سید شهاب الدین مرعشی (آیت الله مرعشی نجفی)

آیت الله العظمى مرعشى نجفى

متوفاى : 7 / 6 / 1369 ش.

عنوان مقاله: شهاب شریعت

نویسنده: محمد رضا سماک امانى

ولادت

او در سال 1315 ق. / 1276 ش. در نجف به دنیا آمد. و شهاب الدین نام گرفت پدرش، آیت الله سید شمس الدین محمود مرعشى (1279 ق. - 1338 ق.) از فقها و مدرسان علوم اسلامى نجف بود. آیت الله مرعشى نجفى دوران کودکى را در آغوش پُرمهر خانواده سپرى نمود و با تربیت اسلامى بزرگ شد. مادرش زنى پاکدامن و با ایمان بود که هیچگاه بدون وضو به او شیر نمى داد.

تحصیل

پس از یادگیرى خواندن و نوشتن، در نوجوانى به کسوت روحانیت درآمد و به فراگیرى علوم اسلامى پرداخت. ادبیات عرب، فقه، اصول، حدیث، درایه، رجال و تراجم و ... را نزد استادان برجسته حوزه علمیه نجف فرا گرفت و سپس در درس خارج فقه و اصول آیت الله آقا ضیاء عراقى (متوفاى 1373 ق.)، آیت الله شیخ احمد کاشف الغطاء (متوفاى 1373 ق.) و شمارى از مراجع تقلید و مدرسان بر جسته حوزه علمیه نجف شرکت کرد.

آیت الله مرعشى چنان علاقه به یادگیرى داشت که سر از پا نمى شناخت. سالهاى دراز در درس دهها استاد شهیر حوزه علمیه نجف شرکت کرد و از خرمن دانش آنان بهره جست. مدتى نیز نزد علماى زیدیه و علماى اهل سنت به فراگیرى علم حدیث پرداخت و از آنان اجازه نقل حدیث گرفت.

تلاش شبانه روزى وى سرانجام در 27 سالگى به ثمر نشست و به درجه اجتهاد نایل شد. کوشش خستگى ناپذیر او براى تحصیل دانش ستودنى است. خودش در این باره مى گوید :

هیچگاه در سنین جوانى به دنبال تمایلات نفسانى نرفتم، همیشه در پى تحصیل علم بودم، به صورتى که شبانه روز، بیش از چند ساعت نمى خوابیدم و هر کجا نشانى از استادى یا عالمى و یا جلسه درسى که مفید تشخیص مى دادم، مى یافتم لحظه اى در رفتن به نزد آن استاد، عالم و جلسه درس درنگ نمى کردم.

آیت الله مرعشى در نجف، کربلا کاظمین، سامرّا، تهران و قم نزد بیش از صد استاد زانوى ادب به زمین زد و از دانش و تقواى آنان استفاده کرد. وى از ابتداى تحصیل به پُشتکار عالى، همت بلند، تقوا، نبوغ و دیگر فضایل اخلاقى شهره بود.

ایشان از بسیارى از مراجع تقلید شیعه اجازه اجتهاد گرفتند. برخى از آنها عبارتند از:

1. آیت الله العظمى آقا ضیاء عراقى (متوفاى 1361 ق.)

2. آیت الله العظمى سید ابوالحسن اصفهانى (متوفاى 1365 ق.)

3. آیة العظمى شیخ عبدالکریم حایرى یزدى (متوفاى 1355 ق.)

آیت الله مرعشى پس از رحلت پدر در سال 1338 ق، براى ادامه تحصیل به کاظمین، سامرّا و کربلا رفت و سالها در حوزه هاى علمیه آن دیار، از محضر استادانى برجسته استفاده نمود و سرانجام در سال 1342 ق، براى زیارت مرقد مطهر امام رضا(علیه السلام)به ایران آمد.

