كلمات كليدي : آدم، حوا، عدن، درخت معرفت، گناه آدم
نویسنده : محمد ضياء توحيدي
آنگونه که از آیات ابتدایی کتاب مقدس بر می آید، آدم[1]اولین انسان روی زمین بوده است.نام وی برگرفته از کلمه Adamahبه معنی عناصر خاکی زمین است.[2]
خلقت آدم
مطابق گزارش کتاب مقدس، خداوند تصمیم گرفت تا انسانها را به صورت خود و شبیه خویش خلق نماید.خداوند پس از خلق آدم، او را در باغ عدن که مکانی زمینی بود جای داد.
بر اساس برخی متون اپوکریفایی یهودیان، خداوند پس از خلقت آدم، به فرشتگان دستور داد تا بر وی سجده کنند.به دنبال این فرمان، تمام فرشتگان آدم را سجده کردند اما شیطان از این کار امتناع نمود.[3]
سپس خداوند به دنبال معاونی برای آدم گشت اما در میان موجودات، معاونی مناسب برای وی یافت نکرد.از این رو خداوند خوابی سنگین را بر آدم مستولی نمود و یکی از دنده‌هایش را گرفت و از این دنده، زن را خلق نمود.[4]
آدم در باغ عدن
خداوند به آدم، قدرت سلطنت بر تمام حیوانات را عطا فرمود[5] و حتی نامگذاری تمام حیوانات نیز بر عهده‌ی وی گذاشته شد.[6] وی که به صورت خدایی آفریده شده بود دارای کمال و عقل بود اما در این میان، از شناخت خوب و بد عاجز بود.
از نگاه اهل کتاب، این تصور که آدم فاقد درک بوده هرگز صحیح نیست. دلیل آنان این است که خداوند آدم را خطاب داد و با وی سخن گفت. همچنین خداوند او را از خوردن درخت معرفت نیک و بد نهی کرد و این نیز خود دلیلی بر کمال آدم است.گذشته از این خداوند تمام حیوانات را نزد آدم آورد تا برای آنها نام انتخاب کند که این هم می‌تواند دلیلی بر بلوغ عقلی وی تلقی شود.[7]
گناه آدم
طبق گزارش کتاب مقدس، خداوند به آدم اجازه داد تا از درختان فراوانی که در باغ عدن وجود داشت استفاده کند اما به او دستور داد تا از درخت معرفت که در وسط این باغ قرار داشت استفاده نکند.مار تصمیم به اغوای انسان گرفت و از این رو نزد حوا آمده و وی را فریب داد. حوا نیز از میوه‌ی این درخت استفاده کرده و آدم را نیز به خوردن آن ترغیب نمود.در نتیجه استفاده از این درخت، آدم و حوا که تا پیش از این، از شناخت خوب و بد عاجز بودند، به شناخت خوب و بد نائل شدند.
مجازات آدم و حوا
خداوند به خاطر این نافرمانی، آدم را توبیخ نمود اما آدم، همسر خویش را مقصر اصلی معرفی کرد.خداوند نیز حوا را تنبیه نمود. وی از این پس باید متحمل درد شدید زایمان شود. افزون بر این، باید همواره مشتاق شوهرش باشد و تحت فرمان وی زندگی کند.
البته آدم نیز که مقصر دوم شناخته می‌شد به خاطر تبعیت از همسرش متحمل مجازات گردید. وی از آن پس متحمل سختیها و رنجهای زندگی گردید و مجبور شد به سختی و با تلاش، معاش روزانه‌ی خود را تأمین کند.
