دانشنامه پژوهه بزرگترین بانک مقالات علوم انسانی و اسلامی

علت مادی

No image
علت مادی

كلمات كليدي : ماده المواد، علت مادي، ماده، صورت، نوع مادي

نویسنده : مهدي افضلي

یکی از اقسام چهارگانه علل، علت مادی است. علت مادی چیزی است که زمینه ساز پیدایش معلول و متحد با آن است. به دلیل اتحاد با معلول، تا زمانی‌که معلول باقی است علت مادی نیز باقی خواهد بود. از میان اقسام مختلف علل که فلاسفه مدعی‌اند با استقراء بدان دست یافته‌‌اند، علت مادی دو ویژگی بارز دارد؛ نخست این‌که مورد پذیرش قریب به اتفاق فیلسوفان بوده است و کمتر کسی در مورد آن تردید کرده‌ است؛ ثانیا به لحاظ تاریخی نیز زود تر از همه مورد توجه قرار گرفته است. فیلسوفان یونانی نخستین علتی را که مورد توجه قرار داده و کشف کردند، همین علت مادی بود. وقتی سخن از ماده المواد اشیا به میان می‌آمد علت مادی مراد بود و به سایر علل یا توجه نداشتند یا آنرا منکر بودند.

ماده دو حیث دارد؛ یکی حیثی‌که صرفا نسبت به ماده ملاحظه ‌شود، حیث دیگر مربوط به زمانی است که به نوع، یعنی مجموع مرکب از ماده و صورت ملاحظه شود. اگر صرفا نسبت به ماده ملاحظه شود بدین مفاد که او چیزی است که استعداد تبدیل شدن به چیز دیگر را دارد، ماده نامیده می‌شود، ولی وقتی نسبت به نوع مرکب از ماده و صورت ملاحظه شود آنرا "علت مادی" می‌نامند. از باب نمونه جسمی‌که توان پذیرش صورت انسانی را دارد به ماده نامبردار است، ولی همین جسم نسبت به انسان که مرکب از جسم نامی حساس متحرک بالاراده و ناطق است، علت مادی نامیده می‌شود. از نکته‌ای که بیان شد این اشکال که چگونه ماده علت برای خود یا برای صورت می‌شود دفع می‌شود، زیرا به نظر فلاسفه ماده نه منشأ برای صورت است و نه علت برای خودش، بلکه ماده علت برای مجموع مرکب از ماده و صورت است.

برخی از فلاسفه ماد‌ی‌گرا، علت را منحصر در علت مادی دانسته و سایر علل را منکر شده‌اند. ولی به نظر فلاسفه الاهی چنین تلقی قابل قبول نیست. زیرا وقتی ماده تحلیل شود، به لحاظ ذات چیزی جز استعداد و پذیرش نیست، لازمه استعداد و پذیرش فقدان کمالات است، وقتی چیزی فاقد کمال باشد توان آن را ندارد که به معلول فعلیتی اعطا کند؛ زیرا فعلیت ملازم با وجود است. اگر پای علل دیگر به ویژه علت فاعلی به معنای هستی بخش به میان نیاید این مشکل رخ می‌نماید که معلول بدون علت تحقق یافته باشد و تحقق معلول بدون علت محال است. زیرا تحقق معلول بدون علت به ترجح بدون مرجح منتهی می‌شود و ترجح بدون مرجح به اجتماع نقیضین منتهی می‌شود که محال است.

از سوی دیگر در جای خود اثبات می‌شود که شیء تا زمانی به مرحله وجوب نرسد وجود پیدا نمی‌کند، معلول بدون علت تامه که مرکب از فاعل و غایت و ماده و صورت است به مرحله وجوب نمی‌رسد، لذا باید پای علل دیگر به میان آید تا یک چیز تحقق یابد.

مقاله

نویسنده مهدي افضلي

این موضوعات را نیز بررسی کنید:

جدیدترین ها در این موضوع

No image

منازل سلوک در قرآن و تفاسیر اهل بیت(علیم السلام)

در این متن به منازل سلوک در قرآن و تفاسیر اهل بیت(علیم السلام) با موضوع مباحث تفسیری پرداخته شده است.
No image

رؤیای صادقة پیامبران و ائمه(علیهم السلام)

در این بخش متن سخنرانی با عنوان رؤیای صادقة پیامبران و ائمه(علیهم السلام) در موضوع مباحث تفسیری آورده شده است.
No image

منازل دهگانه اسلام ، در بیان نورانی قرآن

متن سخنرانی منازل دهگانه اسلام ، در بیان نورانی قرآن در موضوع مباحث تفسیری در این بخش قرار دارد.
No image

روز ی های معنوی اعضای انسان در قرآن وروایات

در این متن به روز ی های معنوی اعضای انسان در قرآن وروایات با موضوع مباحث تفسیری پرداخته شده است.
No image

داستان یوسف(ع) وتبیین بیماری های روحی

در این متن به داستان یوسف(ع) وتبیین بیماری های روحی با موضوع مباحث تفسیری پرداخته شده است.

پر بازدیدترین ها

No image

بشارت خدا در سوره یوسف به متقین و ارزش دل در پیشگاه خدا

متن سخنرانی بشارت خدا در سوره یوسف به متقین و ارزش دل در پیشگاه خدا در موضوع مباحث تفسیری در این بخش قرار دارد.
No image

منازل دهگانه اسلام ، در بیان نورانی قرآن

متن سخنرانی منازل دهگانه اسلام ، در بیان نورانی قرآن در موضوع مباحث تفسیری در این بخش قرار دارد.
No image

خصوصیات و ویژگی های انبیا در قرآن

متن سخنرانی خصوصیات و ویژگی های انبیا در قرآن در موضوع مباحث تفسیری در این بخش قرار دارد.
No image

داستان یوسف(ع) وتبیین بیماری های روحی

در این متن به داستان یوسف(ع) وتبیین بیماری های روحی با موضوع مباحث تفسیری پرداخته شده است.
No image

الطاف خداوندی به حضرت یوسف(ع)

متن سخنرانی الطاف خداوندی به حضرت یوسف(ع) در موضوع مباحث تفسیری در این بخش قرار دارد.
Powered by TayaCMS