پس از زیارت مرقد امام رضا(علیه السلام) به تهران رفت و در حوزه علمیه تهران، نزد آیت الله شیخ عبدالنبى نورى (متوفاى 1344 ق.) آیت الله آقا حسین نجم آبادى (متوفاى 1347 ق.) آیت الله میرزا طاهر تنکابنى (متوفاى 1360 ق.) آیت الله میرزا مهدى آشتیانى (متوفاى 1372 ق.) و ... به فراگیرى فقه، اصول، فلسفه و کلام پرداخت.

سال بعد، براى زیارت مرقد حضرت معصومه(علیها السلام) به قم رفت. به دستور آیت الله العظمى شیخ عبدالکریم حائرى یزدى در این شهر ماندگار شد. ایشان مدتى در درس آیت الله حائرى و شمارى از استادان حوزه علمیه قم شرکت جست و از دانش آنان بهره برد.

بر مسند تدریس

آیت الله مرعشى به دستور آیت الله حائرى به تدریس پرداخت. ایشان علوم ادبیات عرب، منطق، اصول و فقه را براى طلاب جوان تدریس مى نمود. آیت الله مرعشى پس از رحلت آیت الله حائرى (1355 ق.)، به تدریس خارج فقه و اصول پرداخت.

در طول بیش از هفتاد سال تدریس ایشان در حوزه علمیه قم، دانشمندان بسیارى تربیت شدند که شمارى از آنان از ایشان اجازه اجتهاد دریافت کردند اینک نام برخى از شاگردان وى را مى آوریم ,,,,حضرات آیات :

شهید حسین غفارى، شهید حاج آقا مصطفى خمینى، شهید مرتضى مطهرى، شهید دکتر محمد مفتح، شهید دکتر سید محمد بهشتى، شهید محمد صدوقى، سید محمد على قاضى طباطبایى، سید محمود طالقانى، شیخ شهاب الدین اشراقى، شیخ مرتضى حائرى، حاج میرزا جواد آقا تهرانى، شیخ حسن نورى همدانى، آقا موسى صدر، قدرت الله وجدانى فخر، سید مرتضى عسگرى، مصطفى اعتمادى، محمد امامى کاشانى، میرزا جواد تبریزى، شیخ حسین نورى، سید عبدالکریم موسوى اردبیلى، شیخ على پناه اشتهاردى، محمد تقى ستوده، شیخ محمد رضا مهدوى کنى

در سایه کریمه اهل بیت

مرجع نستوه شیعه در طول سالیان دراز که مرجعیت تقلید شیعیان را بر عهده داشت، خدمات شایانى به جهان اسلام نمود. نماز جماعت با شکوه ایشان در صحن حضرت معصومه(علیها السلام) را همه زایران به یاد دارند. خوشرویى و اخلاق نیک ایشان را همگان به خاطر سپرده اند. ایشان بسیار شوخ طبع بودند. به مستضعفان عنایت ویژه اى داشت. به مشکلات آنان رسیدگى مى کرد.

آیت الله العظمى مرعشى نجفى علاقه خاصى به اهل بیت و حضرت معصومه(علیها السلام)داشت. ایشان پیش از انقلاب، هرروز پیش از اذان صبح به حرم مشرف مى شد. هماره مدتى پیش از باز شدن درهاى حرم، پشت در مى ماند و سپس داخل حرم مى شد و پس از زیارت، نماز جماعت را اقامه مى کرد.

در یکى از یادداشتهایش آمده است :

هنگامى که در قم سکونت کردم، صبحها در حرم حضرت معصومه(علیها السلام) اقامه نماز جماعت نمى شد و من تنها کسى بودم که این سنت را آنجا رواج دادم و از 60 سال پیش به این طرف، صبح زود و پیش از باز شدن درهاى حرم مطهر و زودتر از دیگران مى رفتم و منتظر مى ایستادم. این انتظار گاهى یک ساعت قبل از طلوع فجر بود تا خدام درها را باز کنند، زمستان و تابستان نداشت. در زمستانها هنگامى که برف همه جا را مى پوشاند، بیلچه اى کوچک به دست مى گرفتم و راه خود را به طرف صحن باز مى کردم تا خود را به حرم مطهر برسانم. در آغاز خود به تنهایى نماز مى خواندم، تا پس از مدتى یک نفر به من اقتدا کرد و پس از آن کم کم افراد دیگر اقتدا کردند و به این ترتیب نماز جماعت را در حرم مطهر آغاز کردم و تا امروز که 60 سال از آن تاریخ مى گذرد ادامه دارد. آهسته آهسته ظهرها و شبها نیز اضافه شد و از آن پس روزى سه بار در مسجد بالاسر حضرت معصومه(علیها السلام) و صحن شریف نماز مى خواندم.

