آیا دلیلی عقلی بر «معاد» داریم یا همۀ ادله، نقلی هستند؟

پرسش:

آیا دلیلی عقلی بر «معاد» داریم یا همۀ ادله، نقلی هستند؟

پاسخ:

در این مختصر می‌توان به 4 دلیل عقلی اشاره کرد: 1-عقل هر عاقلی درک می‌کند که عالم و جاهل و متخلق به اخلاق فاضله و اخلاق رذیله و نیکوکار و بدکردار برابر نیستند و پاداش هر یک را به تناسب عمل ندادن ظلم است. و از طرفی دیگر خوبان، سزای خوبی و بدان سزای بدی خود را در این زندگی نمی‌بینند، و اگر زندگانی دیگری توأم با حساب و ثواب و عقاب به تناسب عقائد و اخلاق و اعمال نباشد، ظلم است و عدل خداوندی ایجاب می‌کند که حشر و نشر و حساب و ثواب و عقابی باشد. 2-خداوند متعال حکیم است و کار عبث و بیهوده از او سر نمی‌زند و انسان را آفریده و در او به جز قوای گیاهی و حیوانی قوه‌ای دیگر که او را به کمالات بی‌نهایت هدایت می‌کند قرار داده است. انبیاء هم برای تربیت همین قوه آمده‌اند واگر زندگی محدود به عمر آدمی در این جهان بود، وجود چنین فطرتی لغو و بعثت انبیاء برای هدایت این فطرت عبث بود. 3-فطرت هر انسانی حکم می‌کند که باید حق هر صاحب حقی به او داده شود و داد هر مظلومی از ظالم گرفته شود. و از طرفی روشن است که این امر در دنیا به نحو کامل انجام نمی‌گیرد بنابراین حکمت و عدل و عزت و رحمت خداوند ایجاب می‌کند که داد آن مظلومان از آن ظالمان گرفته شود. 4-حکمت خداوند ایجاب می‌کند که بندگان را برای رسیدن به سعادت امر و نهی نماید. لازمۀ امر و نهی خداوند ثواب و عقاب بعد از این زندگی است و گرنه امر و نهی و انذار و تبشیر عبث و دروغ خواهد بود، در حالی که خداوند متعال منزه از قبیح است. (تألیف: آیت الله العظمی وحید خراسانی.) منابع: 1)مقدمه‌ای در اصول دین (تلخیص) ، ص 87.