اصطلاح حقوق فرهنگی بشر تاکنون در هیچ یک از اسناد مربوط به حمایت از حقوق بشر تعریف نشده است. اما از این اصطلاح تعاریف متفاوت و متعددی از سوی اندیشمندان حوزه‌های مختلف ارایه شده است.
در یکی از تعاریف حقوق فرهنگی به عنوان دسته‌ای از حقوق بشر که بطور کلی از حق انسان به مشارکت در حیات فرهنگی جامعه، بهره‌مندی از توسعه‌های علمی، حفظ اخلاق و منافع اصولی در علوم، کسب دانش یا تولیدات هنری، دستیابی به آموزش و حفظ هویت فرهنگی، زبانی و آداب و رسوم حمایت می‌نماید[1]، تعریف شده است.
برخی نیز حقوق فرهنگی را به مجموعه‌ای از حقوق که درصدد تأمین و حمایت از نیازهای اساسی نظیر غذا، بهداشت، شغل، امنیت و آموزش و توسعه هست تعریف نموده‌اند.[2] تعریف این اصطلاح محدود به این دو مورد نشده و از زوایای مختلفی این اصطلاح مورد تعاریف متفاوت قرار گرفته است.
در مجموع حقوق فرهنگی به انسان بر اساس حقش اطمینان می‌دهد که بتواند اطلاعات، مهارت‌ها و آگاهی‌هایی را برای بهره‌مندی از ارزش‌های فرهنگی و اموال فرهنگی به دست آورد.[3]
مهم‌ترین حق فرهنگی
یکی از عمده‌ترین حقوق مربوط به حقوق فرهنگی حق آموزش است که در ماده 13 میثاق بین المللی حقوق حقوق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی (1966)[4] به رسمیت شناخته شده است.
جایگاه
این حقوق بخشی از حقوقی هستند که در اصطلاح به عنوان حقوق بشر نسل دوم[5] معروف می‌باشند و در امتداد حقوق اقتصادی و اجتماعی مطرح می‌شوند.
سازمان ملل
هر چند حقوق فرهنگی به عنوان یک حق اساسی و حق بشری از جانب اندیشمندان حوزه‌های مختلف مورد تردید و بحث‌هایی واقع شده و برخی بر جنبه‌های مثبت وجود چنین حقی تأکید نموده و برخی در مقابل رویکردی مغایر اتخاذ نموده و جنبه‌های منفی آن را مطرح ساخته‌اند[6] اما با این حال حقوق فرهنگی به عنوان حق اساسی مورد توجه سازمان ملل متحد و کمیسیون‌های تبعی آن قرار گرفته و در کمیته‌های مختلف سازمان ملل متحد حق مذکور مورد بحث و بررسی قرار گرفته و بر جنبه‌های مختلف آن تأکید شده است.[7]
در این راستا فعالیت‌هایی را که سازمان ملل متحد و یونسکو در جهت تصویب کنوانسیون‌ها و قطع نامه‌های متعدد در حمایت از گفت و گوی تمدن‌ها و احترام متقابل فرهنگ‌ها و تمدن‌ها به یکدیگر، حفظ میراث فرهنگی، تبادل اطلاعات و فناوری و دسترسی همگان به توسعه‌های فرهنگی، آموزشی و علمی، نموده است را می‌توان به نوعی در اثر توجه این نهادها به حقوق فرهنگی ملت‌ها دانست.
پی نوشت:
-
[1] . H. victor Conde, A Handbook of International Human Rights Terminology, second Edition, Newyork,2002,p.55
-
[2] . Hulston J.K. Mapulanga, Examing the Justiciability of Economic, social and Cultural Rights, in the: International Journal of Human Rights, Vol. 6 (4), 2002, p . 30.
-
[3] . H. victor conde, op. cit .,p.55
-
-
[5] . second Generation (Human) Rights
-
[6] . ر.ک: F.F. Jussawalla, Are cultural Rights Bad for multicultural societies?, in the south Atlantic auarterly, vol.100(4), (2001), pp.967-980.
-
[7] . A. R . Chapman, The Human Rights Implications of Intellectual property protection , in: Jint. E. L. , VOL. 5 (4) (2002), P 861.