پس از این واقعه، خداوند برای آنکه آدم از درخت حیات نخورد و در نتیجه ابدی نگردد، وی را از باغ عدن بیرون کرد و بدینسان، آدم زندگی جدید خویش را تجربه نمود.[8]
تبعات گناه آدم
از نگاه یهودیان و مسیحیان، در نتیجه گناه آدم، انسان تقدس اولیه خویش را از دست داد و صورت الهی از وی محو گردید.افزون بر مجازاتهای مادی که به آنها اشاره شد، وی صفت بی‌مرگی را نیز از دست داد.[9]
مسیحیان همچنین معتقدند گناه آدم سبب گردید تا نسل وی نیز در گناه او شریک شوند و تنها پس از ظهور مسیح و مصلوب گردیدن وی بود که این گناه از دامان انسانها پاک گردید.[10]
همچنین بر پایه سنت مسیحی، آدم به خاطر گناه خویش از ورود به بهشت نیز محروم گردید.وی پس از مرگ به مکانی به نام لیمبو[11] رفت و تنها توسط حضرت مسیح و پس از مصلوب شدن آن حضرت، از آنجا نجات یافت.[12]
در منابع یهودی نیز از تأثیرات شگرف گناه آدم بر جهان سخن به میان آمده است.بر این اساس، گناه آدم سبب گردید تا زمین، ثمردهی خود را از دست بدهد. همچنین حیوانات که تا پیش از این همگی اهلی و فرمانبردار و بی‌خطر بودند تبدیل به حیواناتی خطرناک گردیدند. انسان در نتیجه این گناه از مقام والای خویش سقوط نمود و زیبایی خویش را نیز از دست داد.[13]
بر اساس متون یهودی، خداوند می‌خواست کتاب تورات را بر آدم نازل کند اما وی به خاطر این گناه از دریافت آن محروم گردید و پس از خروج از باغ عدن، تنها قوانین هفتگانه نوح را دریافت نمود.[14]
همسر و فرزندان آدم
در کتاب مقدس تنها از حوا به عنوان همسر آدم یاد شده است اما در کتاب عرفانی زوهر که از جمله کتابهای ارزشمند و مهم یهودی می‌باشد از زنی به نام لیلیت[15] نام برده شده است که به گفته این کتاب، از جمله دیوها بود و پیش از خلق حوا، نقش همسری آدم را بر عهده داشت.[16]
در کتاب مقدس همچنین از سه فرزند آدم به نامهای قائن، هابیل و شیث نام برده شده است.[17] اگر چه در کتاب مقدس نام دیگر فرزندان آدم ذکر نشده اما اعتقاد بر آن است که وی دارای پسران و دختران دیگری نیز بوده است.[18] آدم نهایتا 930 سال زندگی نمود و سپس از دنیا رفت.[19]
تاریخ خلقت آدم
در کتاب مقدس، زمان خلقت آدم و تاریخ آن ذکر نشده است اما امروزه مسیحیان با استناد به کتاب مقدس و گزارشی که این کتاب از نسل آدم و میزان عمر هر یک از آنان به دست می‌دهد، تاریخ خلقت آدم را با اختلاف نسبتا اندکی تعیین می‌کنند.
کتاب مقدس، فاصله‌ی میان خلقت آدم تا تولد ابراهیم را 1948 سال می‌داند[20]، فاصله‌ی میان تولد حضرت ابراهیم و تولد حضرت مسیح نیز به طور تقریبی قابل تخمین است. امروزه دانشمندان مسیحی، تاریخ تولد ابراهیم را در حدود هجده قرن پیش از میلاد مسیح ذکر می‌کنند. بر این اساس، تاریخ خلقت آدم در حدود سی و هشت قرن پیش از میلاد مسیح بوده است. البته از نگاه دانشمندان این تاریخ هرگز واقعی نیست و با علم روز مطابقت ندارد چرا که کاوشهای باستانی نشانگر سابقه‌ی بسیار طولانی وجود انسان بر روی زمین است.[21]
البته مسیحیان، هم در مورد تاریخ خلقت آدم و هم در مورد نحوه پیدایش انسان بر روی زمین با یکدیگر همصدا نیستند.امروزه برخی از دانشمندان مسیحی، با قبول فرضیه تکامل، اظهار می دارند که انسان از موجودات پست تر به وجود آمده است اما با این حال، روح وی، روح خدایی بوده است.
حتی پاپ پیوس دوازدهم در سال 1950 میلادی اعلام داشت که تعالیم کلیسا، فرضیه تکامل را تا جایی که در مورد به وجود آمدن بدن انسان از موجودات جاندار دیگر، مورد بحث قرار می‌دهد مجاز می‌داند. در این میان، برخی از مسیحیان نیز اظهار داشته‌اند که آدم یکی از انسانهای متعددی بوده که وجود داشته‌اند و خدا صورت خود را به آنان عطا فرموده است. به هر حال این نظریات که نسبتا جدید به شمار می‌آیند، به خاطر هماهنگ سازی علوم دنیوی با گزارش کتاب مقدس از سوی برخی مسیحیان اظهار گردیده است.[22]