بررسی زمینه های تاریخی تسخیر لانه جاسوسی آمریکا در ایران

چرا جنبش دانشجویی «انقلاب دوم»را رقم زد؟

سیزدهم آبان ماه در تاریخ مبارزات ملت قهرمان ایران، یادآور سه واقعه بزرگ است. نخست، آغاز دوران تبعید حضرت امام خمینی(ره) در سال 1343، دوم، سالروز به خاک و خون کشیده شدن صدها نفر از دانش آموزان و دانشجویان در مقابل دانشگاه تهران در سال 1357 و سوم، تسخیر لانه جاسوسی آمریکا در سال 1358 به دست دانشجویان مسلمان پیرو خط امام(ره). این سه واقعه، هم راستا با موج خروشان انقلاب مردم، به رهبری حضرت امام خمینی(ره)، ایران را به مهد مبارزه با استکبار جهانی تبدیل کرد و در کنار دو مشی سیاسی رایج آن زمان، یعنی شرق و غرب، عَلَم استقلال طلبی ایرانیان برافراشته شد. در این میان، روز 13 آبان را به سبب مأجرای تسخیر لانه جاسوسی آمریکا در تهران، روز مبارزه با استکبار جهانی نامیده اند. رویدادی که در پی آن، روند مبارزه با استکبار، قوامی تازه به خود گرفت و مردم غیور ایران را به مرحله و دوره ای جدید از تقابل با استکبار وارد کرد.

اعتراض از کجا آغاز شد؟

آمریکایی ها پس از کودتای 28 مرداد کاملاً بر اوضاع داخلی ایران تسلط پیدا کرده بودند. نتیجه این تسلط بدون حد و مرز، وابستگی تمام عیار کشور به آن ها بود. در سایه همین تسلط بود که سیستم اداره کشور تغییر کرد و قالبی متناسب برای اجرای طرح های استعماری به خود گرفت. آمریکایی ها که به دنبال ایجاد یک جزیره با ثبات برای اجرای طرح های خود در منطقه و حمایت از رژیم صهیونیستی بودند، شاه را به عنوان یک نوکر وفادار در اختیار داشتند که بدون اجازه آن ها اقدامی نمی کرد؛ اما این وضعیت به ناگاه با خروش انقلابی ملت ایران به رهبری امام خمینی(ره) تغییر کرد. در پی اوج گرفتن مبارزات مردمی، سرانجام رژیم پهلوی در 22 بهمن سال 1357 هجری شمسی، سرنگون شد و انقلاب اسلامی، در میان ناباوری آمریکا و متحدانش، به پیروزی رسید. آمریکا با وجود احساس خطر از نظام مردمی ایجاد شده، در ماه‌های نخستین پس از پیروزی انقلاب اسلامی کوشید در برابر این نظام مردمی رفتاری احتیاط آمیز در پیش گیرد. به همین دلیل، نظام سیاسی جدید را به رسمیت شناخت و کوشید مناسبات با آن را گسترش دهد؛ اما در همان حال حمایت از بازماندگان رژیم سابق را، با فرض قدرت گرفتن دوباره آن ها، در دستور کار قرار داد و شاه را که پس از فرار خفت آمیز از کشور، جا و مکان مشخصی نداشت به بهانه درمان بیماری، در آمریکا پذیرفت و کوشید با حمایت از گروه های جدایی طلب، در کشور هرج و مرج ایجاد کند.