گنجینه ماندگار

آیت الله مرعشى نجفى در طول سالیان دراز، خدمتهاى شایانى به جهان اسلام نمود. تأسیس مدارس علمیه یکى از فعالیتهاى درخشان وى مى باشد. مدرسه مهدیه در سال 1376ق. در قم، توسط مرحوم حاج مهدى ایرانى ساخته شد و اداره آن بر عهده آیت الله مرعشى گذاشته شد. فقیه نستوه در جهت تکمیل مدرسه سعى فراوان نمود و کتابخانه مدرسه را که در برگیرنده دوهزار جلد کتاب است، بنا نهاد. مدرسه مؤمنیه در سال 1389 ق. در دو طبقه و کتابخانه مدرسه با حدود 3500 جلد کتاب نیز به وسیله ایشان تأسیس شد. مدرسه شهابیه در سال 1400 ق. در سه طبقه و مدرسه مرعشیه نیز از مدارس علمیه اى است که در سه طبقه، در سال 1383 ق. به همت ایشان تأسیس شد و اداره آن بر عهده ایشان واگذار شد.

کتابخانه آیت الله العظمى مرعشى نجفى از بزرگترین کتابخانه هاى کشور و در ردیف کتابخانه مجلس شوراى اسلامى و کتابخانه آستانه قدس رضوى است. این کتابخانه بسیارى از کتب خطى اسلامى جهان را دارا است. بسیارى از این کتب جزو نفیس ترین و باارزش ترین متون تاریخى است که قرنها از عمر آنها مى گذرد.

آیت الله مرعشى در دوران جوانى که در حوزه علمیه نجف مشغول تحصیل بود به گرد آورى کتب خطى پرداخت. وى که شاهد به غارت رفتن منابع اسلامى و نسخ خطى بود، تاب نیاورد و با شهریه ناچیز طلبگى به خرید کتب خطى پرداخت تا این میراث فرهنگى را از دستبرد بیگانگان حفظ نماید. گاه شبها در یک کارگاه برنج کوبى کار مى کرد، روزها روزه استیجارى مى گرفت و نماز استیجارى مى خواند، تا هزینه خرید کتب را تهیه نماید. ایشان در خاطره اى مى فرماید :

