10 آبان 1396, 14:54
قال الله تعالی :إن أحسنتم أحسنتم لأنفسکم وإن أسأتم فلها…
(سوره اسراء/ آیه 7)
اگر نیکی کنید، به خودتان نیکی می‌کنید؛واگربدی کنید باز هم به خودمی‌کنید
کار مهمّی که وحی کرده این است که دنیا، نفس و سود و زیان روح را به خوبی به ما شناسانده و از این واقعیت، پرده برداشته و گناه را شعله و سمّ معرفی کرده و معلوم است که نمی شود با آتش و سمّ، بازی کرد. از این رو ذات اقدس خداوند کمال روح را در تزکیه آن می داند:
قد أفلح من زکیها * وقد خاب من دسّیها[1]"؛ "قد أفلح من تزکّی * وذکر اسم ربّه فصلّی [2]
و از سوی دیگر می فرماید: "إن أحسنتم أحسنتم لأنفسکم وإن أسأتم فلها"[3]: اگر کار خیر کردید، به سود خودتان و اگر بد کردید، آن هم از آن شماست؛ زیرا عمل از حوزه وجودی عامل، بیرون نیست.
قرآن بر چند مطلب، تکیه می کند: یکی این که عمل خیر، به ظاهر امری اعتباری است؛ امّا باطن و درون آن، روح و ریحان است؛ همان طور که از این طرف، دفاع و پرهیز را به ما آموخته، از آن طرف نیز، جاذبه و کشش و کوشش را در ما زنده کرده و همان طور که از یک سو فرمود: گناه، شعله و سمّ است و با سمّ و آتش، بازی نکنید، از سوی دیگر هم فرمود ثواب، روح و ریحان است و شما جانتان را با روح و ریحان و گلهای معطّر فضایل اخلاقی معطّر کنید؛ و یا ظاهر فلان کار، ایثار و احسان و باطنش "جناتٍ تجری من تحتها الأنهار[4]"، یا ظاهر فلان کار، نماز و روزه و باطنش "أنهار من عسلٍ مُصفّی" یا ظاهر فلان کار، جهاد و حج و باطنش "أنهارٍ من ماءٍ غیر اسن" و "وأنهار من خمرٍ لذّة للشاربین"[5] است. بیان این حقایق، از غیر انبیا ساخته نیست؛ گرچه اجمال یا خطوط کلی آن را. عقل می فهمد؛ ولی پرده برداری تفصیلی از روی همه این عناوین، تنها مقدور وحی است که عدّه ای را از راه تشویق به فضیلت و عده ای را از راه تحذیر از رذایل، نجات دهد. البته اوحدی از انسانها که در سیر و سلوک و طیّ مقامات عرفانی، از شاگردان انبیای الهی (علیهم السلام) به شمار می روند، سمّ و آتشی دارند و روح و ریحانی در انتظارشان است و هجران محبوب و فراق لقای حق، برای آنان شعله و سمّ است که: "هبنى صبرت علی حرّ نارک فکیف أصبر عن النظر إلی کرامتک"[6] برای آنان سمّ و شعله مصداق دیگری دارد؛ آنان در عین حال که دارای "جناتٍ تجری من تحتها الأنهار" هستند شوق "فادْخُلی فی عبادی و ادْخُلی جنّتی"[7] آنان را مجذوب مرحله ای والا کرده است.
کتابخانه هادی
پژوهه تبلیغ
ارتباطات دینی
اطلاع رسانی
فرهیختگان