ناحوم Nahum

كلمات كليدي : ناحوم، كتاب مقدس، عهد عتيق، انبيا

نویسنده : هادی جهانگشای

ناحوم در لغت به معنی تسلّی و راحتی است. وی هفتمین از انبیای کوچک می‌باشد.[1] نام وی از نحمیا به مفهوم «خداوند راحتی می‌بخشد» یا «راحتی خداوند» ریشه گرفته است. وی ساکن القوش[2] بود. برای تعیین محل دقیق القوش، چهار احتمال وجود دارد: 1) شمال نینوا؛ 2) کفر ناحوم؛ 3) شمال جلیل؛ 4) جنوب یهودا(ما بین اورشلیم و جازر).[3]

ناحوم سی و چهارمین کتاب از سری کتب، کتاب مقدس به شمار می‌رود که در ردیف کتاب‌های عهد عتیق قرار گرفته است و طبق نسخ عبری از کتاب مقدس و تقسیم‌بندی سنت یهودی این کتاب، تحت عنوان کتاب‌های انبیاء قرار دارد. در ضمن کتاب ناحوم نبی از سری کوچک ترین کتاب‌های کتاب مقدس می‌باشد که دارای سه باب می‌باشد.

به گفته برخی از محققان چون بعضی از کلمات کتاب یهودا و اغلب آن به نینوا یا به پادشاه آن اشاره می‌کند، بنابراین کتاب برای خوانندگان یهودی بوده است.[4]

نویسنده و تاریخ نگارش

در خصوص تعیین زمان نبوت(پیش‌گویی) ناحوم نظرات مختلفی وارد شده؛ که قوی‌ترین آنها این چنانکه بروسوس مورخ ذکر کرده است؛ در زمان حزقیال، بعد از وقوع جنگ سنخاریب در مصر نبوت(پیش‌گویی) می‌نموده است.[5]

در مورد نویسنده این کتاب نظریه سنتی یهود و کلیسا بر این است که ناحوم که فرد ناشناخته‌ای بوده و در مملکت یهودا می‌زیسته،[6] نویسنده این کتاب است. در مورد تاریخ نگارش این کتاب هم در خود کتاب نویسنده سخن از سقوط آمون(تبس) می‌کند؛ که در سال 612 قبل از میلاد عملی گردید. بنابراین ناحوم بین سالهای 663 تا 612 قبل از میلاد این خبر را بیان کرده است و از آنجا که سقوط نینوا را قریب‌الوقوع می‌داند(1:2)، احتمالاً نزدیک به انتهای این دوره نبوت کرده است. این احتمال او را به دوران سلطنت یوشیا(شانزدهمین پادشاه یهودا) مربوط ساخته و او را با صنفیا و ارمیای جوان معاصر می‌سازد.[7]

محتوای کتاب

کتاب ناحوم با غضب خداوند بر نینوا آغاز می‌گردد. در آیات ابتدایی، ناحوم می‌گوید که خداوند از دست گناه‌کاران و گناه، ناراحت است. در این کتاب آمده است: «خداوند هرگز گناه را بی سزا نمی‌گذارد، راه خداوند در تندباد طوفان است و ابرها خاک پای او می‌باشند».[8]

در آیات بعدی سقوط نینوا و هلاک شدن آن را بیان می‌کند و خوشی یهودا را می‌گوید.

باب دوم با محاصره نینوا آغاز گشته و با ویرانی در مقابل شکوه و عزت اولیه آن خاتمه می‌یابد. باب آخر کتاب، گناهان نینوا را می‌شمارد که: وای بر شهر خون‌ریز که تمامش از دروغ و قتل مملو است و غارت از آن دور نمی‌شود.[9] در پایان با هدایت آن شهر به انجام می‌رسد.

به طور کلی می‌توان گفت که ناحوم در این کتاب، درباره سقوط امپراتوری آشور پیشگویی می‌کرد؛ اما آنها به قدرت امپراطوری خود می‌بالیدند و آن را بی‌زوال می‌دانستند؛ اما همانطوریکه گفته شد بعد از پیشگویی ناحوم این امپراطوری عظیم، در مقابل بابل به زانو درآمد و شهر نینوا چنان با خاک یکسان شد، که تا 2500 سال، هیچ آثاری از وجود آن در صحنه روزگار پیدا نبود؛ تا اینکه سرانجام باستان‌شناسان خرابه‌های آن را کشف کردند. خلاصه این کتاب آشکار می‌سازد که خدای قادر مطلق بر تمام دنیا مسلط است و می‌توان به او اعتماد کرد؛ که آنچه می‌گوید به مقام عمل برساند.