیری بسیاری از علمای دینی از سیاست کتاب فراموش شده " تنبیه الامه و تنزیه المله" علامه محمد حسین نائینی را با مقدمه ای مفصل منتشر کرد. کتابی که در اندیشه سیاسی شیعه گامی مهم محسوب می شود.بهمن 57 برهه ای دیگر از زندگی آیت الله طالقانی را رقم زد. آیت الله طالقانی بر خلاف آنچه برخی از گروهها می کوشیدند او را در مقابل رهبری نهضت ، امام خمینی قرار دهند، در شورای انقلاب به ریاست ایت الله مطهری ، شاگرد برجسته رهبر فقید انقلاب حضور یافت. وی حتی به حکم امام خمینی امامت جمعهشهر تهران را بر عهده گرفت. منصبی که او را دیگر بار در ارتباط مستقیم با توده ها قرار داد. او در تاسیس نظام نه تنها بر ارتباط مستقیم حاکمان با توده ها تاکید داشت، بلکه با پیشنهاد ایجاد شوراها بر واگذاری امور به مردم صحه می گذاشت. طالقانی بر اساس همان آموزه های دینی نه به طبقاتی کردن جامعه می اندیشید و نه به دموکراسی نخبه گرا تکیه داشت. بی جهت نبود که به عنوان نماینده مردم در مجلس خبرگان قانون اساسی هیچگاه بر صندلی های قرمز مجلس سنای سابق تکیه نزد که او آن صندلی ها را جایگاه کسانی می دانست که به خاطر قائل شدن حقو امتیاز ویژه برای خود به سرکوب مردم دست یازیدند.

آیت الله طالقانی تنها یک سال پس از پیروزی انقلاب اسلامی در حالی از دنیا رفت که نظام نوپای جمهوری اسلامی دوران تاسیس خود را طی می کرد و در این راه به طالقانی سخت نیازمند بود. نیازی که با میراث طالقانی در ارتباط با توده ها، باز خوانی آموزه های دینی و واگذاری امور به مردم تا حدودی مرتفع می شد.

این موضوعات را نیز بررسی کنید:

جدیدترین ها در این موضوع

پرسش و پاسخ آثار گریه بر امام حسین(ع)

پرسش و پاسخ آثار گریه بر امام حسین(ع)

گریه بر امام حسین(ع) و حوادث کربلا که 1400 سال پیش اتفاق افتاده است چه منافعی برای انسان دارد؟
پرسش و پاسخ اصلاح و حفظ اسلام ناب با شهادت

پرسش و پاسخ اصلاح و حفظ اسلام ناب با شهادت

یکی از شبهاتی که همواره در فضاهای حقیقی و مجازی مطرح می‌کنند و خیلی از جوانان به دنبال پاسخ آن هستنداین است اگر امام حسین(ع) علم به شهادت خود داشتند، چرا به کربلا رفتند؟ و اگر علم نداشتند، پس روایاتی که دلالت بر علم ائمه(ع) دارد را چگونه باید توجیه کرد؟
پرسش و پاسخ تأثیرات گناه بخش پنجم و پایانی

پرسش و پاسخ تأثیرات گناه بخش پنجم و پایانی

بر اساس آموزه‌های وحیانی گناهان چه آثار و پیامدهایی را در عرصه‌های مادی و دنیوی و معنوی و اخروی به همراه دارد؟
پرسش و پاسخ جنگیدن در ماه حرام

پرسش و پاسخ جنگیدن در ماه حرام

چرا امام حسین(ع) در ماه محرم که جنگ حرام است، جنگید، و آیا خواست الهی وقوع حوادث کربلا در این ماه بود؟
پرسش و پاسخ حدود آزادی

پرسش و پاسخ حدود آزادی

از منظر آموزه‌های وحیانی آیا آزادی انسان مطلق و بی‌حد و اندازه است یا اینکه مشروط به شرایط و محدود به حدودی می‌باشد؟

پر بازدیدترین ها

آشنایی با مجازات توهین و درگیری با مأموران پلیس

آشنایی با مجازات توهین و درگیری با مأموران پلیس

مردم به طور کلی از این موضوع غافل هستند که مأمور دولت به اختیار خود آن‌ها را اعمال قانون نمی‌کند و مأمور در اجرای وظیفه معذور است؛ اما با این وجود در برابر مأمور مقاومت کرده یا به شخصیت وی توهین می‌کنند.
وکالت تضمینی تعهد به نتیجه یا تعهد به وسیله

وکالت تضمینی تعهد به نتیجه یا تعهد به وسیله

با عنایت به پیشرفت وگسترش علوم در حوزه‌های مختلف امروزه مسائل حقوقی و قضایی نیز در کشور رشد و تغییرات چشم‌گیری داشته است، لذا انتخاب وکیل آن هم متخصص و توانمند برای افرادی که نیاز به وکیل دارند و تاکنون تجربه حضور در مراجع قضایی و انتظامی را نداشته‌اند، دشوار شده است.
آیا جنون قاتل یا مقتول تأثیری در مجازات دارد؟

آیا جنون قاتل یا مقتول تأثیری در مجازات دارد؟

قتل جرم مهمی است و این موضوع ‌که افراد در چه حالت روانی مرتکب این جرم می‌شوند نیز اهمیت زیادی دارد. جنون و دیوانگی یک حالت روانی است که در ارتکاب قتل و مجازات آن تأثیر بسیار دارد.
مجازات چه جرایمی قابل تعلیق نیست؟

مجازات چه جرایمی قابل تعلیق نیست؟

تعلیق مجازات برای اصلاح مجرمان و کمک به بازگشت آنها به جامعه، یکی از راهکارهای قانونی برای حبس‌زدایی از قوانین و کاهش جمعیت کیفری است اما برخی جرایم هستند که به واسطه ماهیت جرم، امکان تعلیق مجازات آن تحت هیچ‌شرایطی وجود ندارد.
آشنایی مقررات مرتبط با تعیین بهای خواسته در دعاوی

آشنایی مقررات مرتبط با تعیین بهای خواسته در دعاوی

تعیین بهای خواسته به مفهوم مشخص کردن ارزش ریالی یا تقویم آن به وجه رایج کشور است بنابراین وقتی خواسته وجه رایج کشور است، تقویم آن موضوعاً منتفی است و اعتراض به بهای آن نمی‌تواند مصداق داشته باشد و اگر خوانده به میزان وجه تعیین‌شده اعتراض کند، اقدام وی، دفاع به معنای اخص تلقی می‌شود.
Powered by TayaCMS