آقا جمال الدین خوانسارى عالم و حاضر جواب اصفهانى

آقا جمال الدین خوانسارى از بزرگترین علماى اواخر دوره صفویه و اوایل سلسله قاجاریه بود. جمال الدین خوانسارى مشهور به آقا جمال پسر آقا حسین خوانسارى الاصل اصفهانى المسکن و المدفن از علما و محققان بزرگ است. وى نزدپدر و خال خود محقق سبزوارى، کسب علم و دانش کرده و با ملامیرزا شیروانى و ملا محمد باقر مجلسى معاصر بود. تالیفات بسیارى دارد وى به سال 1121 یا 1125 ق در 26 رمضان درگذشت و در مقبره پدر خود که به امر شاه سلیمان صفوى در تخت پولاد اصفهان ساخته شده بود مدفون گردید.

 جمال الدین خوانسارى با وجود اجتهاد و علم و دانش بسیار، در شیرین زبانى و لطیفه گویى سرآمد مردم عصر خود به شمار مى‌آمد.

 به قول دکتر محمد على احسانى طباطبائى اشخاص حاضر جواب بسیار دیده شده و ما بین آنها از تمام طبقات مردمان حاضر جواب یکى به نام آقا جامل الدین خوانسارى پسر مرحوم شیخ محمد حسین خوانسارى است که به قدرى شوخ و حاضر جواب بوده که در اصفهان که خود تمام مردمش‌تر زبانند، این شخص سرآمد همگان شده است و کسى نتوانسته است با او شوخى کند جز آنکه مجاب شده باشد.

 طباطبایى در جاى دیگر مى ‌نویسد:

 خدا رحمت کند شیخ جمال الدین خوانسارى و پدر مرحوم ایشان محمد حسین خوانسارى را که هر دو از اجله علما عهد ماضى و از بذله گویان و حاضر جوابان دوران گذشته بودند، با وجود مراتب اجتهاد و مقام مرجعیت و عالم زهد و تقوى به قدرى شوخ و مزاح بوده‌اند که حکایات زیادى از آن دو فقیه نقل شده است.

 دکتر احسانى نوشته است:

 این مرد به قدرى شوخ بود که یک کتاب به اسم «کلثوم ننه» نوشت ولى هیچکس نمى ‌دانست مولف آن کتاب  کیست.

  کلثوم ننه:

 در کتاب لغت نامه دکتر معین درباره کتاب کلثوم ننه مرود اشاره چنین آمده است:

 کتابى است به فارسى و هزل و موضوع ان مقابله اختلافات فقها است و از جمله از رسوم و آداب اوباش و زنان بحث مى ‌کند.

 مولف فرض کرده است که این مراسم و آداب وحى شیطان است و بعید نیست که این کتاب هزل که تالیف آن را به آقا حسین خوانسارى نسبت مى‌دهند از لطایف طبع پسرش آقا جمال الدین باشد.

 آقا حسین از دانشمندان علوم دینى و ادبى بود و از جمله شاگردانش میرداماد است.

 چهار حکایت تحت عناوین:

 1 - حسین خوانسارى و باقر خراسانى

 2 - جمال الدین و زن‌ هاى اصفهانى

 3 - آقاى جمال الدین و زن‌هاى کوچه

 4 - آقا جمال و ملا میرزا آقا

آرامگاه آقا حسین خوانساری (قبه العلماء)

در مزارستان تخت فولاد و در ساحل جنوبی زاینده رود مزار مرحومین آقا حسین خوانساری فرزندش آقا جمال خوانساری و تعداد دیگری از علماء قرار دارد.

آقا حسین و فرزندش از رجال و روحانیون برجسته عصر صفوی هستند که به لحاظ تألیفات متعدد و تربیت شاگردان مستعد در جهان اسلام شهرت دارند. مخصوصاً آقا حسین در دربار شاه سلیمان صفوی از نفوذ و احترام بسیاری برخوردار بود و اکثر فضلا و روحانیون بزرگ آن عصر محضر درس او را درک کرده‌اند.