یک روز از مدرسه، به قصد بازار - که جنب صحن علوى بود - حرکت کردم. در ابتداى بازار ناگهان چشمم به زنى تخم مرغ فروش افتاد که در کنار دیوار نشسته بود و از زیر چادر وى گوشه کتاب پیدا بود. حسّ کنجکاوى من تحریک شد، به طورى که مدتى خیره به کتاب نگاه کردم. طاقت نیاوردم، پرسیدم این چیست؟ گفت : کتاب، و فروشى است. کتاب را گرفتم و با حیرت متوجه شدم که نسخه اى نایاب از کتاب «ریاض العلماء» علامه عبدالله افندى است که احدى آن را در اختیار ندارد. مثل یعقوبى که یوسف خود را پیدا کرده باشد، با شور و شعفى وصف ناشدنى به زن گفتم : این را چند مى فروشى؟ گفت : پنج روپیه. من که از شوق سر از پا نمى شناختم، گفتم : دارایى من صد روپیه است و حاضرم همه آن را بدهم و کتاب را از شما بگیرم. آن زن با خوشحالى پذیرفت. در این هنگام سر کله کاظم دجیلى، که دلال خرید کتاب براى انگلیسیها بود، پیدا شد. او نسخه هاى کمیاب، نادر و کتابهاى قدیمى را به هر طریقى به چنگ مى آورد و توسط حاکم انگلیسى نجف اشرف که گویا اسمش و یا عنوانش «میجر» (سرگرد) بود، به کتابخانه لندن مى فرستاد. کاظم دلال کتاب را به زور از دست من گرفت و به آن زن گفت : من آن را بیشتر مى خرم و مبلغى بالاتر از آنچه من به آن زن گفته بودم، پیشنهاد کرد. در آن هنگام من اندوهگین رو به سمت حرم شریف امیرالمؤمنین(علیه السلام) کردم و آهسته گفتم : آقا جان من مى خواهم با خرید این کتاب به شما خدمت کنم، پس راضى نباشید این کتاب از دست من خارج شود. هنوز کلامم تمام نشده بود که زن تخم مرغ فروش رو کرد به دلال و گفت : این کتاب را به ایشان فروخته ام و به شما نمى فروشم. کاظم دجیلى شکست خورده و عصبانى از آنجا دور شد... بیشتر از بیست روپیه نداشتم. از این رو تمام لباسهاى کهنه و قدیمى را با ساعتى که داشتم به فروش رساندم تا پول کتاب فراهم شد ... طولى نکشید که کاظم دلال همراه چند شرطه (پلیس) به مدرسه حمله کردند و مرا دستگیر نموده و پیش حاکم انگلیسى (میجر) بردند. او نخست مرا به سرقت کتاب متهم کرد و بسیار عربده کشید ... دستور داد مرا زندانى کردند. آن شب در زندان مدام با خدا راز و نیاز مى کردم که کتاب در مخفى گاهش محفوظ بماند. روز بعد مرجع بزرگ آن وقت، آیت الله میرزا فتح الله نمازى اصفهانى معروف به شیخ الشریع فرزند مرحوم آخوند خراسانى را به نام میرزا مهدى، با جماعتى براى آزادى من به نزد حاکم شهر فرستاد. بالاخره نتیجه این شد که من از زندان آزاد شوم با این شرط که مدت یک ماه کتاب را به حاکم انگلیسى تسلیم کنم.

پس از آزادى به سرعت به مدرسه رفتم و همه دوستان طلبه ام را جمع کردم و گفتم : باید کار مهمى انجام بدهیم که خدمت به اسلام و شریعت است ! طلاب گفتند : چه کارى؟ و من گفتم : نسخه بردارى و استنساخ از روى این کتاب و فوراً دست به کار شدیم و قبل از مهلت مقرر چند نسخه از روى آن استنساخ گردید ...»

آیت الله مرعشى نجفى پس از مهاجرت به قم، کتب خطى را همراه خود به ایران آورد. در قم نیز به خرید نسخ خطى و کتب ارزنده اقدام کرد. پس از مدتى به دلیل کمبود جا، کتابها را از منزل به کتابخانه مدرسه مرعشیه انتقال داد. پس از چندى طبقه سوم این مدرسه به عنوان کتابخانه ساخته شد که در نیمه شعبان 1386 ق / 28/8/1345، با بیش از ده هزار جلد کتاب چاپى و دو هزار جلد کتاب خطى افتتاح گردید.

استقبال روز افزون طلاب و علما براى مطالعه، کمبود فضاى مناسب براى کتابخانه و خرید کتابهاى جدید موجب شد تا ایشان کتابخانه بسیار بزرگى (کتابخانه فعلى) را تأسیس نماید که در نیمه شعبان 1394 ق. 12/6/1353 با حدود شانزده هزار جلد کتاب چاپى و خطى افتتاح گردید.

کتابخانه آیت الله مرعشى نجفى اکنون با دارا بودن بیش از 250000 جلد کتاب چاپى و 25000 جلد کتب خطى^([1]) به مسؤولیت حجت الاسلام دکتر سید محمود مرعشى نجفى - فرزند ایشان - در خدمت طلاب، فضلا، دانشجویان، دانش آموزان، محققان و نویسندگان مى باشد.

