کیفیت رابطه عاطفی پدران و ارتباط آن با سلامت روانی دختران

خانواده نخستین محیط اجتماعی است که کودک را تحت سرپرستی و مراقبت قرار می دهد. کودک در اين محیط انواع ارتباط را می آموزد. (عبدالله زاده و همکاران، 1395)

در تربیت فرزندان هردوی والدین مسئول هستند اما پدران نقش بیشتری در ایجاد حس امنیت، استقلال و انتخاب‌‌های صحیح دخترانشان در آینده دارند. همچنین رابطه و رفتار پدر با دختر مسئله بسیار مهمی است که تعیین کننده بخش اعظمی از سلامت روان دختران به حساب می‌آید. رفتار پدر با دختر نیازمند مهارت خاصی است. فرزندپروری یکی از مهارت‌هایی است که هر والدی نیاز به یادگیری آن دارد. رفتار پدر با دختر در مراحل رشدی مختلف، متغیر بوده و در هر دوره الزامات خاص خود را دارد. یعنی در هر سنی، والدین با توجه به نیازهای کودک باید به او توجه نشان دهند و رفتارشان را تغییر دهند.

 این نقش از همان لحظه‌ای که فرزند دختر به دنیا می آید آغاز می شود. یک رابطه سالم میان پدر و دختر و یک رابطه نا سالم میان این دو عضو خانواده، تفاوت‌های عمیقی با همدیگر دارند و این تفاوت‌ها خودشان را در ویژگی‌های روانشناختی دختر نشان می‌دهند. عدم حضور عاطفی یا فیزیکی پدر تأثیراتی شدیداً منفی بر دختر می‌گذارد. وقتی پدر حضور دارد و به دختر عشق می‌ورزد، عزت نفس دختر افزایش قابل توجهی پیدا می‌کند و به توانمندی‌های خودش اعتقاد پیدا می‌کند. سلامت رابطه پدر و دختر یک شرایط اساسی برای تقویت عزت نفس دختر است.

اسلام، پدران و مادران را در امر پرورش اخلاقی فرزندان خویش مسئول می‌داند و تربیت درست کودکان را از حقوق مهم و اساسی آنان میداند. پیامبرگرامی اسلام صلی الله علیه و آله وسلم درباره پرورش اخلاقی کودکان فرمودند: «خداوند رحمت کند پدری را که فرزندش را به نیکوکاری وا دارد و به او احسان کند و همراه و همراز وی باشد و او را به دانش و ادب آراسته سازد» (جوادی آملی، 1372 )

در تحلیل مطالعات در مورد رابطه فرزند-والد مشخص شده است که نقش پدر همانند نقش مادر حائز اهمیت است و موجب تحول اجتماعی، عاطفی، شناختی و کنش مؤثر فرزندان می‌شود. عشق پدر در مقایسه با عشق مادری قدرت پیش‌بینی بیشتری در شخصیت و سازگاری روان‌شناختی فرزندان دارد. (کریمی نژاد،1392، ص37)

بر اساس یافته‌های پژوهشگران، دخترانی که از کودکی با پدران خود ارتباط نزدیکی دارند و با هم وقت می‌گذرانند، معمولاً با اعتماد به نفس بالاتر و قویتر از سایر دختران هستند. در بزرگسالی نیز میزان موفقیت آنها در حوزه‌های تحصیلی وکاری بالاتر می‌رود و ازدواج‌های پایدارتری خواهند داشت (ضیا، امیرمالک و معصوم علی، 2015.)

دخترانی در جامعه وجود دارند که به علت غفلت‌های پدران و عدم دریافت محبت کافی از جانب آن‌ها مورد آسیب‌های جدی از جمله سندروم مساله با پدر (daddy issue) قرار گرفته‌اند. این سندرم از جمله اختلالاتی است که برای دختران در اثر عدم ارتباط مناسب با پدرشان ایجاد می‌شود. عدم توجه و عدم ارضای نیازهای عاطفی دختران از جانب پدر در درون دختر یک خلاء عاطفی به وجود می‌آورد که این دختران با انجام رفتارهایی نظیر ارتباط خارج از عرف متعدد، ارتباط با مردان سن بالا و چسبندگی در روابط به دنبال پر کردن خلاء‌های عاطفی به جامانده از جانب پدر خود هستند.

پدر اولین مردی است که دختر در زندگی خود با او آشنا می‌شود، بنابراین کیفیت ارتباط او با پدرش، میتواند در شکل‌گیری ذهنیت او نسبت به مردان و ارتباطی که در آینده با همسرش خواهد داشت مؤثر باشد. دختران نیاز به دیده شدن و تأیید شدن دارند و بخشی از این نیاز باید توسط پدر تأمین شود.
پدر نقش بسیار مؤثری در زندگی روانی-اجتماعی دختر خود دارد. به گونه‌ای که «دخترانی که در تعامل با پدرهایشان ارتباط رضایت بخشی ندارند، احتمال اینکه در ارتباط نامناسب با همسالانشان قرار بگیرند یا تلاش‌های ناخوشایندی در روابط عاشقانه‌ی خود داشته باشند و یا تصمیمات ضعیف وحتی تهدیدآمیزی در مقایسه با دخترانی که ارتباط رضایت‌بخشی با پدرانشان داشته‌اند بگیرند بیشتر است» (پانیانانت – کارتر 2008)

بنابراین رابطه‌ی مناسب با پدر، تضمین کننده سلامت جسمی و روانی بیشتر دختران در سال‌های بعدی زندگی آنها خواهد بود.

فهرست منابع
1- صادق‌زاده، میمنت، 1396، کیفیت ارتباط عاطفی پدران و دختران به‌عنوان پیش‌بینی کیفیت زناشویی فرزندان دختر، پایان‌نامه کارشناسی ارشد دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه شهید چمران اهواز
2- کاظمیان، سمیه، کریمی، مریم، 1397، رابطه هویت اجتماعی با کیفیت روابط والد فرزندی در بین دانش‌آموزان دختر دوره‌ی دوم دبیرستان: بررسی مقایسه‌ای نقش پدران و مادران، فصلنامه فرهنگ مشاوره و روان درمانی دانشگاه علامه طباطبایی، سال نهم، شماره 34، ص 103-118.
3- کریمی نژاد، هاجر، و غلامرضایی، سیمین. (1392). رابطه نگرش نسبت به پدر با شادکامی، عزت نفس و پرخاشگری در دختران دبیرستانی شهرستان لامرد، نشریه نسیم تندرستی، دوره2، شماره3.