کاپیتولاسیون

کاپیتولاسیون، حق قضاوت کنسولی، ژاپن

نویسنده : داريوش آشوري

قراردادهایی که به موجب آن شهروندان یک دولت در قلمرو دولت دیگر از نظر امور حقیقی و کیفری تابع قانون‌های کشور خود هستند و آن قانون‌ها را کنسول آن دولت در محل اجرا می‌کند.

از این رو، آن را در فارسی «حق قضاوت کنسولی» نیز گفته‌اند. این‌گونه قراردادها را اغلب دولت‌های اروپایی با دولت‌های آسیایی و آفریقایی می بستند، زیرا دستگاه قضایی، این کشورها را برای حمایت کافی از شهروندان خود توانا نمی‌دانستند. این رسم در قرن بیست رفته رفته برافتاد. نخستین کشوری که این قرارداد را لغو کرد، ژاپن بود (1899) و سپس ترکیه (1923)، تایلند (1927)، ایران (1928)، مصر (1937) و چین (1943) آن را لغو کردند. (بر گرفته از دانش‌نامه سیاسی؛ داریوش آشوری)