کتابخانه آیت الله العظمى مرعشى به خاطر نسخه هاى خطى نفیس و ارزشمند و گاه منحصر به فرد و کتب قدیمى مهم و کمیاب مورد توجه وافر نویسندگان، دانشمندان، مراکز علمى و تحقیقاتى سراسر جهان است. اکنون این کتابخانه شهرت جهانى دارد و با چهار صد مؤسسه، مرکز علمى و کتابخانه در سراسر جهان ارتباط دارد.

آثار سبز

نخستین رساله هاى عملیه ایشان به نام «نخبة الاحکام» و «سبیل النجاة» بین سالهاى 1366 ق. تا 1373 ق. چاپ شد و از همان سالها مرجعیت تقلید ایشان آغاز شد. آیت الله مرعشى پس از رحلت آیت الله العظمى بروجردى (1340 ش.) به عنوان یکى از مراجع تقلید طراز اول شیعیان جهان به شمار مى آمد.

آیت الله مرعشى در طول سالیان دراز عمر با برکت خویش کتابها و مقاله هاى زیادى در باره علوم قرآنى، ادبیات عرب، حدیث، دعا، فقه، اصول، منطق، لغت، تاریخ، رجال و تراجم، انساب و ... نوشت که متأسفانه بیشتر آنها هنوز چاپ نشده است. شمار آثار ایشان به 148 کتاب، رساله و مقاله مى رسد. اینک نام برخى از آثار چاپ شده اش را مى آوریم:

سند القرّاء والحفّاظ، مقدمه تفسیر الدر المنثور، نوشته جلال الدین سیوطى، مجموعه اى در ادعیه و زیارات، با مقدمه اى در شجره نامه خاندان مرعشى، مقدمه مفاتیح الجنان، شمس الامکنة و البقاع فى خیرة ذات الرقاع، فوائد چند در خصوص صحیفه کامله سجادیه، راهنماى سفر مکه و مدینه، الغایة القصوى لمن رام التمسّک بالعروة الوثقى، التبصرة فى ترجمة مؤلف التکمله، تکمیل کتاب «تذکرة القبور» نوشته آخوند گزى اصفهانى، الحدیقة الوردیه حول روضة البهیه، ریاض الاقاحى (شرح حال زین الدین بیاضى نباطى عاملى)، زهر الریاض فى ترجمة صاحب الریاض (شرح حال مولى عبدالله افندى اصفهانى)، سجع البلابل فى ترجمة صاحب الوسائل (شرح حال شیخ حر عاملى)، شرح حال ادوارد فندیک، شرح حال سید ابوالقاسم طباطبایى تبریزى نجفى، شرح حال سید اعجاز حسین نیشابورى کنتورى، شرح حال بهلول بهجت افندى، شرح حال حضرت سلطان على فرزند امام باقر(علیه السلام)، شرح حال مولى عبدالواسع کاشانى، شرح حال شیخ عزالدین ابن اثیر موصلى جزرى، شرح حال آیت الله شیخ محمد محلاتى نجفى، الضوء البدرى فى حیاة صاحب الفخرى، العزّیه (شرح حال امامزاده یحیى)، غایة الامال فى ترجمه صاحب بهجة الامال (شرح حال ملا على علیارى تبریزى)، رساله طریفه (شرح حال شیخ محمد جعفر یا شیخ علینقى کمره اى)، الظرائف فى ترجمه صاحب الطرائف (شرح حال جاپلقى بروجردى)، الفتحیه (شرح حال میرزا ابوالفتح حسینى شریفى عربشاهى)، رساله اى در حالات نصر بن مزاحم منقرى(نویسنده کتاب «وقعة الصفین»)، کاشفة الحال فى ترجمة مؤلف خزانة الخیال، کشف الاستار عن حیاة مؤلف کشف الاستار،کش فالارتیاب فى ترجمة صاحب لباب الانساب نوشته بیهقى، کشف الظنون عن صاحب کشف الظنون، اللئالى المنتظمه و الدرر الثمینه (شرح حال علامه حلى، قاضى نورالله شوشترى و فضل بن روزبهان)، لمعة النور و الضیاء فى ترجمة السید ابى الرضا فضل الله راوندى کاشانى، لؤلؤة الصدف فى حیوة السید محمد الاشرف، المجدى فى حیاة صاحب المجدى، مطلع البدرین (شرح حال فخرالدین طریحى)، مفرج الکروب (شرح حال دیلمى، نویسنده ارشاد القلوب)، مقدمه ایضاح الفوائد فى شرح اشکالات القواعد، مقدمه تتمیم امل الامل، مقدمه روضة المتقین فى شرح کتاب من لا یحضره الفقیه، مقدمه کتاب کاوشهاى علمى، مقدمه کتاب معجم الثقات و ترتیب الطبقات، مقدمه کتاب مجموعه نفیسه، مقدمه کتاب مؤتمر علماء بغداد، مقدمه کتاب وقایع السنین والاعوام، المنن و المواهب العددیه (شرح حال عبیدلى سبزوارى)، منیة العاملین (شرح حال ابن فتال نیشابورى)، منیة الرجل فى شرح نخبة المقال، المواهب العلیّة فى ترجمه شارح الرساله الذهبیه(شرح حال محمد بن حسن مشهدى)، منهج الرشاد فى ترجمه الفاضل الجواد الکاظمى، المیزان القاسط فى ترجمة مورخ واسط، بنراس النور والضیاء فى ترجمه مؤلف نجوم السماء، وسیلة المعاد فى مناقب شیخنا الاستاذ(شرح حال بلاغى)، هدیة ذوى الفضل النهى بترجمة المولى علم الهدى، مقدمه«اثبات صحت نسب خلفاء فاطمیین مصر، الافطسیه (نسب سادات روستاى طغرود قم)، حاشیه بر «بحر الانساب»، رساله در خصوص سادات مدینه منوره، شجره نامه سادات حسینى کاشانى، رساله در شرح اعقاب و ذرارى حضرت ابوالفضل العباس(علیه السلام) و مقدمه کتاب چهره درخشان امام زمان(عج).

