مزايا و مصونيت‌هاي سازمان بين‌المللي،مصونيت ديپلماتيك
نویسنده : شعبانعلی جباری
سازمان‌های بین‌المللی، دارای یک سری مزایا و مصونیت هایی هستند به طوریکه این مصونیت‌ها مانع دخالت دولت‌ها در امور سازمان‌ها می‌شود. مصونیت عبارت از حقی است که به موجب قانون، دارندگان آن نسبت به کلیه اعمالی که در اجرای وظایف خود انجام می‌دهند از تعقیب جزائی، مدنی و اداری در امان باشند و منظور از مزایا،اعطای امتیازاتی است که سایر مردم حق استفاده از آن را ندارند.
انواع مصونیت‌های سازمان‌های بین‌المللی:
1- مصونیت قضایی:
منظور از این مصونیت این است که اعضای هیأت‌های نمایندگی، از حیطۀ قدرت اجرایی کشور پذیرنده، خارج باشند. در حقیقت مصونیت دیپلماتیک را باید به ضرر کشور و حاکمیت داخلی کشورها و تعطیل کردن قانون داخلی، به نفع یک قاعده بین‌المللی دانست.
ماده 30 کنوانسیون 1975 راجع به نمایندگی دولت‌ها در روابط خود با سازمان‌های بین‌المللی می‌گوید. رئیس مأموریت و کارمندان دیپلماتیک مأموریت، از مصونیت تعقیب جزائی در دولت پذیرنده برخوردار خواهند بود مگر در دعاوی زیر:
أ) دعاوی مربوط به اموال خصوصی غیر منقول که در خاک دولت پذیرنده است مگر اینکه این اموال برای مقاصد مأموریتی در تصرف هیأت دیپلماتیک باشد.
ب) در دعاوی راجع به ما ترکی که در آن افراد مزبور به طور خصوصی و نه به نام دولت، وصی و امین ترکه منصوب شده‌اند.
ج) دعاوی راجع به فعالیت‌های حرفه‌ای و تجاری از هر نوع که خارج از حیطۀ وظایف افراد هیأت دیپلماتیک باشد.
د) یکی دیگر از مصونیت‌های سازمان‌های بین‌المللی که در ماده دوم کنوانسیون 1946 آمده است که «اموال» و دارایی سازمان ملل در هر کجا که واقع شده باشد و در دست هر کس که باشد از هر گونه تعقیب قضایی مصونیت خواهد داشت مگر اینکه در هر مورد خاص این مصونیت سلب شده باشد. این مصونیت تا حدی است که حتی اگر از دادگاهی حکم صادر شده باشد نمی‌توان حکم را بر علیه سازمان‌های بین‌المللی اجرا نمود.
سلب مصونیت:
اعطای مصونیت به سازمان‌ها و هیأت‌های نمایندگی آن‌ها، بدین معنی نیست که هر کاری که دلشان خواست می‌توانند بکنند، بلکه در صورتی که این افراد، مرتکب اعمال خلاف و از حدود وظایفشان تجاوز نمایند. این مصونیت توسط سازمان‌های بین‌المللی سلب خواهد شد، البته باید سلب مصونیت بطور صریح و روشن اعلام شود.
2- مصونیت اموال و اماکن سازمان‌های بین‌المللی و هیأت دیپلماتیک:
دولت‌ها علاوه بر اینکه حق دخالت در مورد اموال سازمان‌های دیگر ندارند، بلکه بر اساس قراردادهای بین‌المللی حفظ امنیت این اماکن و اموال نیز به عهدۀ دولت‌ها می‌باشد. و به همین علت ماده 23 کنوانسیون 1975 می‌گوید:
«مأمورین دولت پذیرنده، جز با رضایت رئیس هیأت، حق ورود به آن‌ها را ندارند. و اموال و وسایل نقلیۀ این سازمان‌ها و هیأت‌ها، مصون از تفتیش و مصادره می‌باشند.
3-مصونیت بایگانی اسناد و آزادی ارتباطات:
طبق گزارش کمیسیون حقوق بین‌الملل در سال 1991 بایگانی سازمان‌های بین‌المللی، و کلا تمامی اسناد متعلق به آن‌ها و یا اسنادی که توسط این سازمان‌ها نگهداری می‌شود در هر کجا که باشد از تعرض مصون است. بایگانی شامل تمام اوراق، اسناد، مکاتبات، کتب، فیلم، نوارهای صوتی، دیسک‌های کامپیوتری، پرونده‌ها، دفاتر ثبت سازمان بین‌المللی، رمز، کد و محل‌های نگهدارنده می‌باشد.
4- مصونیت تعرض:
دولت‌های پذیرنده سازمان‌ها و هیأت‌های دیپلماتیک حق توقیف و تعرض نسبت به آن‌ها را ندارند، و باید با آن‌ها رفتار محترمانه‌ای که در شأن آن‌ها باشد، داشته باشند. و باید کلیه اقدامات را برای مصونیت از تعرض آن‌ها، بعمل آورند.
5-پناهندگی:
سازمان‌های بین‌المللی، حق اعطای پناهندگی به افرادی که بر علیه آن‌ها حکم جزائی صادر شده است را ندارند. ولی اعضای این سازمان‌ها و هیأت‌های دیپلماتیک حق پناهندگی دارند چرا که این افراد اساساً مصونیت دارند. در ادامه به مزایای سازمان‌های بین‌المللی اشاره می‌شود.
مزایای سازمان‌های بین‌المللی:
1-معافیت از عوارض و مالیات‌ها؛
2- معافیت از حقوق گمرکی و بازرسی؛
3- معافیت از مقررات بیمه های اجتماعی؛
4- معافیت از خدمات شخصی که دولت پذیرنده حق ندارد از اعضای این هیأت‌ها خدمات شخصی مثل سربازی یا ... بخواهد.