دانشنامه پژوهه بزرگترین بانک مقالات علوم انسانی و اسلامی

وقتی سریال تاریخی می بینیم، چه می بینیم؟ | نگاهی به روایت تاریخ، از دریچه تلویزیون

صحبت از رویکردی است که رسانه ملی، و در نتیجه مخاطبان این رسانه نسبت به این سریال تاریخی، و سریال های تاریخی مشابه دارند. رویکردی که با سریال تاریخی، به مانند تاریخ، و نه فقط تاریخ، بلکه به مثابه واقعیت برخورد می کند. انگار مخاطبان سریال، پخش مستقیم قیام مختار را از شبکه یک تماشا می کنند!
وقتی سریال تاریخی می بینیم، چه می بینیم؟ | نگاهی به روایت تاریخ، از دریچه تلویزیون
وقتی سریال تاریخی می بینیم، چه می بینیم؟ | نگاهی به روایت تاریخ، از دریچه تلویزیون

نوسينده: مرتضی صفایی

سریال تاریخی، ترکیبی وصفی است که مخاطبان تلویزیون، بارها شنیده اند و بیشتر دیده اند! از طرفی ما با سریال طرف هستیم. پس با داستان طرفیم، با درام، با کشمکش و ماجرا. با شخصیت هایی که زاده ی ذهن نویسنده و کارگردان هستند و هر کدام نقش خود را در داستان ایفا می کنند. از طرف دیگر، با تاریخ مواجه هستیم. تاریخ الزاماً تمام واقعیت نیست. اما روایت هایی است از آنچه که رخ داده، یا ممکن است رخ داده باشد. وقتی درباره بیش از هزار سال پیش صحبت می کنیم، پیدا کردن واقعیت از میان روایت های ضد و نقیض تاریخی، امری دشوار است. اما اگر روشی تحلیلی در پیش بگیریم و روایت ها را با شرایط اجتماعی آن روزگار محک بزنیم و با یکدیگر مقایسه کنیم، شاید بتوانیم تصویر کم رنگی از واقعیت را نمایان کنیم.
در یک سریال تاریخی، داستانی در بستر تاریخ تعریف می شود که تعدادی از شخصیت هایش، از دل تاریخ انتخاب شده اند و بخشی از داستان مطابق روایت های تاریخی است. بقیه ماجرا، تخیل نویسنده است و الزام های دراماتیک و کشمکشی که بین شخصیت ها، چه تاریخی و چه تخیلی، رخ می دهد و داستان را به پیش می برد. وقتی موضوع سریال ما، مختار ثقفی و قیامش باشد، کار دشوارتر هم می شود. چرا که با مراجعه به تاریخ، با شخصیتی پیچیده مواجه می شویم، که روایت های ضد و نقیضی درباره او وجود دارد. روایت هایی که گاه کوتاه و یا مبهم هستند و معلوم نیست توسط دوستان و شیفتگان مختار پرداخته شده اند، یا به وسیله دشمنان و حسودانش. بالاخره آقای میرباقری از میان این روایت ها، بخشی را برگزیده و داستانش را بر مبنای آن بنا کرده، و سریالش را ساخته است. مختارنامه، روایت تاریخ نیست، انتخاب آقای میرباقری از میان روایت های تاریخی، و داستان پردازی اوست.
در اینجا نمی خواهم کار ایشان را به تیغ نقد بسپارم، یا درباره درستی و صحت آنچه نمایش داده شده، قضاوت کنم. صحبت از رویکردی است که رسانه ملی، و در نتیجه مخاطبان این رسانه نسبت به این سریال تاریخی، و سریال های تاریخی مشابه دارند. رویکردی که با سریال تاریخی، به مانند تاریخ، و نه فقط تاریخ، بلکه به مثابه واقعیت برخورد می کند. انگار مخاطبان سریال، پخش مستقیم قیام مختار را از شبکه یک تماشا می کنند! در نتیجه، تمام مناسبات دراماتیک، شخصیت های تخیلی، و اتفاقاتی را که فقط در سناریو تعریف شده و در تاریخ از آنها نشانی نیست، واقعیت انگاشته و از فردا، شروع به تطبیق و تحلیل می کنند. واحد مرکزی خبر هم فرصت را غنیمت شمرده و به میان مردم می رود و از آنها درباره سریال مختارنامه، و لابد تطبیق آن با امروز جامعه می پرسد. و نتیجه آن می شود که شنیده ایم و دیده ایم، که با ابن زبیرهای امروز چه کنیم و وظیفه ما نسبت به قیام مختار چیست؟!
گرچه پس از نمایش سریال، برنامه ای با عنوان هنگام درنگ پخش می شد، اما روشن است که درصد کمی از مخاطبان سریال مختارنامه، به تماشای تحلیل های تاریخی کارشناسان، تا پاسی از شب نشسته اند. و مثلاً شنیده اند که شبث بن ربعی، آن گونه که در سریال نمایش داده شد، کشته نشده و بلکه زنده مانده و مرگ مختار را دیده و در حکومت کوتاه بعدی، رئیس شرطه های کوفه هم شده است. در نهایت، گفت و گو از این نیست که تطبیق تاریخ و حتی سریال های تاریخی با امروز ما غلط است. نکته در اینجاست که مخاطبان تلویزیون، روایت داستانی یک شخص را از تاریخ، به مانند واقعیت می پذیرند و تحلیل ها و قضاوت هایشان را بر آن بنا می کنند. در حالی که دیگرانی نیز می توانند مختارنامه های دیگری بسازند، بنا به آنچه که از تاریخ برگزیده اند، و روایت داستانی که خود پرداخته اند. داستانی که واقعیت نیست، تاریخ هم نیست، داستانی تاریخی است که می تواند مشابه ها، و حتی متناقض هایی نیز داشته باشد که هر کدام، تحلیل ها را متناسب با خود جهت بدهد و نتیجه های متفاوتی با آنچه امروز گفته می شود، در پی داشته باشد.