دو اثر نفیس ایشان که ثمره نیم قرن تلاش وى مى باشد، ولى هنوز به زیور طبع آراسته نشده، عبارت است از :

1. مشجّرات آل رسول الله الاکرام یا مشجرات الهاشمیین : درباره انساب علویان و سادات جهان.

2. ملحقات الاحقاق : احقاق الحق نوشته قاضى نورالله شوشترى (متوفاى 1019 ق.) است. آیت الله مرعشى نجفى به تکمیل این کتاب پرداخت و مدارک و منابع این اثر نفیس را پیدا نمود. ایشان براى به سرانجام رساندن این تحقیق بزرگ گروه تحقیقى متشکل از شمارى از علماى قم را ترتیب دادند، که اینک با تلاش این گروه، زیر نظر فرزندشان حجت الاسلام دکتر سید محمود مرعشى، 27 جلد از این کتاب چاپ شده است و بقیه در حال آماده شدن است.

احیاء و ترویج فرهنگ

بازسازى مرقد علامه مجلسى در اصفهان، به امر آیت الله العظمى مرعشى نجفى صورت پذیرفت. اهداء کتابهاى فقهاى شیعه براى دانشمندان شیعه، سنى، مسیحى و دانشگاههاى جهان نیز از فعالیتهاى فرهنگى ایشان است.

ایشان براى نوشتن کتابها به بسیارى از کشورهاى اسلامى مسافرت نمود و با دانشمندان شیعه، سنى و مسیحى به گفتگو نشست. وى با علامه سید محمود شکرى آلوسى بغدادى، شیخ طنطاوى جوهرى مصرى، انستانس کرملى بغدادى، شیخ عبدالسلام شافعى کردستانى، سید ناصر حسین هندى فرزند علامه میر حامد حسین هندى، تا گور(نویسنده و فیلسوف شهیر هند)، میرزا احمد تبریزى (پیشواى فرقه ذهبیه)، میرزا عنایت الله اخبارى، پروفسور هانرى کربن، دکتر فؤاد سرگین آلمانى، سید ابراهیم رفاعى راوى بغدادى، رشید بیضوى لبنان، سید محمد رشید رضا(نویسنده تفسیر المنار) و بسیارى از اندیشمندان دیگر دیدار نمود.