خشمی که فرو خورده شده بود

وقتی خبر حمایت آمریکا از شاه در میان مردم ایران منتشر شد، خاطرات 25 سال غارت و چپاول کشور و ظلم ها و تبعیض های فراوانی که شاه با حمایت مستقیم آمریکا، بر مردم روا می‌داشت، بیش از پیش زنده شد. دولت موقت که در پی ایجاد ثبات مدنظر خود در کشور بود و اصولاً انقلاب را به معنای کامل کلمه آن برنمی تابید، می کوشید تا رفتارهای گذشته و حال آمریکا را نادیده بگیرد و با چنین نگرشی، سیاست خارجی ایران را به سمت و سویی تازه سوق دهد. اما این رفتاری نبود که مردم انقلابی ایران و به ویژه جوانانی که نقش اساسی در پیروزی انقلاب اسلامی ایفا کرده بودند، پذیرای آن باشند. سخنرانی حضرت امام خمینی(ره) در روز 9 آبان سال 1358، هشداری جدی در این باره بود. ایشان که مشی دولت موقت را برای تحقق خواست میلیون ها ایرانی مبارز مناسب نمی دانستند، ضمن یک سخنرانی، خطاب به مردم و به ویژه جوانان و دانشجویان فرمودند: «ای جوان هایی که در مقابل توپ و تانک رفتید. ای خواهرهایی که جوانان خود را از دست داده اید... حفظ کنید خودتان را، نهضت خودتان را حفظ کنید، ننشینید دیگران برای شما کار کنند، این ها برای شما کاری نمی کنند» .این بیانات با پیام روز 12 آبان تکمیل شد و حجت را بر همه تمام کرد:« دانشگاهیان، دانش آموزان و طلاب علوم دینی با قدرت تمام مبارزه خود را علیه آمریکا گسترش دهند».
در هم کوبیدن لانه جاسوسی

در پی اوج گیری اعتراض ها و موضع صریح حضرت امام(ره)، گروهی از دانشجویان برنامه ای را برای اعتراض به جنایات آمریکا و دشمنی همیشگی این دولت با ملت ایران، طراحی کردند. آن‌ها روز 13 آبان سال 1358 را، با توجه به مناسبت های آن، برای اجرای طرح خود برگزیدند. ساعت ۱۰ و ۳۰ دقیقه صبح آن روز، حدود 400 نفر از دانشجویان، تظاهراتی را در مسیر خیابان آیت ا... طالقانی به سمت دانشگاه تهران برگزار کردند که موضوع آن، اعتراض به جنایات آمریکا بود؛ اما به محض رسیدن به در ورودی سفارت آمریکا، مسیر خود را تغییر دادند و پس از بالا رفتن از دیوار سفارت و گشودن در آن، محوطه و ساختمان سفارت آمریکا را در اختیار خود گرفتند. ساعاتی بعد، نخستین بیانیه این دانشجویان، که در آن خود را «دانشجویان مسلمان پیرو خط امام» نامیده بودند، منتشر شد. آن ها دلیل اصلی کار خود را اعتراض به استعمارگری آمریکا در ایران و پناه دادن به شاه مخلوع اعلام و آزادی اعضای لانه جاسوسی را به تحویل شاه مخلوع به ایران منوط کردند.

حمایت از دانشجویان

در نخستین ساعات پس از این حرکت انقلابی، تعداد زیادی از مردم با تجمع مقابل سفارت به حمایت از دانشجویان پرداختند.

در این میان، حمایت امام(ره) عزم جوانان را برای ادامه مسیر راسخ تر کرد. ایشان در 14 آبان سال 1358 ضمن سخنانی حرکت جوانان را در مقابله با آمریکا مورد تأیید قرار دادند و فرمودند: «شما می بینید که الان مرکز فساد آمریکا را جوان ها رفته اند گرفته اند و آمریکایی هایی هم که در آن جا بودند، گرفتند و آن لانه فساد را به دست آوردند و آمریکا هم هیچ غلطی نمی تواند بکند و جوان ها مطمئن باشند که آمریکا هیچ غلطی نمی تواند بکند». تسخیر لانه جاسوسی تأثیر شگرفی در روند انقلاب اسلامی گذاشت.

 درست از همین زمان بود که گروه هایی که از ابتدا نیز اعتقادی به انقلاب نداشتند، راه خود را از راه مردم جدا کردند. اسناد لانه جاسوسی هویت و برنامه بسیاری از کسانی را که خود را در صفوف انقلابیون جا زده بودند، برملا و زمینه بازشناسی عوامل نفوذی را میسر کرد. در پی این رویداد مهم، آمریکا که تا آن زمان طرح های خود را برای مقابله با انقلاب اسلامی مردم ایران در پشت پرده پیگیری می کرد، به عرصه رویارویی با ملت ایران وارد و به این ترتیب، 13 آبان سال 1358 به نقطه عطفی در تاریخ پرفراز و نشیب انقلاب اسلامی ملت ایران مبدل شد.

نویسنده

: جواد نوائیان رودسری

روزنامه خراسان

تاریخ: شنبه 13 آبان ماه 1396