پلورالیسم

پلورالیسم، كثرت گرایی، تولرانس

تکثر گرایی در حوزه‌های مختلفی مطرح می شود از جمله:

1- هستی شناسی:

کثرت گرایی در این حوزه به معنای اعتقاد به نوعی تکثرگرایی در تبیین هستی و عوامل سازنده آن می‌باشد.

2- معرفت شناسی:

به معنای اعتقاد به وجود حقایق مختلف و هم عرض که منجر به نوعی نسبی گرایی و شکاکیت می‌شود.

3- دین:

از کثرت گرایی دینی سه گونه تعبیر شده است که عبارتند از:

الف) بهره‌مندی یکسان ادیان از حق و باطل؛‌ یعنی همه ادیانی که امروزه در بشر است، معجونی از حق و باطل هستند؛

ب) ادیان همگی راه‌هایی به سوی حق هستند؛

ج) رویکردی پوزیتیویستی از دین؛ بر این اساس قضایای غیر تجربی و غیر حسی (فلسفی و دینی) یا یکسره بی‌معنا هستند و یا اگر بی‌معنا هم نباشند راهی برای تحقیق در صحت و سقم آن‌ها وجود ندارد.

4- اجتماعی و سیاسی:

که به معنای پذیرش تکثر و تنوع در حوزه نهادهای مدنی، احزاب، جمعیت‌ها و عقاید ناظر به مصالح اجتماعی می‌باشد.

5- فرهنگ:

طبق این نظریه، رفتارهای فرهنگی هر قوم راهکار‌ها و راهبردهایی هستند که بسته به شرایط متعدد و گوناگونی نظیر نژاد، زیست محیطی و غیره شکل گرفته است، بنا براین باید به آن احترام گذاشت.

6- اخلاق:

در این ساحت اساساً ارزش‌های اخلاقی، نسبی تلقی می‌شوند و باورهای اخلاقی آنچنان جدی تلقی نمی‌گردند و ارزش‌های اخلاقی دیگران باید مورد احترام واقع شوند.

در هر یک از حوزه‌های پلورالیسم، دامنه‌ای از شدت و ضعف وجود دارد؛ بدین معنا که عده‌ای به صورت رقیق و عده‌ای دیگر به صورت قوی و افراطی، کثرت گرا هستند. در شکل رقیق توصیه می‌شود که جوامع و مردمان ضمن حفظ عقاید، آداب، رسوم، نظم و دیگر مؤلفه‌های مربوطه به خود، در کنار دیگر جوامع و فرهنگ‌ها با مسالمت و صلح زندگی کنند و هر یک ضمن حفظ سیره مربوط به خود در حوزه‌ای که قرار دارد، سلوک دیگران را تحمل کنند و در عمل متعرض یکدیگر نشوند؛ از این حالت به تولرانس یا تحمل دیگری یاد می‌شود؛ اما، پلورالیسم در شکل غلیظ خود، گام را فراتر نهاده و اصول، باورها و ارزش‌ها را از جزمیت ساقط کرده و در ورطه تشکیک و نسبیت می‌اندازد.

اما تولرانس به معنای شکیبایی و تحمل کردن است، یعنی مخالفت نکردن از سر آگاهی و قصد با عقاید یا رفتاری که مورد پذیرش یا علاقه او نمی‌باشد. پذیرش دیگری در حوزه‌های مختلف به معنای تکثر و تعددی است که پلورالیسم ندای آن را سر می‌دهد، یعنی در عین دل بستگی به عقاید و ارزش‌های خود،‌ حضور دیگری را محترم می‌شمارد.

عرصه‌های تولرانس (تحمل دیگری):

1- اخلاق:

به معنای عدم دخالت در باورها و رفتارهای اخلاقی افراد و گروه‌های مختلف و محترم دانستن این باورها و رفتارها.

2- دین:

در این دیدگاه از آنجایی که ایمان امری اختیاری است، بحث از ایمان اجباری، یک بحث پارادو کسیکال(تناقض نما) است.

3- سیاست:

سیاست مهم‌ترین عرصه تولرانس می‌باشد. در اینجا مراد اینست که نظام‌های سیاسی باید اهل مدارا باشند و اقلیت‌ها و احزاب مخالف بتوانند برای تبدیل شدن به اکثریت تلاش کنند.