منبع:فیلم نوشتار

مقاله

نویسنده مرتضی صفایی

این موضوعات را نیز بررسی کنید:

جدیدترین ها در این موضوع

اول اردیبهشت روز بزرگداشت سعدی شیرازی

اول اردیبهشت روز بزرگداشت سعدی شیرازی

شیخ مصلح الدین سعدی شیرازی بی تردید بزرگترین شاعری است که بعد از فردوسی آسمان ادب فارسی را با نور خیره کننده اش روشن ساخت و آن روشنی با چنان تلألویی همراه بود که هنوز پس از گذشت هفت قرن تمام از تاثیر آن کاسته نشده است و این اثر تا پارسی برجاست همچنان برقرار خواهد ماند.
عید غدیر در سیره اهل بیت(ع)

عید غدیر در سیره اهل بیت(ع)

غدیر، تنها نه به عنوان «روزى تاریخى» ، بلکه به عنوان یک «عید اسلامى» مطرح است. عید بودن آن نیز، مراسم و سنتهاى خاصى را مى‌طلبد و نه تنها باید آن را عید دانست، بلکه باید آن را عید گرفت و به شادمانى پرداخت و به عنوان تعظیم شعائر دینى، آن را بزرگ داشت و برشکوه آن افزود، تا ارزشهاى نهفته در این روز عظیم، همواره زنده بماند و سیره معصومین (علیهم السلام)احیاگردد.
السلام علیک یا جواد الائمه (ع)

السلام علیک یا جواد الائمه (ع)

صبر را بالش کن، و فقر را در آغوش گیر، و شهوات را ترک کن، و با هوای نفس مخالفت کن و بدان که از دیده خدا پنهان نیستی، پس بنگر که چگونه ای.
هدایتگران راه نور

هدایتگران راه نور

پروردگارم را سپاس که به بندگانش توفیق طاعت ارزانى فرمود و خیرونیکى را در عبادت خویش براى آنان منظور داشت.
کاظمین دلربای عاشقان

کاظمین دلربای عاشقان

مومن به سه خصلت محتاج است : کسب موفقیت از سوی خدا ،‌ نصیحت کننده‌ای در خود ،‌و قبول نصیحت از دیگران

پر بازدیدترین ها

No image

سه عامل مقدس در نهضت امام حسین (ع) که نظیر آنها در دنیا وجود ندارد و نخواهد داشت

1ـ نهضت اباعبدالله الحسین (ع) شخصی و فردی نبود، بلکه کلی و انسانی بود، به خاطر حقیقت، عدالت و مساوات صورت گرفت و نهضتی که به خاطر حق و عدالت باشد همه افراد بشر آنرا دوست دارند و به آن ارج می نهند. همانطوریکه پیامبر (ص) برای امام حسین(ع) ارج و قرب و عشق خاصی قائل بودند و بارها جملاتی مانند حسین منی و انا من حسین را در جمع می فرمودند
No image

ماهیت حاکمیت سیاسی

No image

نگاهى به آفرینش زن با توجه به داستان آدم و حوا در قرآن

خبرگزاری فارس: مسأله آفریده شدن حوا از پهلوى آدم، چیزى است که قرآن درباره آن صراحتى ندارد؛ و عبارت<و خلق منها زوجها» را نیز نباید بر آن معنى حمل کرد، به گونه‌اى که گزارش قرآن همسان گزارش تورات گردد، توراتى که در دست مردم است و آفرینش آدم را یکسان یک داستان تاریخى نقل...
گیاهی برای سردردهای بی‌پایان

گیاهی برای سردردهای بی‌پایان

دانشمندان توصیه می کنند برای کنترل میگرن از زنجبیل استفاده کنید، زیرا این گیاه دارویی مفید، برای پیشگیری و کنترل میگرن در حد داروهای شیمیایی مصنوعی مدرن که احتمالا دارای عوارض جانبی نیز هستند، موثر است.
Powered by TayaCMS