وى براى تألیف زندگینامه هاى علما، سادات و امامزاده ها گاه به قبرستانهاى کهن مى رفت و با خواندن نبشته هاى قبرهاى علماء ادباء، شعراء، سادات و امامزاده ها مى پرداخت. ایشان در سالهاى 1350 - 1351 ق. به اصفهان رفت و یک هفته در گورستان تخت فولاد به ثبت تاریخ ولادت وفوت علماى به خاک سپرده شده در آن قبرستان پرداخت. بسیارى از گورستانهاى دیگر اصفهان را نیز مورد تحقیق قرار داد و اطلاعات سودمندى بدست آورد.

همگام با نهضت امام

نهضت امام خمینى در سال 1341 با پشتیبانى مراجع تقلید همراه بود. آیت الله مرعشى نجفى هماره از نهضت امام خمینى حمایت کرد. بارها اعلامیه داد و به افشاگرى پرداخت. ایشان در پى دستگیرى امام خمینى در سال 1342، با ارسال اعلامیه شدید اللحنى به رژیم پهلوى، خواستار آزادى امام خمینى شدند.

ایشان همراه مراجع تقلید و علماى طراز اول کشور براى آزادى امام خمینى به تهران سفر نمود و در این راه زحمت فراوانى متحمل شد. ایشان در سال 1342، در پاسخ نامه جمعى از طلاب مى فرماید :

چنانچه کراراً اینجانب عقیده خود را اظهار کرده ام، باز هم به موجب این سؤال عرض مى کنم که حضرت آیت الله خمینى دامت برکاته یکى از مراجع تقلید عالم تشیع هستند و از اساطین روحانیت اسلام و از مفاخر عالم تشیع.

آیت الله العظمى مرعشى نامه ها و تلگرافهاى فراوانى در جهت حمایت از امام خمینى براى مراجع تقلید شیعه مقیم ایران و عراق مى فرستاد.

ایشان پس از تبعید امام خمینى به ترکیه، در سخنرانیها و اعلامیه ها این عمل رژیم پهلوى را محکوم مى نمود و براى شهداى 15 خرداد، مجلس یادبود برپا مى سازد. آیت الله مرعشى هماره از انقلاب اسلامى پشتیبانى مى نماید و جنایتهاى رژیم پهلوى را افشا مى نماید. ایشان پس از شهادت آیت الله حاج آقا مصطفى خمینى در سال 1356، براى وى مجلس ترحیمى در حسینیه خویش بر پا مى کند، که پایان این مجلس به سردادن شعارهاى کوبنده علیه رژیم پهلوى و دستگیرى شمارى از مردم پیوند مى خورد.

آیت الله مرعشى در طول سالهاى تبعید امام خمینى، با ایشان در ارتباط بودند و با اوج گیرى انقلاب اسلامى در سال 1356 همراه مراجع تقلید شیعه با فرستادن اعلامیه ها به هدایت نهضت مى پردازد.

پس از پیروزى انقلاب اسلامى نیز ایشان هماره از نظام جمهورى اسلامى حمایت کرد و در مناسبتهاى مختلف با ارسال پیامها به تقویت نظام پرداختند.

وفات

سرانجام مرجع بزرگ تقلید شیعه، در روز چهارشنبه 7/6/1369، در 96 سالگى دار فانى را وداع گفت و به اجداد پاکش پیوست و پیکر پاکش با حضور انبوه مردم عزادار در جوار کتابخانه بزرگش به خاک سپرده شد^([2]) درود و رحمت خدا بر او باد. والسلام

[1] - ارقام مربوط به سال 1372 ش. است.

[2] - تمامى مطالب برگرفته از کتاب «شهاب شریعت، درنگى در زندگى حضرت آیت الله العظمى مرعشى نجفى» نوشته على رفیعى (علامرودشتى) است.

منبع:فرهیختگان تمدن شیعه